Ο Κάρολος ο 5ος ο Σοφός (1338 - 1380) ήταν βασιλιάς της Γαλλίας (1364 - 1380) από τον Οίκο των Βαλουά. Η βασιλεία του σημείωσε εξαιρετική επιτυχία στον εκατονταετή πόλεμο, επαναφέροντας τις περισσότερες από τις χαμένες περιοχές από την Αγγλία με τη Συνθήκη της Βρετάνης. Γιός και διάδοχος του βασιλιά της Γαλλίας Ιωάννη του 2ου του Καλού και της Μπόννης του Λουξεμβούργου. Με την άνοδο του πατέρα του στον θρόνο έγινε δελφίνος της Γαλλίας, και είναι ο πρώτος πρίγκηπας που χρησιμοποίησε τον συγκεκριμένο τίτλο. Ο Κάρολος ήταν ικανότατος και έξυπνος κυβερνήτης αλλά αδύναμος στο σώμα του, ωχρός και συνεχώς άρρωστος σε πλήρη αντίθεση με τον εύρωστο και υγιέστατο πατέρα του σε βαθμό που κουτσομπολιά έλεγαν ότι δεν ήταν γιός του.

Μετά απο τριετή ειρήνη ο πόλεμος με την Αγγλία ξεκίνησε ξανά το 1355 με τον Εδουάρδο, τον μαύρο πρίγκηπα να κάνει μιά καταστροφική επιδρομή στην Ν.Δ. Γαλλία. Ελέγχοντας μιά Αγγλική επιδρομή στην Νορμανδία, ο Ιωάννης οδήγησε στρατό 16.000 πολεμιστών νότια μέσω του Λούρου προσπαθώντας να υπερφαλαγγίσει τον μαύρο πρίγκηπα με τους 8.000 πολεμιστές του στο Πουατιέ. Απορρίπτοντας τις συμβουλές ενός στρατηγού του να περικυκλώσει τον μαύρο πρίγκηπα και να τον κάνει να λιμοκτονήσει, ο Ιωάννης προτίμησε να επιτεθεί απ'ευθείας στον πρίγκηπα. Οι Άγγλοι τοξότες συνέτριψαν τους Γάλλους ιππείς στην καταστροφική μάχη του Πουατιέ (1356), στην οποία ο Ιωάννης συνελήφθη αιχμάλωτος. Η αρνητική έκβαση της μάχης είχε ως αποτέλεσμα οι ευγενείς και η κοινή γνώμη να συσπειρωθούν ενάντια στον βασιλιά Ιωάννη που γνώρισε μεγάλη κατακραυγή. Από την κατακραυγή όμως γλύτωσαν τα παιδιά του, και έτσι ο Κάρολος με τους αδελφούς του έγιναν ενθουσιωδώς δεκτοί στο Παρίσι. Ο δελφίνος προσπάθησε να συγκεντρώσει χρήματα για την άμυνα της χώρας του, αλλά οι δυσαρεστημένοι οργανώθηκαν υπό τον Μαρσέλ, επόπτη των εμπόρων. Ο Μαρσέλ ζήτησε την απόλυση 7 βασιλικών υπουργών, και την απελευθέρωση του ευγενούς Καρόλου του 2ου της Ναβάρρας που είχε φυλακιστεί από τον πατέρα του Ιωάννη Β' κατηγορούμενος για τον φόνο του αρχιφύλακα του. Ο δελφίνος Κάρολος απέρριψε τα αιτήματα τους και εγκατέλειψε το Παρίσι.

Αντικαταστάτης του πατέρα του στην αιχμαλωσία

Σε μια προσπάθεια να μαζέψει φόρους, ο δελφίνος αποφάσισε να υποτιμήσει το νόμισμα. Ο Μαρσέλ του παρήγγειλε ότι αυτό θα φέρει πολλές αντιδράσεις και έτσι αναγκάστηκε να ακυρώσει τα σχέδια του και να ξανακαλέσει τον 3ο Εστάτη (1357). Ο Εστάτης του παρουσίασε ένα καταστατικό 61 άρθρων, με όλους τους μελλοντικούς φόρους, και αφέθηκαν οι 3 Εστάτες να εκλέξουν 36μελές συμβούλιο της αρεσκείας τους με 12 μέλη ανά κάθε εστάτη. Ο Κάρολος εγγυήθηκε την θεσμική διάταξη, αλλά οι δυσαρεστημένοι ευγενείς πήραν μήνυμα του αιχμάλωτου στην Αγγλία βασιλιά Ιωάννη που τους υπενθύμιζε τη δική του θεσμική διάταξη. Ο Κάρολος έκανε σημαντικές προόδους στην επαρχία, κερδίζοντας την υποστήριξη τους, αργότερα και το Παρίσι. Μόνη αντίδραση ο Κάρολος της Ναβάρας που ζήτησε τα ανύπαρκτα δικαιώματα του στον Γαλλικό θρόνο.

Ο Μαρσέλ προφασίστηκε τον φόνο ενός πολίτη σε έναν ναό για να κάνει επίθεση στα ανάκτορα επικεφαλής 3.000 ανδρών σκοτώνοντας δυό τελετάρχες του Καρόλου μπροστά στα μάτια του. Ο Κάρολος φρικιασμένος προς στιγμή ειρήνευσε τα πλήθη, αλλά έστειλε την οικογένεια του ασφαλέστερα μακρυά από την πρωτεύουσα. Μετά την δολοφονία του Μαρσέλ από τον όχλο (1358), ο Κάρολος μπορούσε ασφαλέστερα με την οικογένεια του να επανέλθει στο Παρίσι και να συνεχίσει το έργο του. Έδωσε αμνηστεία σε όλους εκτός από τους στενούς συνεργάτες του Μαρσέλ. O Εδουάρδος Γ' της Αγγλίας ζήτησε συνθήκη προκειμένου να απελευθερώσει τον πατέρα του Ιωάννη, (1359) να του αποδοθούν όλες οι επαρχίες της Δυτικής Γαλλίας, και το καταστρεπτικό ποσό των 4.000.000 εκιού ως λύτρα. Ο Κάρολος απέρριψε την πρόταση και ο Εδουάρδος ο 3ος το βρήκε σαν πρόσχημα να επιτεθεί ξανά στην Γαλλία. Ο Κάρολος είχε εμπιστοσύνη στην άμυνα που είχε διοργανώσει, και απαγόρευσε στους στρατιώτες του τις απ'ευθείας συγγρούσεις με Άγγλους. Ο Εδουάρδος έφτασε τον Μάρτιο στο Παρίσι, ο Κάρολος τοίχισε το Παρίσι αναγείροντας το τεράστιο αμυντικό συγκρότημα της Βαστίλλης.

Ο Εδουάρδος κυρίευε και κατέστρεφε της επαρχίες της χώρας αποφεύγοντας να έρθει σε απ'ευθείας σύγκρουση με τον Κάρολο, θέλοντας να τον εξαναγκάσει να παραδοθεί, κάτι που θα βγει αργότερα πολύ ευεργετικό γι'αυτόν. Η Συνθήκη της Βρετάνης έφερε το 1/3 της Δυτικής Γαλλίας (με την Ακουιτανία) στα χέρια των Άγγλων, ενώ έριξε το ποσό των λύτρων στα 3.000.000 εκιού. Ο Ιωάννης απελευθερώθηκε δίνοντας ως εγγύηση στους Άγγλους τον δεύτερο γιό του Λουδοβίκο τον 1ο του Ανζού. Ενώ ο πατέρας του κέρδισε την ελευθερία του, ο Κάρολος ζούσε μιά προσωπική τραγωδία, αφού η τρίχρονη κόρη του Ιωάννα και η κόρη του Μποννη πέθαναν μέσα σε δύο βδομάδες, ο ίδιος δήλωσε «τόσο δυστυχής όσο ποτέ», τα μαλλιά του και τα νύχια του έπεσαν. Μερικοί υποθέτουν ότι δηλητηριάστηκε με αρσενικό. Μετά την επιστροφή του απο την αιχμαλωσία, ο Ιωάννης ήταν ανίκανος και αναποτελεσματικός σε σχέση με πρωτύτερα. Ο γιός του Λουδοβίκος δραπέτευσε και ο Ιωάννης αποφάσισε να επιστρέψει στην αιχμαλωσία. Έφθασε τον Ιανουάριο του 1364 στο Λονδίνο, αρρώστησε και σε τρεις μήνες πέθανε.

Άνοδος του στον θρόνο

Ο νέος βασιλιάς ήταν πολύ έξυπνος αλλά ταυτόχρονα αμίλητος και μυστικός. Είχε κοφτερά μάτια, μεγάλη μύτη, και ένα ωχρό, θανατικό παρουσιαστικό. Υπέφερε από ένα θανατηφότο απόστημα στο δεξί χέρι, ίσως λόγω της προσπάθειας δηλητηριασμού του το 1359. Οι γιατροί τού έδιναν λίγες μέρες περιθώρια ζωής, αλλά αυτός κατάφερε να ζήσει άλλα 16 χρόνια συνεχώς στην αναμονή του θανάτου του. Δέν έκανε καμιά προσπάθεια να κρύψει από τη σύζυγό του Ιωάννα της Βουργουνδίας και τα παιδιά του το σαράκι του. Οι στόχοι του όταν ανέβηκε στον θρόνο ήταν να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη απο την Αγγλία, και να απαλλάξει τη γη του από παραδόπιστες ομάδες που λεηλατούσαν τον τόπο. Προσέγγισε έναν ευγενή απο την Βρετάννη, τον Βερτράνδο του Γκεσλίν, μοναδικό στις πολεμικές ικανότητες. Ο Γκεσλίν νίκησε τον Κάρολο Β' της Ναβάρας και απηλλάγη από την επανάσταση ευγενών στο Παρίσι. Ο Κάρολος αιχμαλωτίστηκε, αλλά σε λίγο ελευθερώθηκε. Προσέλαβε τους «αργοπορημένους» σε μιά σταυροφορία στην Ουγγαρία, αλλά αυτοί είχαν στο μυαλό τους την λεηλασία και οι κάτοικοι του Στρασβούργου δεν τους επέτρεψαν να διασχίσουν τον Ρήνο. Ο Κάρολος έστειλε ιδιοτελείς ομάδες υπό τον Γκεσλίν να κάνουν εμφύλιο πόλεμο στην Καστίλλη μεταξύ του Πέτρου του Τρομερού και του αδελφού του Ερρίκου. Ο Πέτρος υποστηρίχθηκε από την Αγγλία, ενώ ο Ερρίκος από την Γαλλία. Ο Γκεσλίν και οι άντρες του οδήγησαν (1365) τον Πέτρο έξω από την Βαστίλλη. Τότε επενέβη ο μαύρος πρίγκηψ και στην μάχη του Ναβαρέττου (1367) οι Άγγλοι κατατρόπωσαν τον Γκεσλίν. Παρά την ήττα, η καταστροφή πολλών «αργοπορημένων» απάλλαξε προσωρινά τους Γάλλους από τις λεηλασίες τους.

Ύμνοι για το πρόσωπο του

H φήμη που απέκτησε Ο Κάρολος ήταν πολύ μεγάλη, πολλοί συγγραφείς ύμνησαν την δόξα του. Σημαντικά γεγονότα γύρω από την ζωή του περιγράφει τον 19ο αι. ο Γάλλος ιστορικός Ντελισλέ. Οι 1200 τόμοι του περιγράφουν την μεγαλοσύνη του Γάλλου βασιλιά και τον τρόπο που συμπεριφέρθηκε για το κοινό καλό, και την δικαιοσύνη του. Παρόμοιο έργο γύρω από αυτόν τον σπουδαίο βασιλιά έγραψε και ο Νικολάς Ορέσμ που μετέφρασε τα «Πολιτικά του Αριστοτέλη». Η ζωή του περιγράφεται ότι αντανακλά αυτή του Αριστοτέλη, ενώ η βασιλεία του αυτή του Λουδοβίκου του Άγιου, του Καρολομάγνου και του Κλόβη.

Ανάκτηση των χαμένων περιοχών

Ο μαύρος πρίγκηπας στην Γασκωνία γινόταν όλο και περισσότερο αυταρχικός, και οι ευγενείς αιτήθηκαν στον Κάρολο για βοήθεια. Όταν ο μαύρος πρίγκηπας αρνήθηκε να απαντήσει στα αιτήματά τους, ο Κάρολος που δεν ζήτησε ποτέ για λογαριασμό του την Γασκωνία, αν και την δικαιούταν, τον κήρυξε έκπτωτο κηρύσσοντας πόλεμο εναντίον του (1369).

Ο Κάρολος επέλεξε στρατηγική φθοράς του αντιπάλου του. Οι Γάλλοι βοηθήθηκαν από τον Γκεσλίν και τις μονάδες της Καστίλης, καθώς και από την κακή υγεία του μαύρου πρίγκηπα που είχε καταληφθεί απο ιδρωκοπία. Ο Βερτράδος του Γκεσλίν διορίστηκε (1370) αρχιαστυνόμος του Γαλλικού κράτους και προσπάθησε με επιδρομές και δωροδοκίες να αποσπάσει τις Γαλλικές πόλεις από την Αγγλική επιρροή. Οι Άγγλοι ήταν εξασθενημένοι από την απώλεια του αρχηγού τους και ο Κάρολος μπόρεσε να έχει επιρροή σε όλη την Γαλλία εκτός από το Καλαί και την Ακουιτανία, καταργώντας την Συνθήκη της Βρετάνης.

Νέο παπικό σχίσμα

To 1376 o Πάπας Γρηγόριος ΙΑ΄ αποφασίζει να μετακινήσει την έδρα του στη Ρώμη μετά από 70 χρόνια που είχε παραμείνει στην Αβινιόν. Ο Κάρολος, προκειμένου να αποσβέσει τα αρνητικά σχόλια εναντίον του, προσπαθούσε να πείσει τον Πάπα να παραμείνει στη Γαλλία. Ο Πάπας πέθανε τον Μάρτιο του 1378, και οι καρδινάλιοι συγκεντρώθηκαν να εκλέξουν διάδοχο. Εξέλεξαν έναν κοινό θνητό, τον Βαρθολομαίο Πρίγκαμο, αρχιεπίσκοπο του Μπάρι, ως Πάπα Ουρβανό τον 6ο. Ο νέος Πάπας γρήγορα αποξένωσε τους καρδιναλίους του, κατακρίνοντας την φαυλότητα τους, και περιορίζοντας τις περιοχές απο τις οποίες δέχονταν εισοδήματα. Οι καρδινάλιοι εξέλεξαν ως Πάπα τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου τον Ροβέρτο της Γένοβας ως Κλήμεντα τον 7ο. Οι Γάλλοι καρδινάλιοι κινήθηκαν γρήγορα να λάβουν την υποστήριξη του Καρόλου. Θεολογικό λάθος στο οποίο είχε υποπέσει το Πανεπιστήμιο των Παρισίων υποχρέωσε τον Κάρολο να αναγνωρίσει τον Κλήμεντα ως Πάπα και να ξεχάσει την υποστήριξη του στον Ουρβανό. Η υποστήριξη του Καρόλου στον Κλήμεντα δημιούργησε νέο παπικό σχίσμα που μοίρασε την Ευρώπη στα δύο για 40 χρόνια. Ιστορικοί έχουν κατακρίνει τον Κάρολο γι'αυτό.

Θάνατος

Ο Κάρολος ξόδεψε τα τελευταία χρόνια της ζωής του εδραιώνοντας την εξουσία του στην Νορμανδία. Οι αυξημένοι φόροι για να καλυφθούν τα έξοδα που έφεραν οι πόλεμοι του με την Αγγλία έφεραν μεγάλη δυσαρέσκεια στον λαό. Τον Σεπτέμβριο του 1380 το θανατηφόρο απόστημα που είχε στο δεξί χέρι ενεργοποιήθηκε και κατάλαβε ότι πλησιάζει το τέλος του. Λίγο πριν τον θάνατό του, φοβούμενος την απώλεια της ψυχής του, εισηγήθηκε την κατάργηση των ψηλών φόρων και την δημιουργία νέας οικονομικής πολιτικής. Ο βασιλιάς πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1380 και τον διαδέχθηκε ο 12χρονος γιός του Κάρολος. Οι επιτυχίες του ωστόσο αποδείχθηκαν εφήμερες. Οι αδελφοί του Καρόλου που διήυθυναν το συμβούλιο της αντιβασιλείας που κυβερνούσε στο όνομα του Γάλλου βασιλιά ήρθαν σε διαμάχες μεταξύ τους διαιρώντας την κυβέρνηση. Ο Κάρολος Δ' ήθελε να έλθει γρήγορα στα βασιλικά καθήκοντα και αφαίρεσε τις εξουσίες απο τους θείους του το 1392.

Κληρονόμοι

Παντρεύτηκε (1350) την Ιωάννα της Βουργουνδίας παιδιά του ήταν :

* Κάρολος ΣΤ' της Γαλλίας

* Λουδοβίκος των Βαλουά

Πηγές

* Christine de Pisan, Livre des Faits et Bons Meurs du Sage Roi Charles
* Deslile (ed), Grandes Chroniques de France
* Philippe de Meziers, Songe du Viel Pelerin
* Autrand, Francoise, Charles V
* Cazelles, Raymond, Societe Politique, Noblesse et Couronne
* Delachenal, Roland, Charles V
* Henneman, John Bell, Olivier de Clisson
* Quillet, Jeannine, Charles V, Le Rois Lettre
* Tuchman, Barbara, A Distant Mirror: The Calamitous 14th Century, New York; Ballantine Books, 1978.

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>