Ως κύτταρο εννοείται μια συστηματικά οργανωμένη ομάδα μορίων, που βρίσκονται σε δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Το κύτταρο διαθέτει μορφολογική, φυσική και χημική οργάνωση και την ικανότητα της αφομοίωσης, της ανάπτυξης και της αναπαραγωγής. Είναι μια μονάδα της ζωής ανεξάρτητη ως προς την αυτορρύθμιση και την προσαρμοστικότητά του σε σχέση με το περιβάλλον.

Ζωικό κύτταρο - 1. Πυρηνίσκος 2. Πυρήνας 3. Ριβόσωμα 4. Κυστίδιο 5. Αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο 6. Σωμάτιο Golgi 7. Κυτταρικός σκελετός 8. Λείο ενδοπλασματικό δίκτυο 9. Μιτοχόνδριο 10. Κενοτόπιο 11. Κυτταρόπλασμα 12. Λυσόσωμα 13. Κεντρύλλιο (*)

Φυσικές ιδιότητες

Τα κύτταρα παρουσιάζουν μεγίστη ποικιλία μεγεθών και διαστάσεων, αντιπροσωπευτικών της ικανότητάς τους για εξελικτική προσαρμογή σε διαφορετικά περιβάλλοντα και της διαφοροποίησής τους. Η διάμετρός τους ποικίλει από δέκατα του μm, (βακτήρια, έως μερικά εκατοστά (θαλάσσια φύκη, αυγά πτηνών).

Ως οργανισμός το κύτταρο διαθέτει την ικανότητα να ζει ακόμη και χωρίς την ύπαρξη άλλων κυττάρων. Η ιδιότητα αυτή προϋποθέτει της ύπαρξης μιας μεταβολικής μηχανής που μπορέι να αντλήσει ενέργεια από το περιβάλλον και να τη χρησιμοποιήσει σε ουσιώδεις βιοχημικές διεργασίες, που περιλαμβάνουν την κίνηση ουσιών, την εκλεκτική μεταφορά μορίων μέσα και έξω από το κύτταρο και την ικανότητα αλλαγής και διαμόρφωσής τους, δηλαδή της προσαρμογής τους στις περιβάλλουσες φυσικές και χημικές συνθήκες. Εκτός από τη μεταβολική μηχανή του το κύτταρο διαθέτει ομάδες γονιδίων που καθορίζουν τη σύνθεση ουσιών και μια διακριτή δομή την κυτταρική ή πλασματική μεμβράνη που τα απομονώνει από το εξωτερικό περιβάλλον.

Είδη κυττάρων

Τα υπαρκτά σήμερα κύτταρα χωρίζονται σε προκαρυωτικά και ευκαρυωτικά κύτταρα. Σε αυτή την ταξινόμηση εξαίρεση αποτελούν οι ιοί, και οι φάγοι, μια ιδιαίτερη κατηγορία «οργανισμών» με δυνατότητα παρέμβασης στις κυτταρικές λειτουργίες. Άλλη ιδιόμορφη κατηγορία ύλης είναι τα μυκοπλάσματα (PPLO), μια ενδιάμεση μορφή ζωής ανάμεσα στους ιούς και τα βακτήρια.

Δομικά στοιχεία

Τα ζωντανά κύτταρα αποτελούνται από περιορισμένο αριθμό χημικών στοιχείων. Ιδιαίτερο ρόλο παίζει ο Άνθρακας (C), το Υδρογόνο (H), το Οξυγόνο (Ο), το Άζωτο και το Θείο (S) που αποτελούν και το 99% περίπου του βάρους του. Τα χημικά συστατικά του είναι δυνατόν να ταξινομηθούν σε ανόργανα (Νερό (H₂O) + μεταλλικά ιόντα) και οργανικά πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη και πυρηνικά οξέα. Ένα ζωικό ή φυτικό κύτταρο αποτελείται κατά προσέγγιση από Νερό 75-85%, Πρωτεΐνη 10-20%, Λιπίδια 2-3%, Υδατάνθρακες 1% και ανόργανα υλικά 1%

Βιβλιογραφία

* Θωμόπουλος, Γ. Ν., Βιολογία Κυττάρου, University Studio Press, (Θεσσαλονίκη 1990)

* Μαργαρίτης, Λ.Χ., Κυτταρική Βιολογία, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας, (Αθήνα 1989)

Δικτυακοί τόποι

Biology Project