Η άγκυρα ή "άγκουρα" (anchor) είναι από τα βασικότερα εξαρτήματα του πλοίου που σχετίζεται και με την ασφάλειά του. Η άγκυρα είναι εκείνη που του εξασφαλίζει σταθερότητα θέσης (αγκυροβολία) όταν βρίσκεται σε όρμο, αγκυροβόλιο ή σε λιμένα. Το μέγεθος του πλοίου είναι και ο κυριότερος παράγων του μεγέθους της. Κύριος στόχος είναι ή παρεχόμενη εκ του τύπου της μεγαλύτερη ασφάλεια συνδιάζοντας ευκολότερη χρήση.

Τα μέρη της άγκυρας

Τρία είναι τα κύρια βασικά μέρη στις σύγχρονες άγκυρες: η "άτρακτος" (shank), στο πάνω μέρος της οποίας φέρεται ο κρίκος σύνδεσής της με την αλυσίδα, και παλαιότερα και ο "στύπος" , οι "αγκώνες" ή "βραχίονες" (arms) στους οποίους και καταλήγει η άτρακτος και οι "όνυχες" (palms) στους οποίους απολήγουν οι βραχίονες, έκαστος των οποίων φέρει από ένα ζεύγος "ακρονύχια".

Άγκυρα τύπου "Half Admiral" (*)

Είδη αγκυρών

Άγκυρα τύπου "Βρετανικού Ναυαρχείου" (*)

1. Βρετανικού Ναυαρχείου (Admiralty Pattern): Ονομάζονται οι παλαιού τύπου άγκυρες που έφεραν "στύπο". Ο στύπος ήταν μια μεταλλική ράβδος που διαπερνούσε από άνοιγμα του πάνω μέρους της ατράκτου κάθετα προς το επίπεδο των βραχυόνων και μεγαλυτέρου μήκους εκείνων, που στερεωνόταν με πείρο (σε χρήση της άγκυρας) ή αναδιπλωνόταν όταν η άγκυρα ήταν "εν αποθέσει". Τέτοιες άγκυρες έφεραν στο τέλος της εποχής τους όλα τα μεγάλα ιστιοφόρα και τα πρώτα ατμοκίνητα πλοία.

2. Τύπου Martin: Και αυτές οι άγκυρες έφεραν στύπο που όμως ήταν ακίνητος, κοντύτερος, ισομήκης των δύο αγκώνων και παράλληλος αυτών. Οι βραχίονές του όμως είχαν την καινοτομία να είναι στρεπτοί περί άξονα κάθετο προς την άτρακτο και μέχρι 45° περίπου ανά πλευρά.

Άγκυρα τύπου "Danforth" ελαφρών σκαφών (*)

3. Τύπου Danforth: Ο τύπος αυτός φέρει ιδιόμορφο στύπο χαμηλά και κάτω από τους αγκώνες, που, ως τριγωνικά σχήματα, αποτελούν οι ίδιοι τους όνυχες. Ο τύπος αυτός είναι λίαν προσφιλής στους Κυβερνήτες ταχυπλόων περιπολικών σκαφών εκ του γεγονότος ότι αφενός μεν παρέχουν ασφαλή αγκυροβολία αφετέρου και ταχύτατη άπαρση όπου μετά την απέχμασή τους από το βυθό, με ανάποδα κίνηση των μηχανών αυτές έρχονται από μόνες τους στην επιφάνεια. Αυτό βέβαια γίνεται λόγω της αντίδρασης στη ταχεία έλξη με συνέπεια τη στροφή των ονύχων προς τα πάνω, (την επιφάνεια).

Άγκυρα πλοίου τύπου Hall (*)

4. Άστυπος άγκυρα: Είναι ο γενικευμένος σήμερα σε χρήση τύπος άγκυρας των πλοίων. Δεν φέρει στύπο. Φέρει κινητούς βραχίονες και ποικίλλει σε λεπτομέρειες κατασκευαστικές όπου και ονομάζονται ανάλογα Hall, Dunn κλπ.

5. Ένα ιδιότυπο είδος άγκυρας είναι και εκείνο σε σχήμα αρότρου (plough type) η οποία για μικρά σκάφη παρουσιάζει μεγάλη αντοχή.

6. Επίσης, υπάρχει και η ένστυπος άγκυρα με ένα βραχίονα που χρησιμοποιείται κυρίως σε αβαθή από μικρά σκάφη και σε αγκυροβολία μικρών σημαντήρων.

7. Τύπου μύκητα: Λέγονται ειδικής κατασκευής βάρη (mushroum anchor) ημισφαιρικά ή πρισματικά που ποντίζονται συνήθως σε αγκυροβολία φαρόπλοιων που παρέχουν ικανή αντοχή σε μεγάλες τάσεις.

8. Η "ισχάδα" , το κοινώς λεγόμενο "πινέλι" (kedge anchor) που είναι μικρή ένστυπος άγκυρα και χρησιμοποιείται σε λέμβους.

9. Το "τετράχηλο" ή τεσσαροχάλι με 4 κυρτούς βραχίονες μόνιμους ή σπαστούς, επίσης σε λέμβους και τέλος

10. Η "πλωτή άγκυρα": συνήθως των σωσιβίων λέμβων.

Μέγεθος και δοκιμή

Το μέγεθος της άγκυρας προσδιορίζεται από το βάρος της. Βάσει του δείκτη εξαρτισμού πλοίων των κανονισμών των Νηογνωμόνων καθορίζεται όχι μόνο το βάρος αλλά και ο αριθμός των αγκυρών που πρέπει να φέρονται στο πλοίο. Έτσι διακρίνονται αυτές σε "κύριες" ή "υποπρώρους" (bower anchors), σε "εφεδρικές" (spare anchors) και σε "υπόπρυμνους" (stream anchors). Οι δύο κύριες άγκυρες είναι υποχρεωτικές γα όλα τα είδη (τύποι) πλοίων. Η πρυμναία άγκυρα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ποτάμιους λιμένες, καθώς και στα μικρά οχηματαγωγά ανοικτού τύπου. Στις κύριες επιτρέπεται μεταξύ τους διαφορά βάρους μέχρι ± 7%, αλλά το συνολικό βάρος να μην είναι κατώτερο του προβλεπομένου.

Όλες οι άγκυρες υποβάλλονται σε δοκιμή με μηχανικά μέσα. Στην αρχή υποβάλλονται όλα τα μέρη της άγκυρας σε δοκιμή κάμψης (bend test), στη συνέχεια σε δοκιμή πτώσης (percussive test) όπου αφήνεται η άγκυρα να πέσει από ύψος 4-5 μέτρα σε σιδερένιο δάπεδο, ακολουθεί δοκιμή σφυρόκρουσης με σφυρί βάρους άνω των 7 λιμβρών. Αυτών ακολουθεί η δοκιμή έλξης (proof test) από τον κρίκο και από τους όνυχες χωριστά. Μετά το πέρας εκδίδεται πιστοποιητικό που συνήθως συνδιάζεται με εκείνο των αλυσίδων. Οι δοκιμές γίνονται κυρίως μετά την κατασκευή της άγκυρας ή όποτε ανάγκες το απαιτήσουν. Στο εμπόριο διατίθενται με τα πιστοποιητικά τους.

* Σε κάθε δεξαμενισμό πλοίου οι άγκυρες καταβιβάζονται για έλεγχο και συντήρηση.

Σημειώσεις

* Στη πράξη, αν ένα πλοίο διαπιστωθεί ότι έχει χάσει τη μία άγκυρα, τότε του απαγορεύεται η συνέχιση των πλόων μέχρι της αντικατάστασής της με την "εφεδρική", εκτός αν εκδοθεί προσωρινό πιστοποιητικό αξιοπλοΐας από τον παρακολουθούντα το πλοίο νηογνώμονα για συνέχιση πλου "με μια άγκυρα" μέχρι επόμενο λιμένα.
* Όταν ένα πλοίο που ακτοπλοεί υποστεί μηχανική βλάβη (μπλακ άουτ) θα πρέπει να προβεί αμέσως σε ανακρέμαση της μίας τουλάχιστον άγκυρας έτσι ώστε αν παρασύρεται να συγκρατηθεί από αυτή πριν φθάσει σε αβαθή και κινδυνέψει να εξοκείλει (να προσαράξει, ή κοινώς: να πέσει έξω).
* Η χρήση της άγκυρας γίνεται με το βαρούλκο αγκύρας που φέρεται τόσο στο πρόστεγο όσο καί στη πρύμνη επί του κυρίου καταστρώματος.
* Τα παγοθραυστικά διαθέτουν ισχυρά βαρούλκα με τα οποία χρησιμοποιούνται οι άγκυρες ως σφύρες σε επαναλαμβανόμενες ρίψεις τους πάνω στους πάγους.

Δείτε επίσης

Βαρούλκο αγκύρας

* Ιερή άγκυρα
* Αγκυροβολία