Η Αμερική είναι ήπειρος του Δυτικού Ημισφαιρίου, που αποτελείται από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, τα εξαρτώμενα εδάφη και τις κτήσεις τους. Η Αμερική καταλαμβάνει 8,3% της συνολικής επιφάνειας του πλανήτη και 28,4% της στεριάς, και φιλοξενεί περίπου το 14% του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου 900 εκατομμύρια ανθρώπους). Η Αμερική είναι γνωστή και ως "Νέος Κόσμος", λόγω της ανακάλυψής της από τους Ευρωπαίους σχετικά αργά, μόλις τον 15ο αιώνα. Είχαν προηγηθεί ήδη οι Βίκινγκς, οι Ινουίτ και φυσικά οι αυτόχθονες πληθυσμοί της Αμερικής.

Ο όρος "Αμερική" χρησιμοποιείται ενίοτε καταχρηστικά τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για να περιγράψει τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Ιστορία

Ονομασία

Η ονομασία της ηπείρου "Αμερικής" λέγεται ότι προέρχεται από τον εξερευνητή Αμέριγκο Βεσπούτσι.

Σχηματισμός

Η Νότια Αμερική αποσπάστηκε από το δυτικό μέρος της υπερηπείρου Γκοντβάνα περίπου πριν 135 εκατομμύρια χρόνια, μεταβαλλόμενη σε αυτόνομη ήπειρο.[1] Περίπου πριν 15 εκατομμύρια χρόνια, η σύγκρουση της Καραϊβικής και της Ειρηνικής Πλάκας προκάλεσε την εμφάνιση αρκετών ηφαιστείων στο σημείο σύγκρουσης, κάτι που με τη σειρά του οδήγησε στην ανάδυση αρκετών νησιών, που αποτέλεσαν ένα αρχιπέλαγος εκεί που σήμερα βρίσκεται η Κεντρική Αμερική. Τα κενά μεταξύ των νησιών γέμισαν από υλικά που προήλθαν από τη διάβρωση των πετρωμάτων της Βόρειας και Νότιας Αμερικης, καθώς και από επιπλέον ηφαιστειακό υλικό. Γύρω στα 3 εκατομμύρια χρόνια πριν την εποχή μας, η Βόρεια και Νότια Αμερική ενώθηκαν εκεί που βρίσκεται η Διώρυγα του Παναμά, σχηματίζοντας έτσι την ενιαία Αμερικανική ήπειρο.[2]

Αποικισμός

Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι ο πολιτισμός Κλόβις είχε διαδοθεί στη Βόρεια και Νότια Αμερική γύρω στο 10.000 π.Χ.[3] Οι γνώμες διίστανται για το κατά πόσον αυτή ήταν και η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στην Αμερική, καθώς άλλα μοντέλα υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι έφτασαν στην Αμερική ήδη από το 40.000 π.Χ.

Ένα άλλο κύμα μετανάστευσης έφερε τους Ινουίτ στις Αρκτικές περιοχές της Βόρειας Αμερικής, περίπου στα 1.000 μ.Χ.[4] Κατά την ίδια εποχή, Βίκινγκς άποικοι έφτασαν στη Γροιλανδία το 982 και στην αποικία Βίνλαντ λίγο αργότερα. [5] Οι Βίκινγκς γρήγορα εγκτέλειψαν τη Βίνλαντ, και τη Γροιλανδία γύρω στα 1500.[6]

Ο αποικισμός της Αμερικής από τους Ευρωπαίους σε ευρεία κλίμακα ξεκίνησε λίγο μετά τα ταξίδια του Χριστόφορου Κολόμβου, το πρώτο από τα οποία έγινε το 1492. Η μετάδοση ασθενειών που μετέφεραν Ευρωπαίοι και Αφρικανοί σκότωσε το μεγαλύτερο μέρος των ιθαγενών κατοίκων της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής,[7][8] προκαλώντας μια μεγάλη μείωση του πληθυσμού κατά το 160 αιώνα, ακόμα και πριν την επαφή των πληθυσμών της ενδοχώρας με τους Ευρωπαίους, καθώς οι ασθένειες εξαπλώθηκαν με μεγάλη ταχύτητα.[9] Οι ιθαγενείς και οι Ευρωπαίοι άποικοι ήρθαν σε σύγκρουση, με αποτέλεσμα τη γενοκτονία των ιθαγενών πληθυσμών.[10] Οι πρώτοι ευρωπαίοι μετανάστες έφτασαν στην Αμερική στα πλαίσια αποστολών που οργανώθηκαν από τα ευρωπαϊκά κράτη προκειμένου να αποικίσουν τη "νέα" ήπειρο. Η μετανάστευση συνεχίστηκε με εντονότερους ρυθμούς, καθώς η Αμερική αποτέλεσε καταφύγιο για θύματα των θρησκευτικών διωγμών στην ευρώπη αλλά και τόπος αναζήτησης οικονομικών ευκαιριών και πλούτου. Πολλοί ακόμα μεταφέρθηκαν στην Αμερική παρά τη θέλησή τους ως σκλάβοι, κατάδικοι ή κατά συμβόλαιο δούλοι.

Γεωγραφία

Έκταση

Το πιο βόρειο σημείο της Αμερικής είναι το νησί Κάφφεκλουμπεν, που είναι και η βορειότερη στεριά στη Γη.[11] Το νοτιότερο σημείο είναι τα νησιά της Νότιας Θούλης, αν και κάποιες φορές θεωρούνται τμήμα της Ανταρκτικής.[12] Το ανατολικότερο σημείο είναι το "βορειοανατολικό Ακρωτήρι" (στη δανική Nordostrundingen) στη Γροιλανδία, ενώ το δυτικότερο η νήσος Άττου, τμήμα του αρχιπελάγους των Αλεουτίων στον Ειρηνικό.

Τοπογραφία
Το Ακονγκάγκουα (Aconcagua), ψηλότερο βουνό της Αμερικής

Το δυτικό τμήμα της ηπείρου κυριαρχείται από τις Αμερικανικές Κορδιλιέρες, μια οροσειρά που διατρέχει σχεδόν όλη τη δυτική ακτή, με τις Άνδεις στο δυτικό τμήμα της Νότιας Αμερικής[13] και τα Βραχώδη όρη και άλλες οροσειρές στο αντίστοιχο τμήμα της Βόρειας.[14] Τα Απαλλάχια όρη, μήκους 2.300 χιλιομέτρων, διατρέχουν την ανατολική ακτή της Βόρειας Αμερικής από την Αλαμπάμα έως τη Νέα Γη.[15] Βόρεια από τα Απαλλάχια, η Αρκτική Κορδιλλιέρα καλύπτει το ανατολικό τμήμα του Καναδά.[16]

Ανάμεσα στις οροσειρές που διατρέχουν τις ακτές βρίσκονται τεράστιες πεδιάδες. Οι Κεντρικές Πεδιάδες της Βόρειας Αμερικής καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του τμήματος αυτού της ηπείρου, προσδίδοντας χαμηλό ανάγλυφο, και πολλά πλεονεκτήματα όσον αφορά τις καλλιέργειες.[17] Η Καναδική Ασπίδα καλύπτει σχεδόν 5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και σε γενικές γραμμές είναι σχεδόν επίπεδη.[18] Όμοια, το βορειοανατολικό τμήμα της Νότιας Αμερικής καλύπτεται από την επίπεδη λεκάνη του Αμαζονίου.[19] Το ορεινό τμήμα της Βραζιλίας, στην ανατολική ακτή, είναι σχετικά επίπεδο με μικρές μεταβολές στο ανάγλυφο, ενώ πιο νότια βρίσκονται οι μεγάλες πεδιάδες του Γκραν Τσάκο και των πάμπας.[20]

Οι οροσειρές στα δτυικά είναι αποτέλεσμα τεκτονικής δραστηριότητας, και συγκεκριμένα της σύγκρουσης μεταξύ της Ειρηνικής Πλάκας και της Πλάκας Νάζκα με αυτές της Βόρειας και Νότιας Αμερικής. Αντίθετα, οι πεδιάδες είναι αρχέγονα εδάφη που αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα για τη δημιουργία της Αμερικανικής ηπείρου.

Δημογραφία

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός της Αμερικής φτάνει τους 858.000.000 κατοίκους σύμφωνα με στατιστικές των Ηνωμένων Εθνών[21] και διαιρείται σε:

501 εκατομμύρια στη Βόρεια Αμερική το 2002 (495 το 2001), συμπεριλαμβανομένης της Κεντρικής Αμερικής και της Χαβάης
357 εκατομμύρια στη Νότια Αμερική το 2002 (352 εκατομμύρια το 2001)

Εθνολογία

Ο πληθυσμός της Αμερικής αποτελείται από τους απογόνους οκτώ μεγάλων εθνοτικών ομάδων και των συνδυασμών τους.

Τους Ιθαγενείς της Αμερικής, δηλαδή τους κοινά λεγόμενους "Ινδιάνους", τους Ινουίτ και τους Αλεούτιους
Ευρωπαίους, κυρίως Ισπανούς, Άγγλους, Ιρλανδούς, Ιταλούς, Πορτογάλους, Γάλλους, Γερμανούς και Ολλανδούς
Τους Μεστίζο, μιγάδες με μεικτή ιθαγενή και ευρωπαϊκή καταγωγή
Αφρικανούς
Τους Μουλάτο, μιγάδες αφρικανικής και ευρωπαϊκής καταγωγής
Τους μιγάδες Cafuso ή Ζάμπο (στα ισπανικά), μεικτής αφρικανικής και ιθαγενούς καταγωγής
Τους Ασιάτες
και τους Μεσανατολίτες.

Από αυτή την άποψη, δίκαια η Αμερική θεωρείται "χωνευτήρι του κόσμου".

Η πλειοψηφία του πληθυσμού ζει στη Λατινική Αμερική, που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία δυο γλωσσών, της ισπανικής και της πορτογαλικής, που προέρχονται από τα λατινικά. Αντίθετα, στη Βόρεια Αμερική, ουσιαστικά στις ΗΠΑ και τον Καναδά επικρατεί η αγγλική γλώσσα, που προέρχεται από τα γερμανικά. Οι δυο αυτές χώρες έχουν βασικά αγγλικές ρίζες και διαφέρουν όχι μόνο από γλωσσολογική, αλλά και από πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική άποψη από τις άλλες χώρες της Αμερικής.

Παραπομπές

↑ Brian C. Story (28 September 1995). "The role of mantle plumes in continental breakup: case histories from Gondwanaland". Nature 377: 301 - 309.
↑ Land bridge: How did the formation of a sliver of land result in major changes in biodiversity. Public Broadcasting Corporation
↑ David S. Whitley and Ronald I. Dorn (1993). "New Perspectives on the Clovis versus Pre-Clovis Controversy". American Antiquity: 626-647.
↑ Canadian Inuit History. Canadian Museum of Civilization
↑ Vinland. Canadian Museum of Civilization
↑ The Norse settlers in Greenland - A short history. Greenland Guide - The Official Travel Index
↑ Russell Thornton. "Aboriginal North American Population and Rates of Decline, c.a. A.D. 1500 - 1900". Current Anthropology 38 (2): 310 - 315.
↑ Alfred W. Crosby (April 1976). "Virgin Soil Epidemics as a Factor in the Aboriginal Depopulation in America". David and Mary Quarterly 33: 289-299.
↑ Henry F. Dobyns (1993). "Disease Transfer at Contact". Annual Review of Anthropology 22: 273 - 291.
↑ Staff. A review of American Holocaust: The Conquest of the New World (by David Stannard), on the website of the Oxford University Press (the publishers)
↑ Charles Burress (June 17 2004). "Romancing the north Berkeley explorer may have stepped on ancient Thule". San Francisco Chronicle.
↑ South Georgia and the South Sandwich Islands, Antarctica - Travel
↑ Andes Mountain Range
↑ Rocky Mountains
↑ Appalachian Mountains. Ohio History Central
↑ Arctic Cordillera
↑ Interior Plains Region
↑ Natural History of Quebec
↑ Strategy. Amazon Conservation Association
↑ SRTM SOUTH AMERICA IMAGES
↑ United Nations' Population and Vital Statistics Report

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>