HellenicaWorld

Ο Σταλινισμός είναι ιστορικός και πολιτικός όρος. Ιστορικά αναφέρεται στο σύστημα διακυβέρνησης του Ιωσήφ Στάλιν ως ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης - δεν περιγράφει τα συνολικά πεπραγμένα του, αλλά τον τρόπο με τον οποίο άσκησε την εξουσία στα ζητήματα της δημοκρατίας και της ελευθερίας λόγου. Με το πέρασμα του χρόνου έλαβε ευρύτερη πολιτική σημασία, αποδιδόμενος σε κάθε αυταρχική μέθοδο όταν καταλογίζεται σε κομμουνιστικές κυβερνήσεις ή κόμματα.

Αν και επινοήθηκε από τον Λάζαρ Καγκανόβιτς, στενότατο συνεργάτη και πιστό φίλο του Στάλιν, πρέπει να τονισθεί ότι χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά με αρνητική χροιά - από αντιπάλους της Αριστεράς ή από αριστερούς που δεν υιοθετούν το «σταλινικό» μοντέλο. Όσοι υποστηρίζουν τις καταπιεστικές πολιτικές του σοβιετικού ηγέτη, είτε επειδή εν γένει συμφωνούν με αυτές είτε διότι τις βλέπουν ως αναγκαίες για την υλοποίηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, δεν χρησιμοποιούν ποτέ τους όρους σταλινισμός για το σύστημα και σταλινικός για τους εαυτούς τους (συνήθως χρησιμοποιούν τον γενικότερο όρο μαρξιστές-λενινιστές).

Χαρακτηριστικά

Σε γενικές γραμμές, τόσο με την ιστορική όσο και με τη μεταφορική-πολιτική σημασία του, ο σταλινισμός παραπέμπει στην εγκαθίδρυση ενός λενινιστικού πολιτειακού και οικονομικού συστήματος (ως μία εφαρμογή της μαρξιστικής μεταβατικής δικτατορίας του προλεταριάτου, η οποία υποτίθεται πως θα οδηγήσει σταδιακά στην ακρατική κομμουνιστική κοινωνία) που εφαρμόζει επί μακρόν όλα ή κάποια από τα παρακάτω:

* Υψηλό συγκεντρωτισμό, με τη διαμόρφωση ενός μικρού και κλειστού κέντρου λήψης αποφάσεων.
* Αδιάκοπη παρακολούθηση της καθημερινής ζωής των πολιτών από μυστικές υπηρεσίες, με στόχο την εύρεση των αντιφρονούντων.
* Πολιτική καταστολή στο ιδεολογικό πεδίο, με ποινικοποίηση απόψεων αντίθετων από αυτές των κυβερνώντων και εξόντωση (φυσική, πολιτική, επαγγελματική) των αντιπάλων, ή απλών υπόπτων, για παρέκκλιση από τις αρχές του καθεστώτος.
* Έλλειψη διάκρισης της εκτελεστικής από τη δικαστική εξουσία, με κατασταλτικούς μηχανισμούς και έκτακτα δικαστήρια υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης.
* Συγκέντρωση των αντιφρονούντων σε στρατόπεδα εργασίας (γκούλαγκ).
* Καλλιέργεια προσωπολατρείας προς τον ηγέτη, μέσω ενός εκτεταμένου προπαγανδιστικού μηχανισμού.

Υπάρχουν πολιτικές σχολές που προσθέτουν στον σταλινισμό και άλλα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι τροτσκιστές συμπεριλαμβάνουν τη θεωρία του «σοσιαλισμού σε μια χώρα». Άλλοι, κυρίως φιλελεύθεροι, θεωρούν το σταλινισμό ως αναπόφευκτη κατάληξη οποιασδήποτε σοσιαλιστικής επανάστασης, συνεπώς τον ταυτίζουν με τον ίδιο τον κομμουνισμό.

Εναλλακτικά, για τον σταλινισμό έχουν επινοηθεί διάφοροι όροι, οι οποίοι έχουν σχεδόν την ίδια σημασία γι' αυτούς που τους χρησιμοποιούν. Οι αντικομμουνιστές αναφέρουν συχνά τους όρους Κόκκινος Φασισμός ή Κόκκινος Τρόμος - ιδιαίτερα στις ΗΠΑ κατά την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Στο εσωτερικό της Αριστεράς συναντάται επίσης συχνά ο όρος Κομμουνισμός του Στρατοπέδου (π.χ. από ευρωκομμουνιστές, για να τον αντιπαραβάλουν με τη δική τους εκδοχή σοσιαλισμού).

Κομμουνισμός