Το Ριβόσωμα (Ribosome) είναι μια μικρή, δομική μονάδα του κυττάρου. Ο κύριος ρόλος της είναι η συνάθροιση πρωτεινών.

Περιγραφή

Σχήμα 1: Η δομή του ριβοσώματος με τη μικρή υπομονάδα (A) και τη μεγάλη υπομονάδα (B). Πλάγια και πρόσθια άποψη. (1) Κεφαλή (2) Πλατφόρμα. (3) Βάση. (4) Διάκενο. (5) Κεντρική προεξοχή. (6) Όπισθεν. (7) Μίσχος. (8) Πρόσθια. (*)

Τα ριβοσώματα είναι περίπου 20nm σε διάμετρο και αποτελούνται από 65% ριβοσωμικό RNA και 35% ροβοσωμικές πρωτεΐνες που είναι γνωστές σαν ριβονουκλεοπρωτεΐνες. Στο ριβόσωμα το mRNA ή αγγελιοφόρο RNA μεταφράζεται ώστε να κτιστεί η πολυπεπτιδική αλυσίδα π.χ. μια πρωτεΐνη χρησιμοποιώντας αμινοξέα που μεταφέρονται με το μεταφορικό RNA ή tRNA. Το ριβόσωμα μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα τεράστιο ένζυμο αλλά παρότι ότι περιέχει πολλές πρωτεΐνες, οι ενεργοί υποδοχείς του αποτελούνται από RNA. Έτσι τα ριβοσώματα ταξινομούνται σήμερα σαν ριβοζύμη[2].

Ρόλος

Τα ριβοσώματα κτίζουν πρωτεΐνες χρησιμοποιώντας γενετικές πληροφορίες που βρίσκονται στο αγγελιοφόρο RNA. Τα ελέυθερα ριβοσώματα αιωρούνται στο κυτταρόπλασμα ή συνδέονται με το ενδοπλασματικό δίκτυο ή στην πυρηνική μεμβράνη. Δεδομένου ότι τα ριβοσώματα είναι ριβοζύμες θεωρούνται ότι έιναι εξελικτική μορφή του RNA.[3].

Ενώ η κατάλυση του πεπτιδικού δεσμού ενέχει την υδροξυλίωση του C2' του φωσφόρου της αδενοσίνης του tRNA με έναν μηχανισμό παλινδρόμησης πρωτωνίων, η συνολική λειτουργία των ριβοσωμάτων (π.χ. μετακίνηση) εξαρτάται από τις αλλαγές της πρωτεινικής διάταξης. Η δομή και λειτουργεία των ριβοσωμάτων και των συνδεδεμένων μορίων που είναι γνωστά σαν συσκευή μετάφρασης αποτέλεσε το επίκεντρο επιστημονικής μελέτης από το 1920 και αποτελεί ακόμα και σήμερα πεδίο ιδιαίτερα ενεργής μελέτης.

Υπομονάδες

Τα ριβοσώματα αποτελούνται από 2 υπομονάδες που συνδέονται μεταξύ τους και συνεργάζονται στην μετάφραση του mRNA σε πολυπεπτιδική αλυσίδα κατά τη διάρκεια της πρωτεινοσύνθεσης. Στα προκαρυωτικά κύτταρα οι υπομονάδες αποτελούνται απο1-2 ενώ τα ευκαρυωτικά κύτταρα από 1 εώς 3 πολύ μεγάλα μόρια RNA (ριβοσωμικό RNA ή rRNA) και πολλά μικρότερα πρωτεινικά μόρια. Μελέτες με κρυσταλλογραφία ότι δεν υπάρχουν ριβοσωμικές πρωτεΐνες κοντά στο σημείο αντίδρασης της σύνθεσης της πολυπεπτιδικής αλυσίδας. Αυτό το έυρημα υπαινίσσεται ότι τα πρωτεινικά συστατικά των ριβοσωμάτων δρούνε περισσότερο εμμέσως σαν το σκελετό που ίσως ενισχύει την ικανότητα του rRNA να συνθέτει πρωτεΐνες παρά άμεσα με το να συμμετέχουν στην κατάλυση.

Αναφορές

1. ↑ Roberts, R. B., editor. (1958) "Introduction" in Microsomal Particles and Protein Synthesis. New York: Pergamon Press, Inc.

2. ↑ Rodnina MV, Beringer M, Wintermeyer W (2007). "How ribosomes make peptide bonds". Trends Biochem. Sci. 32 (1): 20-6. DOI:10.1016/j.tibs.2006.11.007.

3. ↑ Cech T (2000). "Structural biology. The ribosome is a ribozyme". Science 289 (5481): 878-9.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

* 70S Ribosome Architecture Animation of a working ribosome. Requires the Chime browser plugin from this site (where registration is required).
* Lab computer simulates ribosome in motion
* Information on ribosomes
* Molecule of the Month © RCSB Protein Data Bank:
o Ribosome
o Elongation Factors

Δομές του κυττάρου Ενδομεμβρανικό σύστημα Κυτταρική μεμβράνη - Πυρήνας - Ενδοπλασματικό δίκτυο - Σωμάτιο Golgi - Υπεροξειδιόσωμα - Παρενθέσωμα - Μιτοχόνδριο - Πλαστίδια (Χλωροπλάστης - Χρωμοπλάστης - Λευκοπλάστης) - Κυστίδια (Λυσόσωμα - Ενδόσωμα - Φαγόσωμα - Χυμοτόπιο) Κυτταρικός σκελετός Ινίδια ακτίνης - Ενδιάμεσα ινίδια - Μικροσωληνίσκοι - Προκαρυωτικός κυτταρικός σκελετός Εξωκυττάριος χώρος Κυτταρικό τοίχωμα - Βλεφαρίδα/Μαστίγιο - Ακρόσωμα Διάφορα Κυτταρόπλασμα - Ριβόσωμα - MTOCs (Κεντροσωμάτιο/Κεντριόλια - Πρωτεάσωμα