HellenicaWorld

Ο Χρυσός του Ρήνου (γερμ. Das Rheingold) είναι το πρώτο μέρος της ρομαντικής επικής τετραλογίας του Ρίχαρντ Βάγκνερ Το Δαχτυλίδι του Νιμπελούνγκου (Der Ring des Nibelungen). Αναφέρεται στον κατάλογο ευρετήριο των έργων του Βάγκνερ με τον αριθμό καταχώρησης 86 Α (WWV Wagner-Werke-Verzeichnis 86 Α). Ο Βάγκνερ, ξεκίνησε τη συγγραφή του λιμπρέτου της όπερας περίπου το 1851 και ολοκληρώθηκε το 1853 οπότε ακολούθησε και η σύνθεση της μουσικής, η οποία ολοκληρώθηκε στις 28 Μαΐου του 1854. Η όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο του Μονάχου στις 22 Σεπτεμβρίου του 1869.

Χαρακτήρες

* Βόταν (βαρύτονος) - Ο ανώτερος όλων των θεών.
* Φρίκα - Σύζυγος του Βόταν.
* Φρέγια'Φράϊα (σοπράνο) - Αδελφή της Φρίγκα, θεά του έρωτα, της νεότητας και της ομορφιάς.
* Ντόνερ (βαρύτονος) - Αδελφός της Φρέγια, θεός του κεραυνού.
* Φρό (τενόρος) - Αδελφός της Φρέγια, θεός του φωτός.
* Λόγκε (τενόρος) - Ημίθεος.
* Φάφνερ (βαθύφωνος) - Γίγαντας
* Φάζολτ (βαρύτονος) - Γίγαντας
* Άλμπεριχ (βαρύτονος) - Νάνος Νιμπελούνγκεν
* Μίμε (τενόρος) - Αδελφός του Άλμπεριχ
* Έρντα (κοντράλτο) - Θεά της γης και της σοφίας.

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μέρη της τετραλογίας, ο Χρυσός του Ρήνου δεν περιέχει κανένα ανθρώπινο χαρακτήρα.

Πλοκή

Προειδοποίηση για αποκάλυψη πλοκής: Ακολουθούν λεπτομέρειες της υπόθεσης ή του τέλους.

Σκηνή 1η

Η πρώτη σκηνή αποτελεί μουσικά το πρελούδιο του έργου ενώ η πλοκή εκτυλίσσεται στον ποταμό του Ρήνου. Στο βάθος του, οι κόρες του ποταμού (Βόγκλίντε, Βέλγκούντε και Φλόσχίλντε) είναι επιφορτισμένες με την φύλαξη του θησαυρού του ποταμού. Την εμφάνισή του κάνει ο χαρακτήρας του απλοϊκού μα και απωθητικού νάνου Άλμπεριχ, ο οποίος προσπαθεί να σαγηνεύσει τις κόρες. Εκείνες τον περιφρονούν περιγελώντας τόσο αυτόν όσο και τις ερωτικές του ορμές. Στο μεταξύ μια λάμψη εμφανίζεται από το βάθος του ποταμού. Μέσα στην αφέλειά τους οι κόρες του εξηγούν για τον χρυσό του Ρήνου και πως μόνο κάποιος που έχει αποκηρύξει τον έρωτα μπορεί να κλέψει το θησαυρό, με τον οποίο μπορεί να γίνει κυρίαρχος του κόσμου. Ο Άλμπεριχ, οργισμένος από την απόρριψη του από τις κόρες, αποκηρύττεται τον έρωτα και την αγάπη και έτσι αποχτάει την δύναμη να τις ξεγελάσει και να κλέψει τον χρυσό.

Σκήνη 2η

Ο χαρακτήρας του θεού Βόταν και η συμβία του Φρίκα κάνουν την ειδυλλιακή εμφάνισή τους στη σκηνή, όπου σε μακρινή απόσταση διαφαίνεται το επιβλητικό μέγαρο τους. Ο Βόταν ο οποίος είχε αναθέσει στους γίγαντες Φάφνερ και Φάζολτ να του χτίσουν αυτό το ανάκτορο ειναι κατενθουσιασμένος βλέποντας την αποπεράτωσή του. Και νάσου οι γίγαντες ως διεκπεραιώσαντες το έργο τους παρουσιάζονται στήν σκηνή και διεκδικούν τώρα το προσυμφωνημένο μεροκάματό τους, την θεά του έρωτα Φράϊα η οποία τώρα μάταια προσπαθεί να ξεφύγει από τους γίγαντες. Εν μεν γνώσει του ότι αδυνατεί να τους πληρώσει για την κατασκευή του κάστρου, ο Βόταν υπό την επιρροή του τότε συμβούλου του Λόγκε είχε υποσχεθεί ως αμοιβή στους γίγαντες την αδελφή θεά. Αυτό το έκανε, επειδή οι γίγαντες ήταν οι μόνοι που θα μπορούσανε να του χτίσουν το μέγαρο αυτό και λόγω του ότι ήτανε μόνοι τους στη ζωή η μόνη ανταμοιβή που θα τους δελέαζε ήταν αυτή η συντροφιά μιας γυναικείας ύπαρξης. Ήλπιζε δε, οτι το εφευρετικό μυαλό του Λόγκε κάποια λύση θα σκαρφιζότανε για να τους αλλάξει τη γνώμη τελικά.

Ο Βόταν αρνείται να παραχωρήσει την θεά Φράϊα. Έτσι οι θεοί λογομαχούν με τους γίγαντες, προς βοήθεια της σπεύδουν οι αδελφοί της, θεοί Ντόναρ και Φρό, του κεραυνού και του φωτός αντίστοιχα, αλλά ο Βόταν τους σταματάει γιατί το αίτημα των γιγάντων όπως και νάχει το πράμα είναι δικαιολογημένο και βασίζεται σε έγκυρη συμφωνία. Και ακόμα παρά πάνω, αυτός όντας θεός προστάτης του νομικού δικαίου αδυνατεί να μην εκπληρώσει το συμβόλαιο. Επί τέλους όμως ο Λόγκε, στον οποίο ο Βόταν έχει εναποθέσει τις ελπίδες του σε ότι αφορά την εύρεση λύσης, παρουσιάζεται. Με αφάνταστη επινοητικότητα αναφέρει όσα συνέβησαν στα νερά του Ρήνου λέγοντας ότι οι κόρες του Ρήνου ζητούν την μεσολάβηση του Βόταν, ο οποίος θα πρέπει να τις βοηθήσει. Έτσι αποκαλύπτει και τις μαγικές ιδιότητες του μετάλλου, το οποίο ο Άλμπεριχ έχει ήδη μετατρέψει σε ένα δαχτυλίδι που θα του δώσει απόλυτη εξουσία επί της υφηλίου. Με το κόλπο αυτό, οι γίγαντες Φάζολτ και Φάφνερ ακούγοντας αυτά δελεάζονται και ζητούν το δαχτυλίδι ως τύπου λύτρα αντάλλαγμα της ομήρου θεάς. Δίνουν διορία στον Βόταν να τους παραδώσει τον χρυσό του Ρήνου, αναχωρούν αλλά κρατούν την Φράϊα αιχμάλωτη. Οι θεοί αρχίζουν να συνηδητοποιούν ότι η θεά Φράϊα είναι υπεύθυνη για την αθανασία και την νεότητα τους και η ομηρία της από τους γίγαντες προκαλεί την θανατηφόρο εξασθένιση τους. Ο Βόταν και ο Λόγκε αναχωρούν προκειμένου να δράσουν. Κατεβαίνουν στο υπόγειο βασίλειο του Άλμπεριχ.

Σκηνή 3η

το Νίμπελχαϊμ (γερ. Nibelheim, Nibel= Νέφος, ομίχλη, σκότος, heim = βασίλειο) όπου διαδραματίζεται η τρίτη σκηνή του έργου, ο Άλμπεριχ έχει καταφέρει να σκλαβώσει τους υπόλοιπους νάνους του Νιμπελούγκεν. Επιπλέον έχει εξαναγκάσει τον αδελφό του Μίμε να κατασκευάσει ένα χρυσό μαγικό κράνος (Tarnhelm) με το οποίο ο Άλμπεριχ μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μορφή ή να μετατραπεί σε αόρατο. Ο Βόταν και ο Λόγκε εμφανίζονται και κολακεύοντας τον Άλμπεριχ, αυτος τους περιγράφει τα σχέδια του να γίνει κυρίαρχος του κόσμου. Ο Λόγκε παραπλανάει τον Άλμπεριχ ζητώντας του να τους επιδείξει όλες τις μαγικές δυνατότητες που του παρέχει το κράνος. Αρχικά ο Άλμπεριχ μεταμορφώνεται σε δράκο και στη συνέχεια σε βάτραχο, γεγονός που εκμεταλλεύονται οι δύο θεοί προκειμένου να τον αιχμαλωτίσουν.

Σκηνή 4η

Ο Βόταν και ο Λόγκε, υποχρεώνουν τον Άλμπεριχ να ανταλλάξει το θησαυρό του, με την ελευθερία του. Ο Βόταν του αποσπά επί πλέον το Δαχτυλίδι, το οποίο τοποθετεί στο δάχτυλό του. Μέσα στην απόγνωση του ο Άλμπεριχ καταριέται όποιον κατέχει το δαχτυλίδι σε γκαντεμιά και όλους τους υπόλοιπους να το φθονούν αιώνια. Εν τω μεταξύ η Φρίκα, ο Ντόνερ και ο Φρό εμφανίζονται και υποδέχονται τους Βόταν και Λόγκε, οι οποίοι τους επιδεικνύουν το θησαυρό με τον οποίο θα καταφέρουν να απελευθερώσουν την Φράϊα. Οι γίγαντες Φάζολτ και Φάφνερ επιστρέφουν και ζητούν ο χρυσός που θα παραλάβουν ως λύτρα, να είναι τόσος ώστε να καλύπτει την Φράϊα. Ο χρυσός συσσωρεύεται, ωστόσο δεν επαρκεί. Ο Βόταν υποχρεώνεται να παραδώσει και το μαγικό κράνος προκειμένου το μέγεθος του θησαυρού συνολικά να καλύπτει την Φράϊα. Ο Φάζολτ μέσα στην πλεονεξία του νομίζει ότι αντιλαμβάνεται μια ρωγμή στο σωρό από χρυσό και ζητά επιπλέον το δαχτυλίδι. Ο Βόταν μέν αρνείται και οι γίγαντες προετοιμάζονται να απαγάγουν την Φράϊα. Τότε ξάφνου ανοίγει η γης και παρουσιάζεται η θεά Έρντα προειδοποιώντας τον Βόταν για το δαχτυλίδι και ζητώντας του να το παραδώσει. Ο Βόταν τότε παραχωρεί το δαχτυλίδι στους γίγαντες και ελευθερώνει την Φρέγια. Ενώ οι γίγαντες μοιράζονται τον θησαυρό τους, διαφωνούν για το δαχτυλίδι και ο Φάφνερ σκοτώνει τον Φάζολτ, γεγονός που αποδεικνύει στον Βόταν την ισχύ της κατάρας του Άλμπεριχ.

Στην τελική σκηνή του έργου, όλοι οι θεοί, εκτός από τον Λόγκε, εισέρχονται στο κάστρο, το οποίο ο Βόταν ονομάζει Βαλχάλλα. Οι κόρες του ποταμού θρηνούν για το χαμό του χρυσού του Ρήνου.

Μυθολογικό υπόβαθρο

Ο Βάγκνερ, για τη συγγραφή του λιμπρέτου της όπερας, όπως και για το σύνολο του Δαχτυλιδιού, στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στη Σκανδιναβική μυθολογία και ειδικότερα στις πηγές των Έντα και τον κύκλο Βέλσουνγκ καθώς επίσης και στο έπος των Νίμπελούνγκεν της Δυτικής Γερμανικής παράδοσης. Επιπλέον προσπάθησε να ακολουθήσει το λογοτεχνικό ύφος της ποιητικής Έντα. Για τον χρυσό του Ρήνου υπάρχουνε πολλές κατά καιρούς ερμηνείες. Είτε το ότι στην προϊστορική εποχή ο Ρήνος έφερε ψήγματα χρυσού, είτε ο μύθος των χαμένων λάφυρων παλαιών πολεμιστών. Οι νύμφες του ποταμού που προστατεύουν το χρυσό καθώς και η ιδέα περί αποκήρυξης του έρωτα προκειμένου να κατέχει κανείς το θησαυρό, αποτελούν μάλλον δημιούργημα του ίδιου του Βάγκνερ καθώς δεν υπάρχει κάποιος ανάλογος μύθος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

* Πλοκή, χαρακτήρες και σύμβολα

* Το λιμπρέτο της όπερας (γερμανικά)

Οι όπερες του Ρίχαρντ Βάγκνερ Ο Ιπτάμενος Ολλανδός (1843) | Ο Τάνχόϊζερ (1845 )| Ο Λόενγκριν (1848) | Ο Χρυσός του Ρήνου (1854) | Βαλκυρία (1856) | Τριστάνος και Ιζόλδη (1859) | Οι Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης (1867 | Ζίγκφριντ (1871) | Το Λυκόφως των Θεών (1874) | Πάρσιφαλ (1882) επίσης: Ο Γάμος (1832) | Οι Νεράιδες (1833) | Η Απαγόρευση της Αγάπης (1836) | Ρίντσι (1840)