Χαλκός

Το χημικό στοιχείο Χαλκός (Cuprum, Cu) είναι ένα μέταλλο με ατομικό αριθμό 29 και ατομικό βάρος 63,546 . Έχει θερμοκρασία τήξης 1083 C° και θερμοκρασία βρασμού 2567 C°. Το σύμβολό του είναι Cu.

Χαλκός (*)

Προέλευση: Ο χαλκός απαντάται και ως αυτοφυής (Αμερική, Κίνα, Σιβηρία) και με τη μορφή ορυκτών, σπουδαιότερα από τα οποία είναι:

Ίχνη χαλκού βρίσκονται και στον οργανισμό. Έτσι ο χαλκός είναι συστατικό του αίματος (αιμοκυανίνη) μερικών θαλάσσιων ζώων (αστακοί, στρείδια, σκορπιοί).

Για την εξαγωγή του χαλκού από τα ορυκτά του εφαρμόζονται ειδικές μέθοδοι, ανάλογα με την πρώτη ύλη και την περιεκτικότητά της σε χαλκό. Αν το ορυκτό είναι οξείδιο, ανάγεται από άνθρακα και εάν είναι ανθρακικό, πυρώνεται και μετατρέπεται σε οξείδιο, που, στη συνέχεια, ανάγεται. Αν το ορυκτό είναι θειούχο, η μεταλλουργία είναι πολύ πολύπλοκη και περιλαμβάνει εμπλουτισμό, φρύξη, σχηματισμό χαλκόλιθου και τέλος αναγωγή του χαλκόλιθου σε πρωτογενή χαλκό.

Ιδιότητες: Ο χαλκός είναι μέταλλο κόκκινο, με ισχυρή μεταλλική λάμψη, με ατομικό βάρος 63,57, πυκνότητα 8,94, δύστηκτο κι όχι πολύ σκληρό. Μετά το χρυσό και τον άργυρο είναι το πιο ελατό και όλκιμο από τα κοινά μέταλλα. Είναι καλός αγωγός της θερμότητας και του ηλεκτρισμού και η ιδιότητά του αυτή τον κάνει ένα από τα σπουδαιότερα μέταλλα για τον άνθρωπο.

Είναι σχετικά αδρανές στοιχείο. Το οξυγόνο και ο ξερός αέρας δεν τον προσβάλλουν στη συνηθισμένη θερμοκρασία. Αν εκτεθεί στον υγρό αέρα, καλύπτεται από στρώμα πράσινου χρώματος, από βασικό ανθρακικό χαλκό. Μπρούντζινα αγάλματα και χάλκινα μαγειρικά σκεύη εάν εκτεθούν στον αέρα πρασινίζουν (κατίωση του χαλκού). Ενώνεται με το θείο και τα αλογόνα και γενικά αντιδρά με όλα τα αμέταλλα, εκτός από το άζωτο και τον άνθρακα. Το νιτρικό οξύ και το πυκνό θερμό θειικό οξύ προσβάλλουν τον χαλκό, ενώ το υδροχλωρικό και το αραιό θειικό δεν έχουν καμιά επίδραση. Τα οργανικά οξέα επιδρούν στο χαλκό και σχηματίζουν δηλητηριώδεις ενώσεις (γενικά οι ενώσεις του χαλκού είναι δηλητηριώδεις) και για το λόγο αυτό χρειάζεται τα μαγειρικά σκεύη να επικασσιτερώνονται.

Χρήσεις: Μετά το σίδηρο, ο χαλκός είναι ένα από τα χρησιμότερα μέταλλα. Η σπουδαιότερη χρήση του είναι για την παρασκευή κραμάτων, από τα οποία υπάρχουν εκατοντάδες. Μπρούντζοι και ορείχαλκοι είναι όροι που χρησιμοποιούνται για πολλά κράματα του χαλκού, που ποικίλλουν όχι μόνο στο επί τοις εκατό ποσοστό, αλλά και στον αριθμό των μετάλλων που περιέχουν. Υπάρχουν 300 είδη ορείχαλκου. Ο συνηθισμένος ορείχαλκος είναι κράμα χαλκού - ψευδάργυρου, ενώ ο συνηθισμένος μπρούντζος είναι κράμα χαλκού - κασσίτερου. Μπρούντζοι που περιέχουν φωσφόρο, αργίλιο, μόλυβδο, ψευδάργυρο, σίδηρο και άλλα στοιχεία είναι επίσης γνωστοί.

Άλλα σπουδαία κράματα του χαλκού είναι: Το κράμα μουντζ (χαλκός - ψευδάργυρος), το βρετανικό μέταλλο (χαλκός - κασσίτερος - μόλυβδος - αντιμόνιο), ο γερμανικός άργυρος (χαλκός - ψευδάργυρος - νικέλιο), το κράμα Μονέλ (χαλκός - νικέλιο - σίδηρος) και το κράμα δέλτα (χαλκός - ψευδάργυρος - σίδηρος), που αντέχει στην επίδραση του θαλασσινού νερού. Τα νομίσματα που κατασκευάζονται από χρυσό, άργυρο και νικέλιο περιέχουν και χαλκό.

Ο χαλκός χρησιμοποιείται στη βιομηχανία κατασκευής διάφορων δυναμομηχανών, συρμάτων τηλεφώνου και τηλεγράφου, καλωδίων μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, εξαρτημάτων ραδιοφώνων, αυτοκινήτων κλπ. Χρησιμοποιείται επίσης στην ηλεκτροτεχνία και στην κατασκευή αμβύκων, σερπαντινών, μαγειρικών σκευών και αλλού. Σήμερα χρησιμοποιείται κι στην ηλεκτροτυπική (τυπογραφία).

Το κυριότερο άλας του χαλκού είναι ο θειικός χαλκός ή γαλαζόπετρα (βλ. γαλαζόπετρα).

LIFE Εγκυκλοπαίδεια (Αριστερά: πίνακίδα 6ος αιώνας π.Χ., Δεξιά: LIFE Εγκυκλοπαίδεια) :

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License