Η Μάχη του Βατερλώ διεξήχθη την Κυριακή 18 Ιουνίου 1815 κοντά στο Βατερλώ της Φλαμανδίας, στο σημερινό Βέλγιο. Ένας Αυτοκρατορικός Γαλλικός Στρατός υπό τον Αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη ηττήθηκε από την Στρατιά του Εβδόμου Συνασπισμού, μια Συμμαχική Στρατιά Άγγλων υπό τον Δούκα του Ουέλινγκτον και Πρώσων υπό τον Γκέμπχαρτ φον Μπλύχερ. Η ήττα του Ναπολέοντα σηματοδότησε το τέλος του αξιώματός του ως Αυτοκράτορας και την εξορία του στην Νήσο της Αγίας Ελένης.

Με την επιστροφή του Ναπολέοντα στην εξουσία το 1815, πολλά κράτη δυσαρεστήθηκαν και άρχισαν να δημιουργούν στρατούς κατά του Ναπολέοντα, δημιουργώντας τον Έβδομο Συνασπισμό. Δύο δυνάμεις υπό τον Ουέλινγκτον και τον Φον Μπλύχερ δημιουργούνταν σιγά-σιγά στη Ανατολική Γαλλία. Ο Ναπολέων επέλεξε να επιτεθεί με την ελπίδα να καταστρέψει τον Έβδομο Συνασπισμό προτού τον καταστρέψει εκείνος.

Ο Ναπολέων καθυστέρησε τη Μάχη του Βατερλώ μέχρι το μεσημέρι της 18ης Ιουνίου για να επιτρέψει στο έδαφος να στεγνώσει. Ο Στρατός του Ουέλινγκτον, τοποθετήθηκε στον Δρόμο των Βρυξελλών, στο Όρος Αγίας Ιωάννας, και αντιστάθηκε σε δεκάδες γαλλικές επιθέσεις, μέχρι το βράδυ, ώσπου ήρθε ο Πρωσικός Στρατός και διέλυσε τα πλευρά του Γαλλικού Στρατού. Εκείνη τη στιγμή, ο Δούκας του Ουέλινγκτον αντεπιτέθηκε προκαλώντας πανικό και σύγχυση στον Αυτοκρατορικό Στρατό. Επιδίωξη του Εβδόμου Συνασπισμού ήταν η άνοδος του Λουδοβίκου του 17ου στον θρόνο. Ο Ναπολέων παραιτήθηκε, παραδόθηκε στους Βρετανούς, και εξορίστηκε στην Αγία Ελένη , όπου και πέθανε το 1821.

Το πεδίο μάχης είναι στο σημερινό Βέλγιο, περίπου οκτώ μίλια (12 χλμ.) από τις Βρυξέλλες, και περίπου ένα μίλι (1,6 χλμ.) από την πόλη του Βατερλώ. Στο πεδίο της μάχης σήμερα κυριαρχεί ένα μεγάλο μνημείο, το Λιοντάρι του Αναχώματος.

Προσχεδιασμός

Στις 13 Μαρτίου 1815, έξι ημέρες πριν να φτάσει ο Ναπολέοντας στο Παρίσι είχαν δηλωθεί οι εξουσίες του Συνεδρίου της Βιέννης. Τέσσερις μέρες αργότερα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσική Αυτοκρατορία, η Αυτοκρατορία των Αψβούργων και η Πρωσία είχαν κινητοποιήσει τεράστιες στρατιές εναντίον της Γαλλίας. Ο Ναπολέων ήξερε ότι έπρεπε να καταστρέψει μία τουλάχιστον δύναμη και το μόνο που τον ένοιαζε ήταν ο Γαλλικός Θρόνος. Πίστευε ότι αν μπορούσε να καταστρέψει την υπάρχων συμμαχική δύναμη στα νότια των Βρυξελλών προτού ενισχυθούν, θα μπορούσε να οδηγήσει τους Βρετανούς πίσω στη θάλασσα και έτσι να βγουν οι Πρώσοι έξω από τον πόλεμο. Επίσης ήταν θετικό το γεγονός ότι στο Βέλγιο, η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν Γαλλόφωνη.
Τα σχέδια της Εκστρατείας του Βατερλώ

Τα σχέδια του Ουέλινγκτον για την αντιμετώπιση του Γαλλικού Στρατού είχαν σκοπό να κινηθεί ο στρατός μέσω Μονς, στις Νοτιοδυτικές Βρυξέλλες. Ο Ναπολέων διαίρεσε τον στρατό του. Έδωσε την αριστερή και την δεξιά πλευρά στον Στρατηγό Νέυ και ο Βοναπάρτης έθεσε υπό την διοίκησή του ένα αποθεματικό στράτευμα. Τα τρία στρατεύματα έμειναν κοντά μεταξύ τους για να υποστηρίξουν το ένα μεταξύ τους. Διέσχισαν τα σύνορα κοντά στο Τσαρλουά πριν την αυγή στις 15 Ιουνίου, οι Γάλλοι κατέλαβαν τα φυλάκια του Συνασπισμού εξασφαλίζοντας την ιδανική θέση του Ναπολέοντα, μεταξύ Ουέλινγκτον και Μπλύχερ.
Η στρατηγική του Ναπολέοντα στην εκστρατεία ήταν να απομονωθεί ο εχθρός και να καταστραφεί ξεχωριστά

Το βράδυ της 15ης Ιουνίου ο Ουέλινγκτον ήταν βέβαιος ότι η επίθεση στο Τσαρλουά ήταν η κύρια επίθεση των Γάλλων. Τις πρώτες πρωινές ώρες, η Δούκισσα του Ρίτσμοντ έλαβε μία επιστολή από τον Πρίγκιπα της Οράγγης και συγκλονίστηκε από την ταχύτητα του Ναπολέοντα. Διέταξε εσπευσμένα τον στρατό της να συγκεντρωθεί στο Κάτρ Μπρά, οπού ο Πρίγκιπας της Οράγγης με την ταξιαρχία του Βερνάρδου της Σαξ-Βαϊμάρης κρατούσε μία αδύναμη θέση κατά της αριστερής πλευράς του Νέυ.

Ο Βοναπάρτης κινήθηκε πρώτα κατά του Πρωσικού Στρατού με την δεξιά πλευρά και το αποθεματικό του στράτευμα και νίκησε τον Μπλύχερ στη Μάχη της Λίγκνι. Ο Νέυ βρισκόταν στο σταυροδρόμι του Κάτρ Μπρά, οπού ο Πρίγκιπας της Οράγγης παρότι είχε αποκρούσει με το στρατό του κύριες γαλλικές δυνάμεις, άρχιζε σταδιακά να υποχωρεί λόγω της συντριπτικής πλειοψηφίας των Γάλλων. Όμως ο Πρίγκηπας ενισχύθηκε από τον Ουέλινγκτον. Πήρε την διοίκηση στα χέρια του και απώθησε τον Νέυ, εξασφαλίζοντας το σταυροδρόμι νωρίς το απόγευμα, χωρίς όμως να υποστηρίξει τον Γκέμπχαρτ φον Μπλύχερ που ηττήθηκε.

Η υποχώρηση του Μπλύχερ δεν ήταν ουσιαστική. Η οπισθοφυλακή είχε μείνει στην θέση της, κάτι που αγνοήθηκε από τους Γάλλους. Αλλά, το σημαντικό είναι ότι υποχώρησαν προς την Γραμμή του Δούκα του Ουέλινγκτον, κι έτσι καθ όλη τη διάρκεια των μαχών υπήρχε μεταξύ τους υποστήριξη εξ αποστάσεως και επικοινωνία. Τα απομεινάρια του Στρατού του Γκέμπχαρτ φον Μπλύχερ δημιούργησαν το 4ο Πρωσικό Σώμα Μπλύχερ, το οποίο δεν βρισκόταν στη Λίγκνι αλλά σε ισχυρή θέση, νότια της Βαβρ.

Ο Ναπολέοντας, με τα αποθεματικά στρατεύματα έκανε μία καθυστερημένη επίθεση, στις 17 Ιουνίου, ενίσχυσε τον Στρατηγό του και επιτέθηκαν στις 13:00 στις θέσεις του Ουέλινγκτον αλλά τις βρήκαν κενές. Οι Γάλλοι απωθήθηκαν από τον Ουέλινγκτον, όμως υπήρξε μόνο μία μικρή σύγκρουση μεταξύ του ιππικού, λόγω των καταρρακτωδών βροχών που υπήρχαν το βράδυ. Ο Ναπολέων διέταξε με 33.000 άνδρες να δώσει συνέχεια στην υποχώρηση των Πρώσων. Με την καθυστερημένη έναρξη του Βοναπάρτη, υπήρχε αβεβαιότητα, καθώς η ασάφεια των εντολών του Ναπολέοντα είχε κάνει να αποτραπεί η απώθηση του Πρωσικού Στρατού, φθάνοντας στην Βαβρ, απ όπου θα μπορούσε να υποστηρίξει την πορεία του Αγγλοολλανδικού Στρατού. Μέχρι το τέλος της 17ης Ιουνίου, ο στρατός του Ουέλινγκτον είχε φθάσει στη θέση του στο Βατερλώ, με το κυρίως σώμα του Ναπολέοντα να ακολουθεί, και τον Μπλύχερ να είναι στην Βαβρ, περίπου οκτώ μίλια (13 χλμ.) από τα ανατολικά της πόλης.

Στρατοί
Ο Δούκας του Ουέλινγκτον διοικούσε έναν στρατό που αποτελούνταν από Βρετανούς, Ολλανδούς και Γερμανούς στρατιώτες

Τρεις Στρατοί συμμετείχαν στην μάχη, στην οποία ηττήθηκε η Armée du Nord, ο Στρατός του Ναπολέοντα. Ο Αυτοκρατορικός Στρατός αριθμούσε 72.000 άνδρες. Αποτελείτο από 50.000 στρατιώτες πεζικού, 14.000 στρατιώτες ιππικού, 7.000 στρατιώτες πυροβολικού και 250 πυροβόλα. Ο Ναπολέων, για να καλύψει τις ανάγκες των Εκστρατειών του, είχε κηρύξει γενική επιστράτευση, αλλά στην Εκστρατεία του Βατερλώ δεν χρησιμοποίησε εφέδρους στρατιώτες. Τα περισσότερα στρατεύματά του συμμετείχαν σε όλη τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων. Το ιππικό ήταν τεράστιο και περιλάμβανε 14 συντάγματα τεθωρακισμένου βαρύ ιππικού. Ο Στρατός του Συνασπισμού δεν είχε τεθωρακισμένο ιππικό και ο Ουέλινγκτον είχε μόνο μια χούφτα από ελαφρύ ιππικό.

Τα στρατεύματα του Ουέλινγκτον αποτελούνταν από 67.000 άνδρες: 50.000 πεζούς, 11.000 ιππείς, 6.000 πυροβολητές και 150 πυροβόλα. Από αυτούς, οι 24.000 ήταν Βρετανοί και 6.000 από την Λεγεώνα του Βασιλιά Γερμανού. Όλα τα στρατεύματα του Βρετανικού Στρατού ήταν τακτικοί στρατιώτες και 7.000 από αυτούς ήταν Βετεράνου του Πολέμου της Χερσονήσου. Υπήρχαν επίσης 17.000 βελγικά και ολλανδικά στρατεύματα,11.000 από το Ανόβερο, 6.000 από το Μπράουνσβαϊγκ και 3.000 από το Ντεσάου.
Ο Γουλιέλμος της Οράγγης, Πρίγκηπας της Οράγγης, παρότι έδειξε προσωπικό θάρος στη μάχη αλλά είχε πολύ κακή τακτική, κάτι που τον οδήγησε σε σημαντικές και βαριές απώλειες

Οι περισσότεροι από τους στρατιώτες του Ουέλινγκτον είχαν πολεμήσει στο πλευρό του Ναπολέοντα, στη Γαλλία ή σε άλλη περιοχή που είχε κατακτηθεί από τον Γαλλικό Στρατό, με εξαίρεση κάποιους από το Ανόβερο και το Μπράουνσβαϊγκ που είχαν πολεμήσει με τους Βρετανούς στον Πόλεμο της Χερσονήσου. Πολλά από τα στρατεύματά του ήταν άπειρη Πολιτοφυλακή. Επίσης είχε 7 βρετανικά και 3 ολλανδικά συντάγματα βαρίου ιππικού. Ο Δούκας της Υόρκης έστειλε πολλούς αξιωματικούς στον Ουέλινγκτον, ακόμη και τον δεύτερο στην διαδοχή του αξιώματος Κόμη Όξμπριτζ. Ο Όξμπριτζ διέταξε το ιππικό να σταλεί στον Ουέλινγκτον. Επίσης είχαν σταλεί 17.000 στρατιώτες προς τον Συνασπισμό στο Χωλλ. Σύμφωνα με τον Ουέλινγκτον θα αποτελούσαν την οπισθοφυλακή. Αποτελούνταν από ολλανδικά στρατεύματα υπό τον Πρίγκιπα της Οράγγης, τον νεότερο αδερφό του Πρίγκιπα Φρειδερίκου των Κάτω Χωρών.

Ο Πρωσικός Στρατός ήταν σε πλήρη αναδιοργάνωση. Το 1815, τα πρώην Συντάγματα Έφεδροι, Λεγεώνες και Φράικορπς ήταν εθελοντές από τους πολέμους του 1813-14, απορροφήθηκαν μαζί με πολλά συντάγματα Πολιτοφυλακής (Λάντβερ). Το περισσότερο μέρος της Πολιτοφυλακής ήταν ανεκπαίδευτο όταν ήρθε στο Βέλγιο. Το Πρωσικό Ιππικό βρισκόταν σε παρόμοια κατάσταση. Το πυροβολικό ήταν στην ίδια κατάσταση και από τη αρχή είχε δώσει την εντύπωση ότι δεν θα δώσει το βέλτιστο. Αντιστάθμισε όμως το γεγονός ότι το Γενικό Επιτελείο του Πρωσικού Στρατού κατείχε άριστη και επαγγελματική ηγεσία. Το αντίθετο ήταν το Γενικό Επιτελείο της Γαλλίας, από όπου δίνονταν ασαφείς εντολές. Το σύστημα του Πρωσσικού στρατού ήταν να ενημερώνονται οι στρατιώτες 24 ώρες πριν την διεξαγωγή μάχης. 48.000 στρατιώτες, δηλαδή 2 ταξιαρχίες, υπό τον Φρειδερίκο Φον Μπούλοου, Διοικητής του 4ου Σώματος, επιτέθηκαν στο Λομπέ στις 16:30,ενώ το 1ο και 2ο Σώμα Στρατού, υπό τον Γεώργιο Φον Πίρς βρισκόταν στο Ζίττεν στις 18:00.