Η Οικία Κλεάνθη - Σάουμπερτ στην Πλάκα, όπου φιλοξενήθηκε το Πρώτο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.(DIMSFIKAS)
Η Οικία Κλεάνθη - Σάουμπερτ, ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια της Αθήνας, κτισμένη κάτω από την Ακρόπολη στην καρδιά της Πλάκας, επί της οδού Θόλου, είναι το σπιτι που κατοικήθηκε από τον Μακεδόνα αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη και τον Βαυαρό συνάδελφο και συνεργάτη του Εδουάρδο Σάουμπερτ.
Το 1828, ο Κλεάνθης μαζί με τον Σάουμπερτ, με παρότρυνση του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, ήρθαν στην Ελλάδα για την ανέγερση νέων κτιρίων. Ο Γερμανός αρχαιολόγος Λουδοβίκος Ρος (Ludwig Ross), ερχόμενος να εγκατασταθεί στην Ελλάδα, γράφει στις "Αναμνήσεις" του:
"Ο μελλοντικός καλός μου φίλος Σάουμπερτ από το Μπρεσλάου, ένας μαθητής του Σίνκελ, ήταν στην ίδια Σχολή με τον 'Ελληνα αρχιτέκτονα Κλεάνθη, που ήρθε από την Ιταλία στην Ελλάδα απ' το 1828 κιόλας. Σε λίγο κατέφθασε και ο αρχιτέκτων Λύντερς απ' τη Λειψία"
Οι δυό αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι Κλεάνθης και Σάουμπερτ, όταν έφθασαν στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1831 για τη σύνταξη του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου των Αθηνών, αγοράζουν από την Τουρκάλα Σαντέ Χανούμ ένα μεγάλο οικόπεδο ψηλά στο "Ριζόκαστρο" με ερειπωνένη παλιότερη κατοικία. 'Ηταν ένα παλιό σπίτι, ίσως παλαιότερο κι από τον ΙΗ' αιώνα. Οι δυό αρχιτέκτονες και συνεργάτες, δίχως να γκρεμίσουν το ερειπωμένο σπίτι που υπήρχε, το επισκεύασαν και το επέκτειναν, χρησιμοποιώντας το ως κατοικία και γραφείο τους.
Ο Λουδοβίκος Ρος γράφει: "Ο Σάουμπερτ είχε κιόλας αγοράσει στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης μερικά τούρκικα ερείπια και τα αναστήλωσε. Ζούσε σ' ένα απ' αυτά μαζί με τον Κλεάνθη. Το σπίτι αργότερα, στα 1837, χρησιμοποιήθηκε για τη στέγαση του πρώτου Πανεπιστημίου του 'Οθωνα".
Επιγραφή Οικίας Κλεάνθη (Παλιό Πανεπιστήμιο) .(DIMSFIKAS)
Η γραφική οικία των Κλεάνθη - Σάουμπερτ, με την ιδιότυπη αρχιτεκτονική της, κτισμένη σε ρυθμό αθηνα'ι'κού σπιτιού της εποχής με ρομαντικά στοιχεία, με τις τζαμαρίες και τις ταράτσες της, τα κολωνέτα και την αυλή της, ξεχωρίζει και επιβάλλεται με το μέγεθος και το ύψος της στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης. Το κτίριο αυτό αποτελεί ιστορικά και αρχιτεκτονικά ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της Αθήνας.
Η Οικία Κλεάνθη - Σάουμπερτ "υπήρξε το ενδιαίτημα των ξένων αρχιτεκτόνων και αρχαιολόγων που παρεπιδημούσαν τότε στην Αθήνα, όπως των αρχιτεκτόνων Λύντερς και Χριστιανού Χάνσεν, του αρχαιολόγου Λουδοβίκου Ρος και άλλων".
Στο 1837, οι δυό αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ νοίκιασαν τη μεγάλη αυτή κατοικία τους στο Δημόσιο για να στεγασθεί εκεί το "πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο". 'Εγινε το πρώτο Πανεπιστήμιο της μετεπαναστατικής Αθήνας από το 1837 μέχρι το 1842, με την ονομασία "Οθώνειον Πανεπιστήμιον".
Ο Λουδοβίκος Ρος περιγράφει με περισσή ενάργεια στις "Αναμνήσεις" του τα σχετικά με την ίδρυση, τους εορτασμούς, τους πανηγυρικούς λόγους που εκφωνήθηκαν και το κλίμα που επικρατούσε κατά την ημέρα των εγκαινίων του Πανεπιστημίου:
"Εκείνο που έλειπε τώρα ήταν ένα κατάλληλο κτίριο. Ελλείψει αυτού νοικιάστηκε το σπίτι του φίλου μου Σάουμπερτ. 'Ηταν ανάμεσα στο ύψωμα του Πάνα και της Αγραύλου. Η μεγαλύτερη του αίθουσα, με ευρεία θέα της πόλης και της πεδιάδας και παραπέρα ως την Πάρνηθα...Αλλά χωρίς μια πανηγυρική θρησκευτική τελετή το πράγμα δεν μπορούσε να γίνει. Ο ιδρυτής του Πανεπιστημίου, που είχε δώσει το βασιλικό του όνομα, καθόρισε την ημέρα των εγκαινίων...'Ετσι έγιναν τα εγκαίνια του Πανεπιστημίου του "'Οθωνος". Το Πανεπιστήμιο αυτό το εγκαινίασα εγώ από απόψεως μαθημάτων, δίνοντας μια διάλεξη μερικές μέρες αργότερα - 22 Απριλίου/10 Μα'ί'ου 1837...'Εκανα μια διάλεξη με θέμα τον Αριστοφάνη, μιλώντας για τα έργα του "Αχαρνής" και "Ιππής", με 30 περίπου ακροατές".
Ο Χρ. Εμ. Αγγελομάτης αποκαλεί το "Παλιό Πανεπιστήμιο", όπως είναι γνωστή μέχρι σήμερα η Οικία Κλεάνθη - Σάουμπερτ, ως "το καταφύγιο της επιστήμης στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του 'Οθωνος" και δίνει μια περιγραφή από την πρώτη ημέρα που άρχισε η λειτουργία του στα 1837:
"'Ανθρωποι από κάθε γωνιά του ελληνισμού, φουστανελάδες με ροζιασμένα χέρια, αγωνιστές που στο πέρασμά τους νόμιζες πως σκόρπιζε η μυρουδιά της μπαρούτης, εφτανησιώτες με τις βελάδες και τα ψηλά τους καπέλλα, βρακάδες με ρούχα τριμένα από τη φτώχεια, σκαρφάλωναν στην πλαγιά του Ριζόκαστρου να ιδούν το θαύμα πραγματοποιημένο...'Ανθρωποι που είχαν φθάσει σε ηλικία τέτοια που θα λέγονταν σήμερα "ώριμοι άντρες" με γένεια ολόγυρα στα ηλιοκαμένα τους πρόσωπα, παλληκάρια με λιγδωμένες μπροστέλες, παιδιά ακόμα, παίρνουν με ευλαβική σιγή θέση στις αίθουσες κι ακούνε την παράδοση...'Ακουαν το μάθημα με τα μάτια θαμπωμένα".
Το 1856, ο Κλεάνθης πούλησε το σπίτι της οδού Θόλου σε ιδιώτη από την Κρήτη, ενώ στα 1868 χρησιμοποιήθηκε για τη στέγαση προσφύγων από το νησί. Στη συνέχεια, απαλλοτριώνεται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και το 1963 κηρύσσεται διατηρητέο. Τελικά, το Πανεπιστήμιο Αθηνών αποκτά οριστικά την ιδιοκτησία του τον Απρίλιο του 1967. Σήμερα στεγάζει ένα πολιτιστικό κέντρο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πηγές
* Λουδοβίκος Ρος: "Αναμνήσεις και Ανακοινώσεις από την Ελλάδα, 1832 - 1833", Εκδόσεις Τολίδη, Αθήνα, 1976.
* Χρ. Εμ. Αγγελομάτης: "Ιστορικά Σπίτια της Αθήνας: Το Παλιό Πανεπιστήμιο", περ. ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, τεύχος 217, σελ. 36-38, Αθήνα, 1936.
* Κώστα Κολοκότσα: "Το Πρώτο Πανεπιστήμιο της Αθήνας ή Το Σπίτι του Σταμάτη Κλεάνθη" στο "Πρώτοι 'Ελληνες τεχνικοί επιστήμονες περιόδου Απελευθέρωσης", 'Εκδ. ΤΕΕ, Αθήνα, 1976.
* Λίζα Μιχελή: "Η Αθήνα των Ανωνύμων", Εκδόσεις "Δρώμενα", β' έκδοση, Αθήνα, 1991.
* Γιάννη Καιροφύλα: "Η Αθήνα και οι Αθηναίοι", τόμ. 1ος, γ' έκδοση, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1983.
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
<@=@=@>
