Ο Αντρέι Ζαχάρωφ (Andrei Dmitrievich Sakharov, ρωσικά: Андре́й Дми́триевич Са́харов, 21 Μαΐου 1921-14 Δεκεμβρίου 1989) ήταν Ρώσος φυσικός επιστήμονας.

Ο Ζαχάρωφ μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας το 1938. Λόγω του πολέμου μεταφέρθηκε στο Τουρκμενιστάν όπου και αποφοίτησε. Γύρισε στη Μόσχα το 1945 για σπουδές στο Ινστιτούτο Φυσικής της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών. Μετά τον πόλεμο ασχολήθηκε με τη μελέτη των κοσμικών ακτίνων, και κατόπιν, το 1948, απασχολήθηκε στο πρόγραμμα κατασκευής της Σοβιετικής ατομικής βόμβας. Από το 1950 ως το 1953 συμμετείχε στις στις προσπάθειες για την κατασκευή της σοβιετικής βόμβας υδρογόνου.Το 1953 έγινε το νεαρότερο μέλος στην ιστορία της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών, ενώ έλαβε το πρώτο από τρία Μετάλλια Σοβιετικής Εργασίας της καριέρας του.

Απογοητεύθηκε από τη δουλειά του και επί των ημερών του Χρουστσόφ, απεύθυνε εκκλήσεις για την παγκόσμια απαγόρευση των ατμοσφαιρικών πυρηνικών δοκιμών και έκανε ομιλίες για τα πολιτικά και τα κοινωνικά δικαιώματα. Το 1968 έγραψε το έργο «Σκέψεις πάνω στην πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την πνευματική ελευθερία», στο οποίο εκδήλωνε τη διαφωνία του σε οποιαδήποτε πολιτική τακτική και προοπτική να διαιρεθεί η γη σε κομμουνιστικά και καπιταλιστικά στρατόπεδα. Υπερασπίστηκε την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας κατά την εισβολή των Σοβιετικών το 1968 όπως και τον Σολζενίτσιν. Το 1970 συνυπέγραψε ανοικτή επιστολή που αναφερόταν στην αναγκαιότητα παροχής δημοκρατικής ελευθερίας στη χώρα του. Υπήρξε ιδρυτής της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μόσχας. Το 1975 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, όμως το παρέλαβε η σύζυγός του Γέλενα Μπονέρ, καθώς στον ίδιο δεν επετράπη η έξοδος από τη χώρα.

Όταν κατέκρινε δημόσια την εισβολή στο Αφγανιστάν, το 1980, εξορίστηκε στην κλειστή πόλη Γκόρκι (Νίζνι Νόβγκοροντ), όπου μαζί με τη σύζυγό του διαμαρτυρήθηκαν με σειρά απεργιών πείνας. Τον Δεκέμβριο του 1986 απελευθερώθηκε και τάχθηκε υπέρ της περεστρόικα. Εκλέχθηκε στο Κογκρέσο Λαϊκών Αντιπροσώπων και από τη θέση εκείνη συνέχισε τον αγώνα του για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ΕΣΣΔ αναπτύσσοντας έντονη δραστηριότητα μέχρι το τέλος της ζωής του. Είχε καταστεί εθνικό σύμβολο θάρρους και αλήθειας. Από το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει κάθε χρόνο το «Βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία του πνεύματος».

Sakharov, Andrei, "Facets of a Life". 1991.
Babenyshev, Alexander, "On Sakharov". Russia, 1981.
Lozansky, Edward D., "Andrei Sakharov and Peace". 1985.
Drell, Sidney D., and Sergei P. Kapitsa, "Sahkarov Remembered". 1991
Gorelik,Gennady, with Antonina W. Bouis, "The World of Andrei Sakharov: A Russian Physicist's Path to Freedom". Oxford University Press, 2005

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License