Η Χιλή, ή επίσημα η Δημοκρατία της Χιλής (Ισπανικά:Chile, ή República de Chile (Β·Π)), είναι χώρα στη Νότιο Αμερική που καταλαμβάνει μακρά παραλιακή λωρίδα μεταξύ των Άνδεων και του Ειρηνικού Ωκεανού. Συνορεύει με την Αργεντινή στα ανατολικά, τη Βολιβία στα βορειοανατολικά και το Περού στο βορρά. Η έκτασή της είναι 756.950 km² και έχει πληθυσμό 16.601.707 κατοίκους[3]. Πρωτεύουσα είναι το Σαντιάγο. Το Σαντιάγο συγκεντρώνει το 1/3 τού πληθυσμού, που αν και έντονα αστικοποιημένος, εξακολουθεί να αυξάνεται γρήγορα. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι το Βαλπαραΐσο και η Αντοφαγάστα. Ο πρωτογενής τομέας συνδυάζει τη γεωργία (σιτάρι, αμπέλια), την κτηνοτροφία (βοοειδή, πρόβατα) και την αλιεία. Υπάρχουν μεγάλα ορυχεία σιδήρου και κυρίως χαλκού (πρώτη χώρα στον κόσμο σε εξαγωγές χαλκού). Αν και το δημόσιο χρέος της παραμένει σχετικά υψηλό, η Χιλή ανθεί οικονομικά από τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Ετυμολογία

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος «Χιλή» (Chile - προφ. Τσίλε). Σύμφωνα με μία προσέγγιση του 18ου αιώνα, οι Ίνκας ονόμαζαν την κοιλάδα της Ακονγκάουα «Τσίλι»[5], ως παράφραση του ονόματος «Τίλι» ενός αρχηγού ιθαγενών Ινδιάνων, ο οποίος κυριαρχούσε στην περιοχή την εποχή του εποικισμού από τους Ίνκας (15ος αιώνας)[6][7]. Μία άλλη θεωρεία αποδίδει το όνομα στην ομοιότητα της κοιλάδας Ακονγκάουα με την κοιλάδα Κάσμα του Περού, όπου υπήρχε μία περιοχή και ένας οικισμός με το όνομα «Τσίλι»[7]. Άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι το όνομα της χώρας προέρχεται από την ιθαγενή λέξη των ινδιάνων Μαπούτσε «Τσίλι», που σήμαινε πιθανότατα «εκεί που τελειώνει η γη»[8] [9] [10] ή «το βαθύτερο σημείο της γης» ή «γλάρος». Μία άλλη θεωρία αποδίδει το όνομα στην ηχητική απόδοση ενός κελαηδίσματος πουλιού[8]. Οι Ισπανοί κατακτητές γνώρισαν την ονομασία Χιλή (Τσίλε) από τους Ίνκας, και η πρώτη ισπανική αποστολή νότια του Περού, με αρχηγό των Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο, ονόμασε με αυτή την έκφραση τη κοιλάδα των ινδιάνων Μαπούτσε[7].

Ιστορία
Προκολομβιανή περίοδος και αποικιοκρατία

Ο πρώτος εποικισμός της σημερινής περιοχής της Χιλής έγινε πριν από περίπου 10.000 χρόνια από ιθαγενείς ινδιάνους που κατοίκησαν στις εύφορες κοιλάδες και τις παράκτιες περιοχές της χώρας. Δείγματα αυτού του πρώιμου εποικισμού είναι το Σπήλαιο του Μυλόδοντα (Cueva del Milodon) και τα κοιλώματα λάβας Πάλι Άικε (Pali Aike)[11]. Οι Ίνκας επεκτάθηκαν στο βόρειο τμήμα της σημερινής Χιλής για σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς απωθήθηκαν από τους ιθαγενείς πληθυσμούς των ινδιάνων Μαπούτσε[12]. Η κύρια μάχη πραγματοποιήθηκε στον ποταμό Μάουλε και μετά από την τριήμερη σύγκρουση, τα νότια όρια της αυτοκρατορίας των Ίνκας παρέμειναν σε αυτό τον ποταμό[13].

Το 1520, στην προσπάθειά του να πραγματοποιήσει τον περίπλου της Γης, ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος ανακάλυψε το νότιο πέρασμα ανάμεσα στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, το οποίο σήμερα έχει το όνομά του, γνωστό και ως Στενά του Μαγγελάνου. Οι επόμενοι Ευρωπαίοι που έφτασαν στη Χιλή ήταν οι Ισπανοί κατακτητές με τον Ντιέγκο ντε Αλμάγκρο από το Περού το 1553, αναζητώντας χρυσό. Οι Ισπανοί ήρθαν σε επαφή με εκατοντάδες χιλιάδες ιθαγενών ινδιάνων από διαφορετικούς πολιτισμούς στις περιοχές της σημερινής Χιλής. Οι τοπικές αυτές κοινωνίες στηρίζονταν κατά βάση στην εποχική γεωργία και το κυνήγι. Η κατάκτηση της Χιλής ξεκίνησε το 1540 με βασικό πρωταγωνιστή τον Πέδρο ντε Βαλδίβια, αξιωματικό του Φρανσίσκο Πιζάρο, ο οποίος και ίδρυσε τη σημερινή πόλη του Σαντιάγο στις 12 Φεβρουαρίου του 1541. Αν και οι Ισπανοί δεν βρήκαν τα πλούσια κοιτάσματα χρυσού και άργυρου που αναζητούσαν, αναγνώρισαν το γεωργικό δυναμικό της Κεντρικής Κοιλάδας της Χιλής, η οποία και τελικά έγινε τμήμα του Αντιβασιλείου του Περού.

Η κατάκτηση και επέκταση των Ισπανών έγινε σταδιακά, καθώς ο τοπικός πληθυσμός προέβαλλε αντίσταση. Μία μαζική αντεπίθεση των Μαπούτσε που ξεκίνησε το 1553 κατέληξε στο θάνατο του Βαλδίβια και στην καταστροφή πολλών βασικών οικισμών της ισπανικής αποικίας. Αντίστοιχες αντεπιθέσεις πραγματοποιήθηκαν το 1598 και το 1655, με συνέπεια τα νότια σύνορα της ισπανικής κυριαρχίας να μεταφέρονται σε βορειότερες περιοχές. Η κατάργηση της δουλείας το 1683 καταλάγιασε τις εντάσεις μεταξύ της αποικίας και των νοτιότερων περιοχών των Μαπούτσε, εισάγοντας το εμπόριο μεταξύ τους.

Αποκομμένη από το βορρά από την έρημο Ατακάμα και από το νότο από τους Μαπούτσε (ή Αραουκάν), ανατολικά από τις Άνδεις και δυτικά από τον ωκεανό, η ισπανική Χιλή εξελίχθηκε σε μία από τις πιο ομογενείς αποικίες της Ισπανικής Αμερικής. Έχοντας το ρόλο της πιο απομακρυσμένης ισπανικής επικράτειας, αντιμετώπισε, εκτός από τους ιθαγενείς και τους Ευρωπαίους εχθρούς της Ισπανίας, κυρίως Άγγλους και Ολλανδούς. Χαρακτηριστική ήταν η επιδρομή του Φράνσις Ντρέικ το 1578 στο ‎Βαλπαραΐσο, κεντρικό λιμάνι της αποικίας[8].

Αγώνας για αυτοδιάθεση

Το αίτημα για ανεξαρτησία από την Ισπανία εντάθηκε μετά την ενθρόνιση του Ιωσήφ, αδελφού του Ναπολέοντα, στο θρόνο της Ισπανίας το 1808. Μία εθνική κυβέρνηση δημιουργήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου του 1810 στο όνομα του εκθρονισμένου βασιλιά Φερδινάνδου. Η κυβέρνηση ανακήρυξε τη Χιλή αυτόνομη δημοκρατία μέσα στους κόλπους της Ισπανικής μοναρχίας. Ακολούθησε ένα κίνημα για πλήρη ανεξαρτησία, το οποίο συνάντησε την αντίσταση των Ισπανών, γνωστή και ως προσπάθεια επανακατάκτησης (reconquista).

Μάχη στο Yerbas Buenas 27.4.1813

Διάσπαρτες πολεμικές συρράξεις συνεχίστηκαν μέχρι το 1817, όταν μία στρατιωτική δύναμη με αρχηγούς τον Μπερνάντο Ο' Χίγκινς, από τους πιο γνωστούς εθνικούς αγωνιστές της Χιλής, και τον Χοσέ ντε Σαν Μαρτίν, ήρωα του πολέμου ανεξαρτησίας της Αργεντινής, πέρασε μέσα από τις Άνδεις στη Χιλή και νίκησε τους προσκείμενους στην Ισπανική μοναρχία. Στις 12 Φεβρουαρίου του 1818 η Χιλή ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη δημοκρατία κάτω από την ηγεσία του Ο' Χίγκινς. Η ανεξαρτησία δεν επέφερε σημαντικές αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, και η Χιλιανή κοινότητα του 19ου αιώνα διατήρησε την ταξική αποικιακή κοινωνική δομή της, η οποία χαρακτηρίζονταν από οικογενειοκρατία στην πολιτική και δυναμική παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας. Τελικά διαμορφώθηκε ένας ισχυρός προεδρικός θεσμός, αν και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες διατήρησαν σημαντική πολιτική δύναμη.

Μπερνάντο Ο' Χίγκινς

Η ανεξάρτητη Χιλή

Πόλεμος του Ειρηνικού: Η μάχη του Ικουικουέ στις 21 Μαΐου 1879.

Προς το τέλος του 19ου αιώνα η κυβέρνηση του Σαντιάγο εδραίωσε την ισχύ της προς το νότο, προχωρώντας στην κατάληψη της Αραουκανίας (περιοχής των Μαπούτσε - Αραουκάν). Το 1881 υπέγραψε συμφωνία με την Αργεντινή εξασφαλίζοντας τη χιλιανή κυριαρχία στα Στενά του Μαγγελάνου. Επίσης, ως αποτέλεσμα του Πολέμου του Ειρηνικού (1879-83) με το Περού και τη Βολιβία, η Χιλή επέκτεινε την επικράτειά της σχεδόν κατά 1/3, αποκλείοντας τη διέξοδο της Βολιβίας στον Ειρηνικό και ενσωματώνοντας τις περιοχές της Ατακάμα, με τα πλούσια ορυκτά κοιτάσματα. Ο εμφύλιος πόλεμος του 1891 επέφερε την ανακατανομή των δυνάμεων μεταξύ του Πρόεδρου και του κοινοβουλίου, με αποτέλεσμα να καθιερωθεί μία δημοκρατία κοινοβουλευτικού τύπου. Ο εμφύλιος πόλεμος όμως αποτέλεσε και μία διένεξη μεταξύ εκείνων που υποστήριζαν την ανάπτυξη της τοπικής βιομηχανίας και των ισχυρών τραπεζικών συμφερόντων της Χιλής, ειδικότερα του οίκου Έντουαρτς που είχε ισχυρούς δεσμούς με ξένους επενδυτές. Έτσι, η χιλιανή οικονομία εκφυλίστηκε μερικώς σε ένα σύστημα που προστάτευε τα συμφέροντα μίας άρχουσας ολιγαρχίας. Μέχρι τη δεκαετία του 1920, η διαφαινόμενη μέση τάξη μαζί με την εργατική τάξη απέκτησαν σταδιακά αρκετή δύναμη, ικανή να εκλέξουν έναν ανανεωτικό πρόεδρο, τον Αρτούρο Αλεσάντρι Πάλμα, ο οποίος συνάντησε αντίσταση από το συντηρητικό κοινοβούλιο. Συνέπεια αυτών ήταν η δημιουργία ισχυρού λαϊκού ερείσματος για μαρξιστικές ομάδες.

Ένα στρατιωτικό πραξικόπημα το 1924 κάτω από τις διαταγές του στρατηγού Λουίς Αλταμιράνο ήταν η αρχή μίας περιόδου έντονης πολιτικής αστάθειας, η οποία κράτησε μέχρι το 1932. Η μακροβιότερη από τις δέκα κυβερνήσεις που αναδείχθηκαν αυτή την περίοδο ήταν αυτή του στρατηγού Κάρλος Ιμπάνες ντελ Κάμπο, ο οποίος κυβέρνησε το 1925 και ξανά από το 1927 μέχρι το 1931, σε μία πρακτικά δικτατορία, αν και δεν συγκρίνεται με τις βιαιότητες ή τη διαφθορά που χαρακτηρίζει τις στρατιωτικές δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής, ή αυτή του Αουγκούστο Πινοσέτ μερικές δεκαετίες αργότερα. Με την παραχώρηση της εξουσίας σε έναν δημοκρατικά εκλεγμένα διάδοχο, ο Ιμπάνες ντελ Κάμπο διατήρησε το σεβασμό μεγάλου τμήματος του πληθυσμού και παρέμεινε ενεργός πολιτικά για περισσότερα από τριάντα χρόνια, παρά την παρακμή της ιδεολογίας που υποστήριζε. Με την επαναφορά της συνταγματικής εξουσίας το 1932, δημιουργήθηκε ένα ισχυρό πολιτικό κόμμα της μεσαίας τάξης με την ονομασία Ριζοσπαστικό Κόμμα, το οποίο και ήταν ο βασικός συντελεστής των κυβερνητικών σχημάτων συνασπισμού για τα επόμενα 20 χρόνια. Κατά την περίοδο της κυριαρχίας του Ριζοσπαστικού Κόμματος (1932-52), αυξήθηκε ο κρατικός ρόλος στην οικονομία. Το 1952, οι εκλογές έδωσαν την εξουσία στον Ιμπάνες ντελ Κάμπο για άλλα έξι χρόνια, με διάδοχο τον Χόρχε Αλεσάντρι το 1958, επαναφέροντας δημοκρατικά τον συντηρητισμό στην εξουσία για άλλη μία περίοδο.

Το 1964 η προεδρική εκλογή του χριστιανοδημοκράτη Εντουάρντο Φρέι Μοντάλβα με απόλυτη πλειοψηφία ήταν η αρχή για μία περίοδο σημαντικών αναθεωρήσεων. Με το σύνθημα «Επανάσταση στην Ελευθερία», η προεδρία του Φρέι εφάρμοσε κοινωνικά και οικονομικά προγράμματα στην εκπαιδευτική, οικιστική και αγροτική μεταρρύθμιση, περιλαμβάνοντας τοπικές ενώσεις και συνεταιρισμούς αγροτών. Ο Φρέι αντιμετώπισε όμως από το 1967 αυξανόμενες αντιδράσεις από αριστεριστές, που χαρακτήριζαν τις μεταρρυθμίσεις του ανεπαρκείς, αλλά και από συντηρητικούς, που τις θεωρούσαν υπερβολικές. Στο τέλος της θητείας του, ο Φρέι είχε ολοκληρώσει σημαντικούς στόχους, χωρίς όμως να ικανοποιήσει το φιλόδοξο πρόγραμμα του κόμματός του.
Διακυβέρνηση Αλιέντε

ο 1970, ο γερουσιαστής Σαλβαντόρ Αλιέντε Γκοσένς κέρδισε τη πλειοψηφία σε μία τριπλή εκλογική αναμέτρηση. Ο Αλιέντε ήταν ένας μαρξιστής γιατρός και μέλος του Χιλιανού Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο ηγούνταν της Λαϊκής Ένωσης(UP - Unidad Popular), ενός συνασπισμού του Σοσιαλιστικού, του Κουμουνιστικού, του Ριζοσπαστικού και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, μαζί με μέλη χριστιανοδημοκρατών, το Κίνημα Λαϊκής Ενωτικής Δράσης (MAPU), και της Ανεξάρτητης Λαϊκής Δράσης. Παρά την πίεση από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, το χιλιανό κοινοβούλιο προχώρησε στην παραδοσιακή ψηφοφορία για την εκλογή πρόεδρου μεταξύ του Αλιέντε και του Αλεσάντρι, και εξέλεξε τον Αλιέντε με 153 ψήφους υπέρ και 35 κατά. Ο Φρέι αρνήθηκε να συμμαχήσει με τον Αλεσάντρι κατά του Αλιέντε, βασιζόμενος στο ότι οι χριστιανοδημοκράτες ήταν ένα εργατικό κόμμα και δεν θα συνεργαζόταν με την ολιγαρχία.

Το πρόγραμμα του Αλιέντε περιλάμβανε αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας σε δημόσιο, μικτό και ιδιωτικό τομέα, εξωτερική πολιτική διεθνούς αλληλεγγύης και εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και νέα θεσμική οργάνωση (ως λαϊκό κράτος) με την ίδρυση ενός ενιαίου σώματος αντιπροσώπων. Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ένωσης πρότεινε επίσης την εθνικοποίηση των κύριων ορυχείων χαλκού της Χιλής που άνηκαν σε ξένα συμφέροντα (κυρίως των ΗΠΑ).

Μία οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 1967, κορυφώθηκε το 1970 με διαφυγές κεφαλαίων, μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων και απόσυρση των τραπεζικών καταθέσεων όσων ήταν αντίθετοι στο πρόγραμμα του Αλιέντε. Η παραγωγή μειώθηκε και αυξήθηκε η ανεργία. Ο Αλιέντε υιοθέτησε μέτρα όπως το πάγωμα των τιμών, αυξήσεις μισθών και φορολογικές μεταρρυθμίσεις, αυξάνοντας έτσι την κατανάλωση και ανακατανέμοντας τα εισοδήματα προς τα κατώτερα στρώματα. Συγχρηματοδοτούμενα δημόσια και ιδιωτικά έργα βοήθησαν στη μείωση της ανεργίας. Μεγάλο μέρος του τραπεζικού τομέα εθνικοποιήθηκε. Πολλές επιχειρήσεις της βιομηχανίας χαλκού, άνθρακα, σιδήρου, νίτρου και μετάλλου, εθνικοποιήθηκαν, εκπατρίστηκαν ή ελέγχθηκαν μερικά από το κράτος. Η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε εντυπωσιακά και κατά τον πρώτο χρόνο της προεδρίας του Αλιέντε μειώθηκε σε μεγάλο βαθμό η ανεργία.

Άλλες μεταρρυθμίσεις κατά το πρώτο διάστημα της προεδρίας του Αλιέντε περιλάμβαναν την ανακατανομή εκατομμυρίων στρεμμάτων γης σε ακτήμονες αγρότες ως μέρος της αγροτικής μεταρρύθμισης, αύξηση μισθών στις ένοπλες δυνάμεις, και παροχή δωρεάν γάλατος στα παιδιά. Επίσης, ιδρύθηκαν ο Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Ιθαγενών Πληθυσμών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης των Μαπούτσε, για να καλύψουν τις ανάγκες των αυτόχθονων κατοίκων της Χιλής.

Η εθνικοποίηση αμερικανικών και ξένων εταιριών οδήγησε στη δημιουργία εντάσεων με τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα την οργάνωση μυστικών αποστολών από την αμερικανική προεδρία του Ρίτσαρντ Νίξον με στόχο την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης Αλιέντε[14][15][16][17]. Επίσης, η διεθνής οικονομική πίεση που ασκήθηκε ελάττωσε την οικονομική πιστότητα της Χιλής. Ταυτόχρονα, η CIA χρηματοδοτούσε αντίπαλους πολιτικούς, μέσα μαζικής ενημέρωσης και οργανισμούς, συνεισφέροντας σε μία εκστρατεία εσωτερικής αποσταθεροποίησης. Μέχρι το 1972 η οικονομική ανάπτυξη του πρώτου έτους της κυβέρνησης Αλιέντε είχε ανατραπεί και η οικονομία βρισκόταν σε κρίση. Αυξήθηκε η πολιτική πόλωση και μεγάλες κινητοποιήσεις τόσο υπέρμαχων όσο και αντίπαλων της κυβέρνησης ήταν συχνό φαινόμενο, συχνά με συγκρούσεις μεταξύ τους.

Δικτατορία Πινοσέτ

τις αρχές του 1973 ο πληθωρισμός ήταν πλέον ανεξέλεγκτος. Η οικονομία επιβαρύνονταν επιπρόσθετα με συχνές απεργίες διαρκείας από γιατρούς, δασκάλους, φοιτητές, οδηγούς, εργάτες ορυχείων, καθώς και μικρές επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση Αλιέντε ανατράπηκε με το στρατιωτικό πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου του 1973. Κατά το βομβαρδισμό του Προεδρικού Μεγάρου (Palacio de La Moneda) από τις ένοπλες δυνάμεις, ο Αλιέντε αναφέρεται ότι αυτοκτόνησε[18][19]. Μία στρατιωτική κυβέρνηση με αρχηγό τον στρατηγό Αουγκούστο Πινοσέτ Ουγκάρτε ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Χιλής. Τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας χαρακτηρίστηκαν από έντονες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τον Οκτώβριο του 1973, τουλάχιστον 72 άνθρωποι δολοφονήθηκαν από το λεγόμενο Καραβάνι του Θανάτου[20]. Τους πρώτους έξι μήνες της κυβέρνησης Πινοσέτ εκτελέστηκαν τουλάχιστον χίλια άτομα, και ακόμα τουλάχιστον δύο χιλιάδες τα επόμενα δεκαέξι χρόνια, σύμφωνα με την έκθεση Ρέτιγκ. Περίπου 30.000 υποχρεώθηκαν να φύγουν από τη χώρα, ενώ δεκάδες χιλιάδες συνελήφθησαν και βασανίστηκαν, σύμφωνα με τις έρευνες τις επιτροπής Βάλεχ το 2004. Ένα νέο σύνταγμα εγκρίθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1980 από μία αντικανονική και μη δημοκρατική διαδικασία, που χαρακτηρίστηκε από απουσία εκλογικών καταλόγων, και ο στρατηγός Πινοσέτ έγινε πρόεδρος του κράτους για μία οκταετή θητεία.

Τα τέλη της δεκαετίας του 1980, η κυβέρνηση Πινοσέτ σταδιακά επέτρεψε μεγαλύτερες ελευθερίες συγκεντρώσεων, λόγου, συνεργασιών, περιλαμβάνοντας την ίδρυση εργατικών συνδικάτων και περιορισμένων πολιτικών δράσεων. Η δεξιά στρατιωτική κυβέρνηση εφάρμοσε πολιτικές της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς. Στα περίπου 17 χρόνια της εξουσίας του Πινοσέτ η Χιλή απομακρύνθηκε από τον κρατικό παρεμβατισμό προς μία οικονομία ελεύθερης αγοράς, με αποτέλεσμα την αύξηση των τοπικών και ξένων ιδιωτικών επενδύσεων, αν και η βιομηχανία χαλκού και άλλες σημαντικές μεταλλοβιομηχανίες και εξορυκτικές δραστηριότητες δεν επέστρεψαν σε ξένη ιδιοκτησία.

Εκδημοκρατισμός και σύγχρονη Χιλή

Σε ένα δημοψήφισμα στις 5 Οκτωβρίου του 1988, ο στρατηγός Πινοσέτ καταψηφίστηκε ως υποψήφιος πρόεδρος για μία δεύτερη οκταετή θητεία (56% κατά - 44% υπέρ). Οι Χιλιανοί εξέλεξαν νέο πρόεδρο και την πλειοψηφία των μελών των δύο σωμάτων του κοινοβουλίου, στις 14 Δεκεμβρίου του 1989. Ο χριστιανοδημοκράτης Πατρίσιο Αϊλγουίν, υποψήφιος ενός συνασπισμού 17 πολιτικών κομμάτων με το όνομα "Συγκέντρωση", έλαβε την απόλυτη πλειοψηφία (55%)[21]. Ο Πρόεδρος Αϊλγουίν υπηρέτησε από το 1990 μέχρι το 1994, σε μία μεταβατική περίοδο.

Το Δεκέμβριο του 1993, ο χριστιανοδημοκράτης Εντουάρντο Φρέι Ρουίς-Τάγκλε, γιος του πρότερου πρόεδρου Εντουάρντο Φρέι Μοντάλβα, κέρδισε ως ηγέτης του συνασπισμού "Συγκέντρωση" με απόλυτη πλειοψηφία (58%)[22]. Τον Φρέι Ρουίς-Τάγκλε διαδέχθηκε το 2000 ο σοσιαλιστής Ρικάρντο Λάγκος, κερδίζοντας την προεδρία από τον αντίπαλο της δεξιάς συμμαχίας Χοακίν Χερία[23]. Τον Ιανουάριο του 2006, η Χιλή εξέλεξε την πρώτη γυναίκα πρόεδρο, την Μιτσέλ Μπατσελέτ Χερία, του Σοσιαλιστικού Κόμματος[24]. Ορκίστηκε στις 11 Μαρτίου του 2006, συνεχίζοντας την κυβέρνηση της "Συγκέντρωσης" για μία ακόμα τετραετία[25] .

Γεωγραφία
Η Χιλή είναι μία μακρόστενη παράκτια χώρα στη δυτική πλευρά των Άνδεων και εκτείνεται για περισσότερα από 4.630 χλμ από βορρά προς νότο, ενώ το μέγιστο πλάτος της από δυτικά στα ανατολικά δεν ξεπερνά τα 430 χλμ. Λόγω του σχήματός της, η χώρα έχει μία τεράστια ποικιλία τοπίων, γεωγραφικών χαρακτηριστικών, κλιματικών τύπων, αλλά και χλωρίδας και πανίδας. Η συνολική της έκταση είναι 756.950 τετρ.χλμ.

Στο βορρά της Χιλής εκτείνεται η έρημος Ατακάμα, που χαρακτηρίζεται και ως η πιο άνυδρη περιοχή του πλανήτη, με τεράστια αποθέματα ορυκτών, κυρίως χαλκού και νιτρικών αλάτων. Στο κέντρο της χώρας κυριαρχεί η Κεντρική Κοιλάδα (Central Valley), στην οποία βρίσκεται το Σαντιάγο. Εδώ ζει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και βρίσκεται η κύρια αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή της χώρας. Η Κεντρική Κοιλάδα είναι επίσης το ιστορικό ξεκίνημα της επέκτασης του σύγχρονου κράτους της Χιλής, καθώς από αυτή την περιοχή ενσωματώθηκαν το 19ο αιώνα σταδιακά οι βορειότερες και νοτιότερες επαρχίες της σημερινής Χιλιανής Δημοκρατίας. Η νότια Χιλή είναι διάσπαρτη με δάση, κοιλάδες, λίμνες και ηφαίστεια. Οι νοτιότερες ακτές επίσης περιλαμβάνουν ένα τεράστιο σύνολο από φιόρδ, κολπίσκους, κανάλια, χερσονήσους και νησιά[26]. Η οροσειρά των Άνδεων διαγράφει τα ανατολικά σύνορα της Χιλής με την Αργεντινή σχεδόν σε όλο το μήκος της συνοριακής γραμμής βορρά-νότου[27]. Επίσης, η Χιλή διεκδικεί μία έκταση 1.250.000 τετρ.χλμ. της Ανταρκτικής ως μέρος της εθνικής επικράτειας. Το καθεστώς για τη συγκεκριμένη περιοχή υπακούει προς το παρόν στη Συνθήκη της Ανταρκτικής.

Επιπλέον, η Χιλή ελέγχει το Νησί του Πάσχα και τη νήσο Σάλα ι Γκόμες, τις πιο ανατολικές νησίδες της Πολυνησίας, τα οποία έχει ενσωματώσει στην επικράτειά της το 1888, καθώς και το νησί του Ροβινσώνα Κρούσω, που βρίσκεται περισσότερα από 600 χλμ. δυτικά της Νότιας Αμερικής, στο ονομαζόμενο αρχιπέλαγος του Χουάν Φερνάντες. Το Νησί του Πάσχα αποτελεί σήμερα περιφέρεια της Χιλιανής Δημοκρατίας.
Διοικητική Διαίρεση

Η Χιλή διαιρείται διοικητικά σε 15 περιφέρειες με διοικητή που τοποθετείται από τον Πρόεδρο της Χιλής. Κάθε περιφέρεια υποδιαιρείται σε επαρχίες, οι οποίες διοικούνται από τον έπαρχο, ο οποίος επίσης διορίζεται από τον Πρόεδρο. Τέλος, κάθε επαρχία υποδιαιρείται σε κοινότητες (communes)[28], οι οποίες διοικούνται από τις δημοτικές αρχές (δήμαρχο και δημοτικά συμβούλια), που εκλέγονται για περίοδο τεσσάρων ετών από τον τοπικό πληθυσμό. Κάθε περιφέρεια χαρακτηρίζεται από το όνομά της και έναν λατινικό αριθμό, με αρίθμηση από βορρά προς νότο. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η περιφέρεια της πρωτεύουσας Σαντιάγο, η οποία χαρακτηρίζεται από τα γράμματα RM (Región Metropolitana) ως Μητροπολιτική Περιφέρεια. Δύο νέες περιφέρειες, η Αρίκα και Παρινακότα στο βορρά, και η Λος Ρίος στο νότο, θεσμοθετήθηκαν το 2006 και αποτελούν διοικητικές ενότητες από τον Οκτώβριο του 2007. Στην αρίθμηση των περιφερειών δεν χρησιμοποιείται ο αριθμός XIII, ενώ οι νέες περιφέρειες χαρακτηρίζονται από τους αριθμούς XV (Αρίκα και Παρινακότα) και XIV (Λος Ρίος).

Αριθμός   Όνομα   Πλήρης ονομασία (ισπανικά)   Πρωτεύουσα   XV Αρίκα και Παρινακότα Región de Arica y Parinacota Αρίκα I Ταραπακά Región de Tarapacá Ικουίκε II Αντοφαγάστα Región de Antofagasta Αντοφαγάστα III Ατακάμα Región de Atacama Κοπιαπό IV Κοκίμπο Región de Coquimbo Λα Σερένα V ‎Βαλπαραΐσο Región de Valparaíso ‎Βαλπαραΐσο VI Ο'Χίγκινς Región del Libertador General Bernardo O'Higgins Ρανκάουα VII Μάουλε Región del Maule Τάλκα VIII Μπίο Μπίο Región del Biobío Κονσεπσιόν IX Αραουκανία Región de la Araucanía Τεμούκο XIV Λος Ρίος Región de Los Ríos Βαλδίβια X Λος Λάγκος Región de Los Lagos Πουέρτο Μοντ XI Αϊσέν Región Aisén del General Carlos Ibáñez del Campo Κοϊαίκε XII Μαγκαγιάνες Región de Magallanes y de la Antártica Chilena Πούντα Αρένας RM Σαντιάγο Región Metropolitana de Santiago Σαντιάγο

Κλίμα

Το κλίμα της Χιλής αποτελείται από μία μεγάλη ποικιλία τύπων, καθώς η χώρα εκτείνεται περίπου σε 380 γεωγραφικό πλάτος από βορρά προς νότο. Η μεγάλη γεωγραφική της κλίμακα είναι και η αιτία για την παρουσία και καταγραφή τόσο διαφορετικών κλιματικών τύπων, όσο και διάφορων καιρικών συνθηκών. Παράλληλα, η τοπογραφική της μορφή από ανατολή προς δύση, με την οροσειρά των Άνδεων, τη μεγάλη Κεντρική Κοιλάδα και τις παραλιακές χαμηλές λοφοσειρές, καθώς και τα φιόρδ στο νότο, είναι υπεύθυνη για την παρουσία μίας πληθώρας μικροκλιμάτων και τοπικών συνθηκών. Γενικά, και σύμφωνα με την κλιματική ταξινόμηση του Köppen, στη Χιλή διακρίνονται επτά κλιματικοί τύποι. Το ερημικό κλίμα κυριαρχεί στο βορρά με την έρημο Ατακάμα, ενώ νοτιότερο το κλίμα είναι ημίξηρο ή ξηρό. Στη περιοχή του Σαντιάγο επικρατεί ο μεσογειακός κλιματικός τύπος, ενώ στις νότιες περιοχές καταγράφεται το εύκρατο. Νοτιότερα έχουμε το ημίξηρο κλίμα της Παταγονίας, ενώ στη Γη του Πυρός επικρατεί το υποπολικό. Το Νησί του Πάσχα έχει υποτροπικό κλίμα, ενώ η Χιλιανή Ανταρκτική χαρακτηρίζεται από τον πολικό τύπο. Στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας εναλλάσσονται κανονικά οι τέσσερις εποχές: καλοκαίρι (Δεκέμβριο με Φεβρουάριο), φθινόπωρο (Μάρτιο με Μάιο), χειμώνας (Ιούνιο με Άυγουστο), και άνοιξη (Σεπτέμβριο με Νοέμβριο).

Χρονικές Ζώνες

Αν και εκτείνεται σε μεγάλο εύρος γεωγραφικού πλάτους, το εύρος του γεωγραφικού μήκους της Χιλής είναι μικρό, με αποτέλεσμα η ηπειρωτική χώρα να έχει μία χρονική ζώνη που αντιστοιχεί σε 4 ώρες δυτικά του Γκρήνουιτς (UTC-4). Η αντίστοιχη καλοκαιρινή ώρα αντιστοιχεί στη ζώνη (UTC-3). Το Νησί του Πάσχα, λόγω της απόστασής του από τη Νότια Αμερική, ανήκει στη ζώνη UTC-6, με αντίστοιχη καλοκαιρινή ώρα UTC-5.
Δημογραφικά στοιχεία

Σύμφωνα με την απογραφή του 2002, ο πληθυσμός της Χιλής ανέρχονταν σε 15.116.435 κατοίκους. Ο ρυθμός της πληθυσμιακής αύξησης έχει μειωθεί από το 1990, λόγω της ελάττωσης του ρυθμού των γεννήσεων. Με βάση τις δημογραφικές τάσεις, ο πληθυσμός της χώρας εκτιμάται ότι θα ανέρχεται περίπου στους 20,2 εκατ. κατοίκους το 2050. Σχεδόν το 85% του πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές, με το 40% να συγκεντρώνεται στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή του Σαντιάγο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2002, τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα είναι το ευρύτερο Σαντιάγο με 5.4 εκατ. κατοίκους, η μητροπολιτική περιοχή του ‎Βαλπαραΐσο με 804.000 πληθυσμό και η μητροπολιτική περιοχή της Κονσεπσιόν με 666.000 κατοίκους.Το προσδόκιμο ζωής στο συνολικό πληθυσμό είναι (εκτ. 2009) 77,34 χρόνια (74,07 χρόνια ζουν οι άντρες και 80,77 οι γυναίκες)[3].

Φυλές και εθνικές ομάδες
Σύνθεση του χιλιανού πληθυσμού.

Το 2009, η Χιλή είχε έναν κατ 'εκτίμηση πληθυσμό των 16.970.000, εκ των οποίων περίπου 8,8 εκατ. ή 52,7% είναι λευκοί ευρωπαίοι[29], με τους Μεστίζο να εκτιμώνται στο 44%.[29] Σε άλλες μελέτες, βρέθηκε μία λευκή πλειοψηφία, που θα υπερέβαινε το 64% έως 90% του πληθυσμού της Χιλής. [30] [31] [32] Η καταγωγή των λευκών είναι κυρίως ισπανική, αλλά υπάρχουν και σημαντικά ποσοστά με ιταλικές, ιρλανδικές, γαλλικές, γερμανικές, ελβετικές, αγγλικές και κροατικές ρίζες, είτε ανεξάρτητα είτε σε συνδυασμό μεταξύ τους.
Αυτόχθονες πληθυσμοί

Σύμφωνα με την απογραφή του 2002, ο πληθυσμός της Χιλής ανέρχονταν σε 15.116.435 κατοίκους. Ο ρυθμός της πληθυσμιακής αύξησης έχει μειωθεί από το 1990, λόγω της ελάττωσης του ρυθμού των γεννήσεων. Με βάση τις δημογραφικές τάσεις, ο πληθυσμός της χώρας εκτιμάται ότι θα ανέρχεται περίπου στους 20,2 εκατ. κατοίκους το 2050. Σχεδόν το 85% του πληθυσμού ζει σε αστικές περιοχές, με το 40% να συγκεντρώνεται στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή του Σαντιάγο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2002, τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα είναι το ευρύτερο Σαντιάγο με 5.4 εκατ. κατοίκους, η μητροπολιτική περιοχή του ‎Βαλπαραΐσο με 804.000 πληθυσμό και η μητροπολιτική περιοχή της Κονσεπσιόν με 666.000 κατοίκους.Το προσδόκιμο ζωής στο συνολικό πληθυσμό είναι (εκτ. 2009) 77,34 χρόνια (74,07 χρόνια ζουν οι άντρες και 80,77 οι γυναίκες)[3].
Φυλές και εθνικές ομάδες
Σύνθεση του χιλιανού πληθυσμού.

Το 2009, η Χιλή είχε έναν κατ 'εκτίμηση πληθυσμό των 16.970.000, εκ των οποίων περίπου 8,8 εκατ. ή 52,7% είναι λευκοί ευρωπαίοι[29], με τους Μεστίζο να εκτιμώνται στο 44%.[29] Σε άλλες μελέτες, βρέθηκε μία λευκή πλειοψηφία, που θα υπερέβαινε το 64% έως 90% του πληθυσμού της Χιλής. [30] [31] [32] Η καταγωγή των λευκών είναι κυρίως ισπανική, αλλά υπάρχουν και σημαντικά ποσοστά με ιταλικές, ιρλανδικές, γαλλικές, γερμανικές, ελβετικές, αγγλικές και κροατικές ρίζες, είτε ανεξάρτητα είτε σε συνδυασμό μεταξύ τους.
Αυτόχθονες πληθυσμοί

Μετά την ανεξαρτησία και κατά τη διάρκεια της πρώτου χιλιανού κράτους, Άγγλοι, Ιρλανδοί, Ιταλοί και Γάλλοι έμποροι καθιέρωσαν την παρουσία τους στι αναπτυσσόμενες πόλεις της Χιλής και έγιναν μέρος της πολιτικής και οικονομικής ελίτ της χώρας. Το 1848 καταγράφηκε ένα σημαντικό και μαζικό μεταναστευτικό ρεύμα Γερμανών, που αποτέλεσε και την αρχή της σημερινή Γερμανο-χιλιανής κοινότητας. Με την υποστήριξη της χιλιανής κυβέρνησης για τον εποικισμό των νότιων περιοχών της χώρας, οι Γερμανοί (μεταξύ των οποίων και γερμανόφωνοι Ελβετοί, Αλσατοί, Σιλέσιοι και Αυστριακοί) είχαν σημαντική επίδραση στην πολιτισμική σύνθεση της νότιας Χιλής. [48] Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, ο εποικισμός ήταν επίσης ιδιαίτερος. Μικρές ομάδες ανατολικοευρωπαίων Εβραίων, Σύριων χριστιανών και Παλεστινίων έφταναν στη Χιλή, αφήνοντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να κατέχουν σήμερα επιχειρήσεις και βιοτεχνίες.[49] [50] Επίσης, οι Έλληνες αποτελούν μία σημαντική παροικία με πληθυσμό από 90.000 ως 120.000 και καταγράφονται κύρίως στο Σαντιάγο και στην Αντοφαγάστα.[51] Η Χιλή είναι μία από τις 5 χώρες παγκόσμια με τις μεγαλύτερες ελληνικές παροικίες. [52]
Στοιχεία της γερμανικής επίδρασης στη νότια Χιλή: Εκκλησία στο Πουέρτο Βάρας.

Το μεταναστευτικό ρεύμα από την Ευρώπη, αλλά και αυτό από τη Μέση Ανατολή σε μικρότερο βαθμό, ήταν έντονο το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, σε συνέχεια της μετανάστευσης στην Αργεντινή, την Ουρουγουάη και τη νότια Βραζιλία. Ο εποικισμός της νότιας Χιλής ευννοήθηκε και από τη θαλάσσια κυκλοφορία στα Στενά του Μαγγελάνου, τουλάχιστον μέχρι τη διάνοιξη της Διώρυγας του Παναμά το 1920.

Σήμερα, παρατηρείται αύξηση της μετανάστευσης στη Χιλή από τις γειτονικές της χώρες. Η απογραφή του 2002 κατέγραψε 184.464 μετανάστες στη χώρα, 26% από τους οποίους προέρχονταν από την Αργεντινή, 21% από το Περού και 6% από τη Βολιβία.

Αντίστοιχα, η μετανάστευση των Χιλιανών στο εξωτερικό έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία. Εκτιμάται ότι 857.781 Χιλιανοί ζουν στο εξωτερικό, 50.1% των οποίων στην Αργεντινή, 13.3% στις ΗΠΑ, 8.8% στη Βραζιλία, 4.9% στη Σουηδία και περίπου 2% στην Αυστραλία.
Θρησκεία

Σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή του 2002, 70% του πληθυσμού της Χιλής ηλικίας μεγαλύτερης από 14 έτη είναι Χριστιανοί Καθολικοί, ενώ 15% Ευαγγελιστές. Ο τελευταίος όρος αναφέρεται σε όλες τις μη Καθολικές χριστιανικές εκκλησίες εκτός από την Ορθόδοξη, την εκκλησία των Μορμόνων, την εκκλησία των Επτά Ημερών και τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Περίπου 50% των Ευγγελιστών ανήκουν στην εκκλησία της Πεντηκοστής, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό μοιράζεται μεταξύ των Λουθηρανικών, Αναθεωρητών Ευαγγελιστών, Πρεσβυτεριανών, Αγγλικανών, Επισκοπικών, Βαπτιστών και Μεθοδιστών.

Το σύνταγμα αναγνωρίζει της ελευθερία της πίστης και αντίστοιχη νομοθεσία και πολιτικές προωθούν την ελεύθερη εξάσκηση της λατρίας. Ο νόμος προστατεύει σε όλα τα επίπεδα το ελεύθερο δικαίωμα της θρησκείας.

Ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησιών είναι αναγνωρισμένος. Ο νόμος του 1999 περί θρησκείας απαγορεύει τις θρησκευτικές διακρίσεις. Παρόλαυτά, η Καθολική Εκκλησία απολαμβάνει ορισμένα προνόμια και έχει ιδιαίτερη μεταχείρισης. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι συμμετέχουν σε εκδηλώσεις της Καθολικής Εκκλησίας, όπως και σε τελετές Προτεσταντών κα Εβραίων.

Η κυβέρνηση έχει καθορίσει ως εθνικές αργίες τα Χριστούγεννα, τη Μεγάλη Παρασκευή, τη γιορτή της Παρθένου της Κάρμεν, την γιορτή των Αγίων Πέτρου και Παύλου, τη γιορτή των Αγίων Πάντων και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Πρόσφατα, ανακήρυξε και την 31η Οκτωβρίου εθνική αργία προς τιμή των προτεσταντικών εκκλησιών της χώρας.
Γλώσσα
Ισπανικά (χιλιανά ισπανικά)

Τα ισπανικά της Χιλής έχουν ιδιαίτερη προφορά και δεν μοιάζουν με αυτά των γειτονικών χωρών της Νότιας Αμερικής, καθώς οι τελικές συλλαβές και το τελικό "s" δεν προφέρονται, αλλά και κάποια φωνήεντα αποδίδονται με απαλό ήχο. Η προφορά διαφέρει πολύ λίγο μεταξύ βορρά και νότου, ενώ μικρές διαφορές εντοπίζονται στην προφορά ανάλογα με την κοινωνική τάξη των ομιλητών ή με το αν ζει σε πόλεις ή στην ύπαιθρο. Η ομοιομορφία εξηγείται από το γεγονός ότι αρχικά ο πληθυσμός ήταν συγκεντρωμένος στην κεντρική χώρα και στη συνέχεια εποίκισε τις βόρειες και νότιες περιοχές. Αντίστοιχα, η μεγάλη διασπορά του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης διατηρεί αυτή την ομοιομορφία και ομογεννοποιεί καθημερινές εκφράσεις.

Στη νότια Χιλή, λόγω της ιστορίας και της πληθυσμιακής σύνθεσης, ομιλούνται τα γερμανικά και τα κροατικά επίσης. Η αγγλική γλώσσα, καθώς και η διδασκαλία και μάθησή της, είναι επίσης διαδεδομένη στους φοιτητές, ακαδημαϊκούς και επαγγελματίες, ενώ μερικές αγγλικές λέξεις έχουν απορροφηθεί στην καθημερινή πρακτική των χιλιανών ισπανικών.
[Επεξεργασία] Ιθαγενείς γλώσσες

Οι τοπικές ιθαγενείς γλώσσες της Χιλής είναι αρκετές, όπως τα Μαπουντούγκουν, τα Κετσούα και τα Ράπα Νούι. Μετά την ισπανική κατάκτηση, τα ισπανικά καθιερώθηκαν ως κύρια γλώσσα και οι τοπικές γλώσσες αποτέλεσαν μειοψηφία, με αρκετές να έχουν σήμερα εξαλειφθεί ή να διατρέχουν τέτοιο κίνδυνο.
Κυβέρνηση και πολιτική

Περισσότερα: Πολιτικό σύστημα της Χιλής

Το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Χιλής επικυρώθηκε με ένα ιδιαίτερα αντικανονικό δημοψήφισμα το Σεπτέμβριο του 1980 από τη στρατιωτική κυβέρνηση του Αουγκούστο Πινοσέτ και τέθηκε σε ισχύ το Μάρτιο του 1981. Μετά την ήττα του Πινοτσέτ στο δημοψήφισμα του 1988, το σύνταγμα τροποποιήθηκε για να διευκολύνει μελλοντικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Το Σεπτέμβριο του 2005, ο πρόεδρος Ρικάρντο Λάγκος νομοθέτησε αρκετές τροποποιήσεις που εγκρίθηκαν από το κοινοβούλιο. Μεταξύ άλλων, κατήργησε τις θέσεις των διορισμένων και ισόβιων γερουσιαστών, δίνοντας επίσης τη δυνατότητα στην προεδρία να καταργεί τους αρχηγούς των ενόπλων δυνάμεων, ενώ μείωσε την προεδρική θητεία από έξι σε τέσσερα χρόνια[53].

Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική[3].Οι Χιλιανοί ψήφισαν στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 11 Δεκεμβρίου του 2005, χωρίς να δώσουν σε κανένα από τους τέσσερις υποψήφιους προέδρους την απόλυτη πλειοψηφία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα έναν δεύτερο γύρο εκλογών στις 15 Ιανουαρίου του 2006, στον οποίο συμμετείχαν οι δύο πρώτοι σε ψήφους του πρώτου γύρου και η υποψήφια του κεντροαριστερού συνασπισμού "Συγκέντρωση" Μισέλ Μπατσελέτ κέρδισε τον κεντροδεξιό υποψήφιο Σεμπαστιάν Πινιέρα. Η Μπατσελέτ ορκίστηκε πρόεδρος στις 11 Μαρτίου του 2006. Οι εκλογές αυτές ήταν οι τέταρτες σε σειρά μετά το τέλος της εποχής του Πινοτσέτ. Όλες οι αναμετρήσεις έχουν χαρακτηριστεί ελεύθερες και νόμιμες. Με το νέο σύνταγμα, ο πρόεδρος δεν επιτρέπεται να υπηρετήσει διαδοχικές θητείες.

Το κοινοβούλιο της Χιλής αποτελείται από μία Γερουσία με 38 έδρες και τη Βουλή των Αντιπροσώπων με 120 έδρες. Οι γερουσιαστές εκλέγονται για 8 χρόνια με κυλιόμενες θητείες, ενώ οι Αντιπρόσωποι εκλέγονται σε καθολικές εκλογές κάθε 4 χρόνια. Στην παρούσα Γερουσία υπηρετούν 20 φιλοκυβερνητικοί γερουσιαστές και 18 που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση. Οι τελευταίες εκλογές για το κοινοβούλιο έγιναν στις 11 Δεκεμβρίου του 2005, παράλληλα με τις προεδρικές εκλογές. Η τελευταία Βουλή των Αντιπροσώπων έχει 63 μέλη από τον κυβερνών κεντροαριστερό συνασπισμό και 57 της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης. Το κοινοβούλιο εδρεύει στο λιμάνι του ‎Βαλπαραΐσο, περίπου 140 χλμ. δυτικά της πρωτεύουσας Σαντιάγο.

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές στη Χιλή υπόκεινται σε ένα δυωνυμικό σύστημα κατανομής που ευνοεί μεγάλες πλειοψηφίες. Έτσι, σε κάθε εκλογική περιφέρεια αντιστοιχούν δύο έδρες γερουσιαστών και δύο έδρες αντιπροσώπων, ενώ τα κόμματα αναγκάζονται να σχηματίζουν μεγάλους συνασπισμούς. Οι δύο ιστορικά μεγαλύτεροι ("Συγκέντρωση" και "Συμμαχία") συνήθως μοιράζονται τις έδρες κάθε περιφέρειας. Μόνο αν ο συνασπισμό που πλειοψηφεί προηγείται του δεύτερου με αναλογία μεγαλύτερη από 2 προς 1 μπορεί να κερδίσει και τις δύο έδρες της περιφέρειας. Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2001, η συντηρητική Ανεξάρτητη Δημοκρατική Ένωση προηγήθηκε για πρώτη φορά των Χριστιανοδημοκρατών, και αποτέλεσε το μεγαλύτερο κόμμα στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Το 2005, και τα δύο αυτά κόμματα έχασαν το προβάδισμα στους αντίστοιχους συνασπισμούς τους, από τους συμμάχους τους, το Σοσιαλιστικό κόμμα και την Εθνική Ανανέωση, αντίστοιχα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν κατάφερε για μία ακόμη φορά να εκλέξει βουλευτές στην αναμέτρηση.

Οι δικαστικές αρχές της Χιλής είναι ανεξάρτητες και αποτελούνται από το εφετείο, ένα σύνολο στρατοδικείων, ένα συνταγματικό δικαστήριο, και το Ανώτατο Δικαστήριο της Χιλής. Τον Ιούνιο του 2005, η Χιλή ολοκλήρωσε μία πανεθνική τροποποίηση του ποινικού δικαστικού της συστήματος, εισάγοντας εξεταστικές διαδικασίες με ένα σύστημα περισσότερο όμοιο με αυτό των ΗΠΑ[54].
Ένοπλες Δυνάμεις

Οι ένοπλες δυνάμεις της Χιλής υπόκεινται στη δικαιοδοσία του πρόεδρου της χώρας μέσω του Υπουργού Άμυνας. Ο πρόεδρος έχει την δικαιοδοσία να παύσει τους αρχηγούς των όπλων και σωμάτων των ενόπλων δυνάμεων[27].
Στρατός Ξηράς

Ο αρχηγός του χιλιανού στρατού είναι ο στρατηγός Όσκαρ Ισουριέτα Φερέρ. Ο στρατός της Χιλής έχει 45.000 άτομα δυναμικό και το αρχηγείο βρίσκεται στην πρωτεύουσα Σαντιάγο, ενώ υπάρχουν 7 διοικητικά κέντρα στην επικράτεια, μία αερομεταφερόμενη ταξιαρχία στη Ρανκάγουα και η διοίκηση των Ειδικών Δυνάμεων στην Κολίνα. Ο στρατός της Χιλής θεωρείται από τους πιο επαγγελματικούς και σύγχρονους στη Λατινική Αμερική[27].
Πολεμικό Ναυτικό

Αρχηγός του χιλιανού ναυτικού είναι ο ναύαρχος Ροντόλφο Κοντίνα, ο οποίος διοικεί 23.000 άτομα προσωπικό, περιλαμβάνοντας και 2.500 πεζοναύτες. Ο στόλος αποτελείται από 29 σκάφη επιφανείας, από τα οποία τα 8 είναι φρεγάτες με βάση το ‎Βαλπαραΐσο. Το ναυτικό έχει τα δικά του αεροσκάφη για μεταφορά και περιπολίες, ενώ δεν υπάρχουν μαχητικά ή βομβαρδιστικά. Επίσης, υπάρχουν και 4 υποβρύχια με βάση το Ταλκαουάνο.
Πολεμική Αεροπορία

Ο πτέραρχος Ρικάρντο Ορτέγκα Περιέρ είναι ο αρχηγός της αεροπορίας με ανθρώπινο δυναμικό 12.500 άτομα. Η αεροπορική δύναμη της Χιλής χωρίζεται σε πέντε ταξιαρχίες που εδρεύουν στο Ικουίκε, την Αντοφαγάστα, το Σαντιάγο, το Πουέρτο Μοντ και το Πούντα Αρένας. Επίσης, υπάρχει μία αεροπορική βάση στο Νησί του Βασιλέως Γεωργίου στην Ανταρκτική. Το δυναμικό της αποτελείται κυρίως από μαχητικά F-16 από τις ΗΠΑ και την Ολλανδία[27].
Εθνοφρουρά

Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου του 1973, η Χιλιανή εθνοφρουρά, γνωστή και ως Carabineros, ενσωματώθηκε στις ένοπλες δυνάμεις και τη δικαιοδοσία του Υπουργείου Άμυνας. Με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη χώρα, η εθνοφρουρά (πλέον ως αστυνομία) λειτουργεί κάτω από τη δικαιδοσία του Υπουργείου Εσωτερικών, αλλά παρέμεινε κάτω από την τυπική εποπτεία του Υπουργείου Άμυνας. Διοικητής της εθνικού αστυνομικού σώματος είναι ο στρατηγός Εντουάρντο Γκόρντον, με συνολικό ανθρώπινο δυναμικό 40.964 άτομα[55] και αρμοδιότητες την εφαρμογή των νόμων, την τήρηση της δημόσιας τάξης, τη διαχείριση της κυκλοφορίας, την καταπολέμηση των ναρκωτικών, το συνοριακό έλεγχο και την αντιτρομοκρατία σε όλη τη Χιλιανή επικράτεια[27].
Διεθνείς σχέσεις

Από τις πρώτες δεκαετίες της ανεξαρτησίας της, η Χιλή επέδειξε μία δραστήρια διπλωματία και ανάμειξη στις εξωτερικές της υποθέσεις. Το 1837, αμφισβήτησε δυναμικά την κυριαρχία του Περού στο λιμάνι του Καγιάο για την εποπτεία της εμπορικής ναυσιπλοΐας στον Ειρηνικό, επικρατώντας απέναντι στη βραχύβια συμμαχία του Περού με τη Βολιβία στον Πόλεμο της Συνομοσπονδίας (1836-39) ενάντια στην συνομοσπονδία Περού και Βολιβίας. Ο πόλεμος αυτός οδήγησε στη διάλυση της συνομοσπονδίας και στην ανακατανομή των δυνάμεων στον Ειρηνικό. Ένας δεύτερος πόλεμος, γνωστός ως Πόλεμος του Ειρηνικού ακολούθησε (1879-83) με τους ίδιους αντιπάλους, ενδυναμώνοντας το ρόλο της Χιλής στην ευρύτερη περιοχή και αυξάνοντας σημαντικά την επικράτειά της προς το βορρά[8].

Το 19ο αιώνα η Χιλή ανέπτυξε εμπορικούς δεσμούς κυρίως με τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία και επηρέασε σημαντικά την οργάνωση του χιλιανού ναυτικού. Αντίστοιχα, η Γαλλία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του νομικού και εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας, συμμετέχοντας ενεργά στην επέκταση της πρωτεύουσας κατά την ανάπτυξη στις αρχές του αιώνα. Τέλος, ο χιλιανός στρατός οργανώθηκε και εκπαιδεύτηκε από Πρώσσους αξιωματικούς, διατηρώντας χαρακτηριστικά της Γερμανικής νοοτροπίας[8].

Στις 26 Ιουνίου του 1945 η Χιλή αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος των Ηνωμένων Εθνών και ήταν ανάμεσα στις 50 χώρες που υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια[56][57][58]. Με το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 η χώρα απομονώθηκε πολιτικά λόγω των αναφερόμενων καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[8].

Από την επαναφορά της δημοκρατίας το 1990, η Χιλή έχει ενεργό συμμετοχή στη διεθνή πολιτική σκηνή. Τον Ιανουάριο του 2005 συμπλήρωσε τη διετή θητεία της ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο Χιλιανός Χοσέ Μιγκέλ Ινσούλσα εκλέχθηκε Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού των Αμερικανικών Κρατών το Μάιο του 2005. Επίσης, η Χιλή είναι μέλος Διοικούσας Επιτροπής της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας και ο Χιλιανός Μιλένκο Ε. Σκόκνιτς ήταν πρόεδρος της επιτροπής για το διάστημα 2007-8. Η χώρα είναι επίσης ενεργό μέλος των υπηρεσιών και οργανισμών του ΟΗΕ, συμμετέχοντας και στις ειρηνευτικές στρατιωτικές αποστολές του. Είναι συνεργαζόμενο μέλος της Mercosur και πλήρες μέλος του APEC[27].

Η κυβέρνηση της Χιλής διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με τα περισσότερα κράτη της γης. Τη δεκαετία του 1990 επέλυσε οριστικά τις εδαφικές διενέξεις της με την Αργεντινή. Η Χιλή έχει διακόψει τις διπλωματικές της σχέσεις με τη Βολιβία από το 1978, εξαιτίας της απαίτησης της Βολιβίας να επανακτήσει τα εδάφη που έχασε κατά τον Πόλεμο του Ειρηνικού (1879-83). Οι δύο χώρες διατηρούν προξενικές αποστολές και η διπλωματική επικοινωνία γίνεται σε επίπεδο Γενικού Πρόξενου[27].
Οικονομία

Μετά από μία δεκαετία εντυπωσιακών ρυθμών ανάπτυξης, η Χιλή άρχισε να βιώνει μία μέτρια οικονομική αναστροφή το 1999, εξαιτίας των μη ευνοϊκών παγκόσμιων οικονομικών συνθηκών που έφερε η οικονομική κρίση στην Ασία από το 1997. Η ύφεση συνεχίστηκε μέχρι το 2003, όταν φάνηκαν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης με αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 4%. Το 2004 η χιλιανή οικονομία παρουσίασε ανάπτυξη 6%, ενώ το 2005 η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν 5.7% και το 2006 ξανά 4%. Το υψηλό κόστος της ενέργειας σε συνδυασμό με την άυξηση της κατανάλωσης καθήλωσαν την οικονομία το 2006, παρά τις υψηλές κρατικές ενισχύσεις και τις ευνοϊκές συνθήκες, όπως η θεαματική αύξηση των τιμών του χαλκού. Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας το 2006 ήταν από τους χαμηλότερους στη Λατινική Αμερική. Η αύξηση του ΑΕΠ ανήλθε σε 5.1% το 2007.
Στοιχεία του κατά κεφαλή ΑΕΠ της Χιλής (μπλε) και του συνολικού κατά κεφαλή ΑΕΠ για όλη τη Νότια Αμερική (1945-2003).

Η Χιλή γενικά επιδιώκει σταθερές οικονομικές πολιτικές εδώ και τρεις δεκαετίες. Η στρατιωτική κυβέρνηση της περιόδου 1973-90 εκποίησε αρκετές κρατικές εταιρίες, ενώ οι τρεις δημοκρατικές κυβερνήσεις από το 1990 συνέχισαν τις ιδιωτικοποιήσεις, αν και με μικρότερους ρυθμούς. Ο κρατικός ρόλος στην οικονομία περιορίζεται κυρίως σε διαχείριση, αν και το κράτος λειτουργεί τη μεγαλύτερη εταιρία χαλκού (CODELCO) καθώς και μερικές ακόμα επιχειρήσεις (όπως μία κρατική τράπεζα). Η Χιλή υποστηρίζει το ελεύθερο εμπόριο και έχει δεχθεί μεγάλες ξένες επενδύσεις. Επίσης, έχει υπογράψει συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου (FTA) με πολλά κράτη, όπως και με τις ΗΠΑ από το 2003. Τα τελευταία χρόνια η Χιλή υπέγραψε αντίστοιχες συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Νότια Κορέα, τη Νέα Ζηλανδία, τη Σιγκαπούρη, το Μπρούνεϊ, την Κίνα και την Ιαπωνία. Έχει συμφωνήσει σε μία μερική εμπορική συμφωνία με την Ινδία το 2005 και από το 2006 διεξάγει διαπραγματεύσεις για πλήρη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Επίσης, έχει ξεκινήσεις διαπραγματεύσεις για επέκταση των υπάρχουσων συμφωνιών πέρα των προϊόντων με την Αυστραλία, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και την Κίνα, με ορίζοντα υλοποίησης το 2008. Τα μέλη της ένωσης Ρ4 (Χιλή, Σιγκαπούρη, Νέα Ζηλανδία και Μπρούνεϊ) σχεδιάζουν επίσης νέες κινήσεις το 2008. Τέλος, ο διεθνής οργανισμός OECD συμφώνησε να προσκαλέσει τη Χιλή σε διαπραγματεύσεις για να γίνει πλήρες μέλος.

Τα υψηλά ποσοστά αποταμιεύσεων και οι ρυθμοί των επενδύσεων βοήθησαν τη χιλιανή οικονομία να έχει κατά μέσο όρο ρυθμό ανάπτυξης 8% τη δεκαετία του 1990. Το ιδιωτικοποιημένο εθνικό σύστημα συντάξεων (AFP) υποστηρίζει τις τοπικές επενδύσεις και συνεισφέρει στο συνολικό ποσοστό εθνικών αποθεματικών, το οποίο ανέρχεται στο 21% του ΑΕΠ. Το AFP αντιμετωπίζει βέβαια και αντίστοιχη κριτική σε ό,τι αφορά στα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής στο σύστημα (το 55% του εργαζόμενου πληθυσμού καλύπτεται από το AFP), καθώς οι αυτοαπασχολούμενοι δεν ανήκουν σε αυτό. Αντίστοιχα, υπάρχει κριτική αναφορικά με την αναποτελεσματικότητα και τα υψηλά κόστη, λόγω του μονοπωλιακού χαρακτήρα του συστήματος. Η χρήση των αποθεματικών για αγορά δεύτερης κατοικίας ή πανεπιστημιακά δίδακτρα, φαινόμενα που αν και μη νόμιμα παρατηρούνται, αποτελούν βασικές αδυναμίες του AFP. Η κυβέρνηση Μπατσελέτ σχεδιάζει μια σημαντική, αλλά όχι ριζική, αναδιάρθρωση τα επόμενα χρόνια.
Ποσοστό ετήσιας μεταβολής του ΑΕΠ της Χιλής σε σταθερές τιμές από το 1961 μέχρι σήμερα.

Η ανεργία ανήλθε σε ποσοστά 9-10% με την οικονομική ύφεση του 1999, τιμή μεγαλύτερη από το μέσο όρο του 7% για τη δεκαετία 1990. Το 2006, το αντίστοιχο ποσοστό κυμαινόταν στο 7,8%, ενώ μειώθηκε το 2007 στο 6,8% ως μέση μηνιαία τιμή μέχρι τον Αύγουστο. Οι μισθοί αυξάνονται με ρυθμό μεγαλύτερο του πληθωρισμού, ως αποτέλεσμα της υψηλής παραγωγικότητας, ανεβάζοντας το εθνικό βιοτικό επίπεδο. Το ποσοστό των χιλιανών νοικοκυριών με εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας (ορίζεται ως το διπλάσιο κόστος για την ικανοποίηση των ελάχιστων διατροφικών αναγκών) έπεσε από 45,1% το 1987 στο 13,7% το 2006, σύμφωνα με κρατικές πηγές. Υποστηρίζεται βέβαια ότι τα πραγματικά ποσοστά φτώχειας είναι υψηλότερα από αυτά που δημοσιεύονται, καθώς χρησιμοποιείται ένας προϋπολογισμός για τα έξοδα των νοικοκυριών που δεν ενημερώνεται με τις τρέχουσες τιμές. Σύμφωνα με την ασκούμενη κριτική, η χρήση των τιμών κόστους του 1997 στους υπολογισμούς, ανεβάζει το ποσοστό της φτώχειας στο 27%. Αν και η Χιλή έχει ένα συγκριτικά υψηλό ΑΕΠ και δυναμική οικονομία σε σχέση με άλλα κράτη της Λατινικής Αμερικής, στη χώρα καταγράφεται μία από τις πιο μεγάλες ανισοκατανομές του πλούτου σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία υποσκελίζεται μόνο από τη Βραζιλία στη Λατινική Αμερική και τα πιο ανεπτυγμένα υποσαχάρια αφρικανικά κράτη. Το 10% των πλουσιότερων κατοίκων της χώρας κατέχει το 47% του εθνικού πλούτου. Αναφορικά με την κατανομή του εισοδήματος, το 6,2% του πληθυσμού ανήκει στο ανώτερο κλιμάκι, το 15% στο μεσαίο, το 21% στο χαμηλό μεσαίο, το 38% στο χαμηλό κλιμάκιο, ενώ το 20% χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα.

Η ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα της Χιλής έχει ως στόχο έναν πληθωρισμό μεταξύ του 2% και του 4%. Από το 1988 ο πληθωρισμός δεν έχει ξεπεράσει το 5%, ενώ το 2006 κυμάνθηκε στο 3,2%. Το Πέσο της Χιλής παρουσιάζει αυξανόμενη ισοτιμία σε σχέση με το δολλάριο των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, μειώνοντας τον πληθωρισμό. Αντίστοιχα, οι πληθωριστικές πιέσεις εξασθενούν με τους αυστηρούς όρους των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και του δανεισμού. Επίσης, με το ιδιωτικό σύστημα συντάξεων, οι περισσότεροι μισθωτοί πληρώνουν το 10% του μισθού τους σε κεφάλαια ιδιωτικής διαχείρισης.

Το σύνολο των ξένων επενδύσεων στη χώρα (FDI) ανερχόταν μόλις σε 3,4 δις δολλάρια ΗΠΑ το 2006, σημειώνοντας αύξηση 52% από το 2005. Το 80% όμως αυτών των επενδύσεων επικεντρώνεται σε τέσσερις μόνο τομείς: ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, νερό και ορυχεία. Η αύξηση του FDI το 2006 ήταν επίσης συνέπεια συγχωνεύσεων και εξαγορών που δεν δημιούργησαν νέες θέσεις εργασίας στη Χιλή. Η κυβέρνηση έχει ιδρύσει μία Εθνική Επιτροπή για την Καινοτομία και τον Ανταγωνισμό, με στόχο την αναγνώριση και προώθηση νέων τομέων και βιομηχανικών δραστηριοτήτων, και με την ελπίδα ότι, παράλληλα με ορισμένες φορολογικές μεταρρυθμίσεις, θα ενισχυθούν οι εγχώριες και ξένες επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη, αυξάνοντας το ποσοστό των ξένων επενδύσεων και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Το 2006, η Χιλή επένδυσε μόνο το 0,6% του ετήσιου ΑΕΠ στην έρευνα και την ανάπτυξη, και τα 2/3 από αυτό ήταν κρατικές επενδύσεις. Το γεγονός ότι οι χιλιανές και οι ξένες εταιρίες δεν υποστηρίζουν αυτό τον τομέα, δεν συνεισφέρει στον κυβερνητικό στόχο της δημιουργίας καινοτόμων τομέων. Πέρα από τη γενική οικονομική και πολιτική σταθερότητα, η κυβέρνηση υποστηρίζει επίσης την ιδέα μίας Χιλής ως κράτους για επενδύσεις πολυεθνικών εταιριών, οι οποίες στοχεύουν να δραστηριοποιηθούν στην ευρύτερη περιοχή, αν και αυτό θα έχει περιορισμένη αξία για την ενίσχυση του επιχειρηματικού κλίματος στην ίδια τη Χιλή. Η κρατική στάση απέναντι στις άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα καθορίζεται από τον αντίστοιχο Νόμο Ξένων Επενδύσεων, ο οποίος δίνει στους ξένους επενδυτές ίδια δικαιώματα με τους Χιλιανούς. Η εγγραφή στο νομοθετικό πλαίσιο είναι απλή και διαφανής, ενώ ο νόμος εγγυάται την πρόσβαση στην επίσημη αγορά συναλλάγματος για τον επαναπατρισμό κερδών και κεφαλαίου.

Για την αντιμετώπιση της διεθνούς οικονομικής ύφεσης, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας με προϋπολογισμό 4 δις δολλαρίων ΗΠΑ, για την ενίσχυση της εργασίας και της ανάπτυξης, παρά την παγκόσμια κρίση. Ο στόχος είναι η αύξηση του ΑΕΠ το 2009 από 2% ως 3%. Οι διεθνείς αναλυτές προβλέπουν αντίστοιχη αύξηση του ΑΕΠ στο ποσοστό του 1,5% κατά μέσο όρο.
Πολιτισμός
Γκαμπριέλα Μιστράλ, Νόμπελ Λογοτεχνίας (1945).
Πάμπλο Νερούδα, Νόμπελ Λογοτεχνίας (1971).

Σε όλη την ιστορική περίοδο από τους πρώτους μη νομαδικούς οικισμούς ως και την ύστερη προϊσπανική περίοδο, η βόρεια Χιλή αποτελούσε μέρος του πολιτισμού των Άνδεων, με κύριο χαρακτηριστικό τις παραδόσεις των λαών των υψιπέδων που είχαν διαδοθεί στις παράκτιες κοιλάδες του βορρά. Αντίθετα, οι νότιες περιοχές της Χιλής άνηκαν στην πολιτιστική σφαίρα των ινδιάνων Μαπούτσε. Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας μετά την ισπανική κατάκτηση, καθώς και κατά την πρώιμη περίοδο του ανεξάρτητου κράτους της Χιλής, κυρίαρχο πολιτισμικό στοιχείο ήταν η Ισπανική κουλτούρα. Άλλες ευρωπαϊκές πολιτισμικές επιδράσεις, όπως η αγγλική, η γαλλική και η γερμανική, εμφανίστηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα και παράμειναν μέχρι σήμερα στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Χαρακτηριστικό αποτελεί η επίδραση Γερμανών μεταναστών με τη βαυαρέζικη εξοχική αρχιτεκτονική και την αντίστοιχη γαστρονομία, που είναι εμφανής σήμερα στη νότια Χιλή σε πόλεις όπως η Βαλδίβια, το Φρουτιγάρ, το Πουέρτο Βάρας, το Οσόρνο, το Τεμούκο, το Πουκόν και το Πουέρτο Μοντ.[59][60][61][62][63]

Μουσική και χορός

Η μουσική στη Χιλή παρουσιάζει ποικιλία ανάμεσα στην παραδοσιακή μουσική, τη λαϊκή και την κλασσική μουσική. Παρατηρούνται σημαντικές γεωγραφικές διαφορές στη μουσική κουλτούρα ανάμεσα στο βορρά, το κέντρο και το νότο της χώρας, που συμπληρώνονται από τις τοπικές μουσικές του Νησιού του Πάσχα και των ινδιάνων Μαπούτσε[64]. Ο εθνικός χορός ονομάζεται τσουέκα (cueca). Ένα άλλο είδος παραδοσιακού τραγουδιού, αλλά όχι χορού, είναι η τονάδα. Προερχόμενη από τη μουσική των Ισπανών αποίκων, διαφέρει από την τσουέκα έχοντας μία ενδιάμεση μουσική μελωδία. Ανάμεσα στα 1950 και 1970 υπήρξε μία αναγέννηση της παραδοσιακής μουσικής με συγκροτήματα όπως οι Λος ντε Ραμόν και οι Λος Ουάσος Κιντσέρος[65], ή με συνθέτες όπως ο Ραούλ ντε Ραμόν, η Βιολέτα Πάρα, ο Νικανόρ Μολινάρε και άλλοι[66]. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960, η οικογένεια Πάρα αναβίωσε διάφορες εθνικές παραδοσιακές μουσικές μορφές με το ρεύμα Νουέβα Καντσιόν Τσιλένα (Νέο Χιλιανό τραγούδι), το οποίο συνδέθηκε και με πολιτικούς μεταρρυθμιστές, όπως ο Βίκτορ Χάρα, καθώς και με λαϊκούς τραγουδιστές και ερευνητές της παράδοσης και της Χιλιανής εθνογραφίας, όπως η Μαργκότ Λογιόλα.
Λογοτεχνία

Οι Χιλιανοί ονομάζουν τη χώρα τους χώρα των ποιητών[67][68]. Η Γκαμπριέλα Μιστράλ ήταν η πρώτη Χιλιανή που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για τη Λογοτεχνία το 1945. Ο πιο διάσημος Χιλιανός ποιητής είναι βέβαια ο Πάμπλο Νερούδα, ο οποίος επίσης κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1971 και είναι παγκόσμια γνωστός για τα έργα του σχετικά με τα ανθρώπινα συναισθήματα, τη φύση και το περιβάλλον, και την πολιτική. Σήμερα, και τα τρία σπίτια του με έντονα τα στοιχεία της προσωπικότητάς του, στο Ίσλα Νέγκρα, το Σαντιάγο και το ‎Βαλπαραΐσο, αποτελούν σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς της Χιλής.
Γαστρονομία

Η γαστρονομία και η τοπική κουζίνα στη Χιλή αντικατοπτρίζει την τοπογραφική της ποικιλία, με κύρια συστατικά τα θαλασσινά, το μοσχαρίσιο κρέας, τα φρούτα και τα λαχανικά. Παραδοσιακές συνταγές είναι η κασουέλα, οι εμπανάδας, τα ουμίτας και το κουράντο.
Αθλητισμός

Το πιο διαδεδομένο άθλημα στη Χιλή είναι το ποδόσφαιρο. Η Χιλή συμμετείχε σε συνολικά 7 Παγκόσμια Πρωταθλήματα της FIFA, ενώ φιλοξένησε το Μουντιάλ του 1962, στο οποίο έλαβε και την τρίτη θέση. Επίσης, η εθνική ποδοσφαιρική ομάδα της Χιλής συμμετείχε σε 4 τελικούς του Κόπα Αμέρικα, έχει λάβει ένα αργυρό και δύο χάλκινα μετάλλια στους Παναμερικανικούς Αγώνες, ένα αργυρό στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000 και δύο τρίτες θέσεις στα παγκόσμια τουρνουά εφήβων και νέων της FIFA. Οι πιο γνωστές ομάδες είναι η Κόλο-Κόλο, η Ουνιβερσιντάντ ντε Τσίλε και η Ουνιβερσιντάντ Κατόλικα. Η Κόλο-Κόλο έχει και τις περισσότερες επιτυχίες με 46 εθνικά πρωταθλήματα και τρία διεθνή στο ενεργητικό της.
Εθνικό άθλημα της χώρας είναι το ροντέο.

Το τένις παρουσιάζει επίσης μεγάλες επιτυχίες για τη Χιλή. Η εθνική ομάδα κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο Αντισφαίρισης σε χωμάτινο γήπεδο δύο φορές το 2003-04 και ήταν φιναλίστ το Κύπελλο Ντέιβις ενάντια στην Ιταλία το 1976. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 η Χιλή κέρδισε το χρυσό και χάλκινο μετάλλιο στο ατομικό ανδρών και το χρυσό στο διπλό ανδρών.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες η Χιλή έχει κερδίσει συνολικά δύο χρυσά μετάλλια (τένις), επτά αργυρά (στίβος, πυγμαχία, σκοποβολή και τένις) και τέσσερα χάλκινα (τένις, πυγμαχία και ποδόσφαιρο). Το εθνικό άθλημα της χώρας όμως είναι το ροντέο, πιο διαδεδομένο στις αγροτικές περιοχές. Επίσης, ένα άθλημα παρόμοιο με το χόκεϊ ήταν γνωστό στους Μαπούτσε στο παρελθόν. Οι χιονοδρομίες επίσης είναι διαδεδομένες σε κέντρα των κεντρικών Άνδεων, ενώ η ιστιοσανίδα έχει οπαδούς σε αρκετές παραλιακές περιοχές. Το πόλο επίσης αποτελεί επαγγελματικό άθλημα στη Χιλή και το 2008 η Χιλή κέρδισε το πρώτο βραβείο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα, έχοντας ήδη βρεθεί στη δεύτερη και τρίτη θέση στο παρελθόν. Επίσης διαδεδομένο είναι και το μπάσκετ, καθώς η Χιλή έχει κερδίσει το χάλκινο μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της FIBA το 1950 και το αργυρό το 1959, όταν φιλοξένησε και τους αγώνες. Επίσης, στο μπάσκετ γυναικών κέρδισε το αργυρό μετάλλιο το 1953, φιλοξενώντας και τότε το πρωτάθλημα.
Τουρισμός

Το Νησί του Πάσχα στον Ειρηνικό ωκεανό.
Σαν Πέδρο ντε Ατακάμα.

Η Χιλή έχει γνωρίσει την τουριστική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες. Το 2005 ο τουρισμός αυξήθηκε κατά 13.6% με συνολικά έσοδα 4,5 δις δολάρια, από τα οποία το 1,5 δις προέρχεται από ξένους επισκέπτες. Σύμφωνα με την Εθνική Τουριστική Υπηρεσία της Χιλής (Sernatur), σχεδόν 2 εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονται τη χώρα κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονται από άλλα κράτη της Αμερικανικής ηπείρου, κυρίως από την Αργεντινή, με αμέσως επόμενη χώρα προέλευσης τις ΗΠΑ. Ακολουθούν η Ευρώπη, η Βραζιλία, καθώς και ένας αυξανόμενος αριθμός επισκεπτών από την Ασία, κυρίως από τη Νότια Κορέα και την Κίνα[69].

Τα κύρια αξιοθέατα για τους επισκέπτες είναι περιοχές φυσικής ομορφιάς στις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Το Σαν Πέδρο ντε Ατακάμα στο βορρά είναι ιδιαίτερα αγαπημένος προορισμός για την αρχιτεκτονική των Ίνκας, τις λίμνες των υψίπεδων και την Κοιλάδα του Φεγγαριού. Στο Πούτρε, επίσης στη βόρεια Χιλή, βρίσκεται η λίμνη Τσουνγκαρά, όπως και τα ηφαίστεια Παρινακότα και Πομεράπε, με υψόμετρα 6.348 και 6.282 μέτρα αντίστοιχα. Επίσης, σε όλο το μήκος των κεντρικών Άνδεων υπάρχουν χιονοδρομικά κέντρα με διεθνή φήμη, όπως το Πορτίγιο και το Βάλε Νεβάντο. Στη νότια Χιλή, οι κύριοι τουριστικοί προορισμοί είναι το αρχιπέλαγος της Τσιλοέ και η χιλιανή Παταγονία, που περιλαμβάνει το Εθνικό Πάρκο Λαγκούνα Σαν Ραφαέλ με τους πολυάριθμους παγετώνες του, και το Εθνικό Πάρκο Τόρες ντελ Πάινε. Επίσης, το λιμάνι του ‎Βαλπαραΐσο με τη μοναδική του αρχιτεκτονική είναι σημαντικός προορισμός. Διεθνούς φήμης είναι τέλος και το Νησί του Πάσχα στον Ειρηνικό ωκεανό.
Το Εθνικό Πάρκο Τόρες ντελ Πάινε.

Ο εσωτερικός τουρισμός ανθεί κυρίως το καλοκαίρι (Δεκέμβριο με Μάρτιο) και κυρίως σε παραλιακές πόλεις. Γνωστά παραθεριστικά κέντρα στη βόρεια Χιλή είναι η Αρίκα, το Ικουίκε, η Αντοφαγάστα, η Λα Σερένα και το Κοκίμπο, ενώ το Πουκόν στις όχθες της λίμνης Βιγιαρίκα είναι ο βασικός τουριστικό προορισμός στο νότο. Οι παραλιακές περιοχές κοντά στο ‎Βαλπαραΐσο, λόγω της κοντινής απόστασης από την πρωτεύουσα Σαντιάγο, συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των τουριστών. Η Βίνια ντελ Μαρ, όμορη πόλη του ‎Βαλπαραΐσο, είναι γνωστή για τις παραλίες, τα καζίνο και το ετήσιο φεστιβάλ τραγουδιού της, μία από τις πιο σημαντικές μουσικές εκδηλώσεις σε όλη τη Λατινική Αμερική.

Το Νοέμβριο του 2005, η κυβέρνηση ξεκίνησε μία εκστρατεία τουριστικής προβολής με τον τίτλο «Χιλή: Εκπληκτική πάντα και όλους τους τρόπους», και στόχο τη διεθνή προβολή της χώρας τόσο για την προσέλκυση τουριστών όσο και την προώθηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.[70]
Μεταφορές

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Εθνικά σύμβολα
Ο κόνδορας των Άνδεων, εθνικό σύμβολο της Δημοκρατίας της Χιλής.
Η χιλιανή καμπανούλα (Lapageria rosea), εθνικό λουλούδι της Χιλής.

Το εθνικό λουλούδι είναι το κοπίουε (Lapageria rosea, χιλιανή καμπανούλα), που ευδοκιμεί στα δάση της νότιας Χιλής.

Ο εθνικός θυρεός απεικονίζει τα δύο εθνικά ζώα: τον κόνδορα (Vultur gryphus, ορεινό μεγάλο όρνιο) και το ουεμούλ (Hippocamelus bisulcus, ελάφι με χαρακτηριστική λευκή ουρά - είδος υπό εξαφάνιση). Ο θυρεός επίσης συνοδεύεται από τη λεζάντα: Por la razón o la fuerza (Με το δίκαιο ή με τη δύναμη).

Η σημαία της Χιλής αποτελείται από δύο οριζόντιες λωρίδες ίσου εύρους και λευκού (πάνω) και κόκκινου (κάτω) χρώματος, μαζί με ένα μπλε τετράγωνο ίδιου εύρους με τη λευκή λωρίδα στην πάνω αριστερή πλευρά της λωρίδας αυτής. Μέσα στο τετράγωνο απεικονίζεται ένα πεντάγωνο λευκό αστέρι, που συμβολίζει τον οδηγό στην πρόοδο και την τιμή. Το μπλε χρώμα συμβολίζει τον ουρανό, το λευκό αναφέρεται στις χιονισμένες Άνδεις, ενώ το κόκκινο αντιπροσωπεύει το αίμα που χύθηκε για την απόκτηση της ανεξαρτησίας της χώρας

Δικτυακοί Τόποι

<@=@=@>