Το Thriller είναι το έκτο στούντιο άλμπουμ του Αμερικανού καλλιτέχνη Μάικλ Τζάκσον. Κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου 1982, από την Epic Records, ως διάδοχος του, εμπορικά επιτυχημένου, άλμπουμ του Τζάκσον, Off the Wall. Το Thriller διαθέτει παρόμοια είδη μουσικής όπως το Off the Wall, όπως ποπ, ροκ, R&B και post-disco.[2][3]

Οι ηχογραφήσεις διεξήχθησαν μεταξύ Απρίλιου και Νοεμβρίου 1982 στα Westlake Recording Studios στο Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, με προϋπολογισμό παραγωγής 750.000 δολάρια, με παραγωγό τον Κουίνσι Τζόουνς. Ο Τζάκσον έγραψε τα 4 από τα 9 κομμάτια του άλμπουμ. Σε περίπου 1 χρόνο, το Thriller έγινε, και παραμένει ως σήμερα, το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ όλων των εποχών, με τις πωλήσεις να ανέρχονται σε 65-110 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως,[4] και το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ στις ΗΠΑ.[5] Επτά από τα 9 κομμάτι του άλμπουμ κυκλοφόρησαν ως singles, και όλοι έφθασαν στο top 10 του Billboard Hot 100. Το άλμπουμ επίσης κέρδισε 8 (τα περισσότερα στην ιστορία) Grammy Awards το 1984.

Το Thriller επιβεβαίωσε την άποψη για τον Τζάκσον ως τον εξέχωντα ποπ αστέρα του αιώνα, και τον βοήθησε να σπάσει κάποιους φυλετικούς φραγμούς χάρη στις εμφανίσεις του στο MTV και στη συνάντηση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρήγκαν στον Λευκό Οίκο. Τα βίντεο-κλιπ για το Thriller, το Billie Jean και το Beat It εμφανίζονταν συχνά στο MTV. Το 2001, κυκλοφόρησε μια ειδική έκδοση του άλμπουμ, με επιπλέον audio interviews, ένα demo recording και το τραγούδι Someone In the Dark, ένα τραγούδι που έλαβε Γκράμι στο ομώνυμο άλμπουμ του συγκροτήμας E.T. the Extra-Terrestrial.[6] Το 2008, κυκλοφόρησε νέα εκδοχή του άλμπουμ, Thriller 25.

To Thriller έλαβε την 20η θέση στον κατάλογο του Rolling Stone, 500 Greatest Albums of All Time, το 2003,[7] και έλαβε τη 3η θέση στην Εθνική Επιτροπή Ηχογράφησης Εμπορευμένων στο Definitive 200 Albums of All Time. Το βίντεο για το τραγούδι Thriller διασώθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στο Εθνικό Μητρωό Καταγραφής των ΗΠΑ, καθώς θεωρήθηκε «πολιτιστικά σημαντικό».

Προϊστορία

Το προηγούμενο άλμπουμ του Τζάκσον, Off the Wall (1979), ήταν μια κριτική επιτυχία και έλαβε κριτική αναγνώριση.[8][9] Ήταν επίσης εμπορική επιτυχία καλώς εκδόθηκαν 20 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως.[10] Τα χρόνια μεταξύ του Off the Wall και του Thriller ήταν μια μεταβατική περίοδος για τον τραγουδιστή, μια περίοδος αυξανόμενης ανεξαρτησίας.[11] Η περίοδος απόδειξε ότι ο τραγουδιστής έγινε δυστυχυσμένος - ο Τζάκσον εξήγησε, «Ακόμα και όταν είμαι στο σπίτι, είμαι μοναχικός. Μερικές φορές κάθομαι στο δωμάτιο μου και κλαίω. Είναι τόσο δύσκολο να κάνεις φίλους... Μερικές φορές περπατάω στη γειτονιά μου τη νύχτα, απλά ελπίζοντας να βρώ κάποιον να μιλήσω μαζί του. Αλλά απλά επιστρέφω στο σπίτι».[12] Όταν ο Τζάκσον έγινε 21 τον Αύγουστο του 1979, διόρισε μάνατζερ του τον Τζών Μπράνκα.[13]

Ο Τζάκσον είπε στον Μπράνκα ότι θέλει να είναι ο «μεγαλύτερος αστέρας στο show business» και ο «πλουσιότερος». Ο Τζάκσον ήταν θυμωμένος ότι το Off the Wall έλαβε μόνο ένα Βραβείο Γκράμι και δήλωσε ότι «ήταν συνολικά άδικο ότι δεν έλαβε το Record of the Year και ότι δεν μπορεί να ξανασυμβεί».[14] Επίσης ένιωθε ότι η μουσική βιομηχανία τον υποτιμούσε - το 1980, όταν ο Τζάκσον ρώτησε τον αρθρογράφο του Rolling Stone αν θέλει να γράψει μια ιστορία για τον Τζάκσον, η οποία θα γινόταν πρωτοσέλιδο, ο αρθρογράφος αρνήθηκε, κάτι στο οποίο ο Τζάκσον απάντησε, «Μου είπαν ότι οι μαύροι άνθρωποι στα πρωτοσέλιδα των περιοδικών δεν μπορούν να πωλήσουν αντίγραφα... Απλά περίμενε. Κάποτε τα περιοδικά θα με παρακαλούν για μια συνέντευξη. Μπορεί να τη δώσω, μπορεί όμως και να μη τη δώσω».[14]

Ηχογράφηση

Ο Τζάκσον συνεργάστηκε με τον παραγωγό του Off the Wall, Κουίνσι Τζόουνς. Το ζευγάρι δούλεψε μαζί σε 30 τραγούδια, 9 από τα οποία συμπεριλήφθηκαν στο άλμπουμ.[15] Το Thriller ηχογραφήθηκε από τον Απρίλιο εώς τον Νοέμβριο του 1982, με προϋπολογισμό παραγωγής 750.000 δολαρίων. Για την ηχογράφηση και τη παραγωγή του άλμπουμ συνεργάστηκαν και με μερικά μέλη του συγκροτήματος Toto.[15] Ο Τζάκσον έγραψε 4 τραγούδια: Wanna Be Startin' Somethin', The Girl Is Mine, Beat It και Billie Jean.[16] Σε αντίθεση με άλλους καλλιτέχνες, ο Τζάκσον δεν έγραψε αυτά τα τραγουδιά στο χαρτί. Αντιθέτως, χρησιμοποιήσε ένα καταγραφέα ήχου (sound recorder) - όταν ηχογραφούσε θα τραγουδούσε από τη μνήμη.[17]

Οι σχέσεις μεταξύ του Τζάκσον και Τζόουνς έγιναν τεταμένες κατά την ηχογράφηση του άλμπουμ. Ο Τζάκσον ξόδεψε τον περισσότερο του χρόνο στις πρόβες για τις χορευτικές του κινήσεις. Όταν τα 9 τραγούδια του άλμπουμ ολοκληρώθηκαν, και ο Τζόουνς και ο Τζάκσον ήταν απογοητευμένοι από το αποτέλεσμα και ηχογράφησαν ξανά το κάθε τραγούδι, ξοδέυοντας μια εβδομάδα για το καθένα. Ο Τζόουνς πίστευε ότι το Billie Jean δεν ήταν τόσο δυνατό για να συμπεριληφθεί στο άλμπουμ, αλλά ο Τζάκσον ήταν αντίθετος και το κράτησε. Ο Τζόουνς είπε στον Τζάκσον ότι το Thriller δεν θα είχε τόσο εμπορική επιτυχία όπως το Off the Wall, επειδή η αγορά είχε αποδυναμωθεί. Σε απάντηση, ο Τζάκσον απείλεισε ότι θα ακυρώσει τη κυκλοφορία του άλμπουμ.[15]

Ο Τζάκσον ήταν αποφασισμένος να δημιουργήσει ένα άλμπουμ όπου «το κάθε τραγούδι θα ήταν θανατηφόρο», και έγραφε τα τραγούδια του Thriller με αυτή τη σκέψη.[18][19] Ο Τζόουνς και ο Ρόντ Τέμπερτον διηγήθηκαν αναλυτικά για το τι γινόταν κατά την ηχογράφηση του άλμπουμ στην ειδική έκδοση του 2001. Ο Τζόουνς μιλούσε για το Billie Jean και για το πόσο προσωπικό ήταν για τον Τζάκσον, ο οποίος αγωνίστηκε για να αντιμετωπίσει αρκετές εμμονές των φαν (fans) του. Ο Τζόουνς ήθελε η μεγάλη εισαγωγή του τραγουδιού να μικρύνει - ωστόσο, ο Τζάκσον δεν την άλλαξε, δηλώνοντας ότι αυτό του προκαλεί την επιθυμία να χορέψει.[16] Η συνεχιζόμενη αντίδραση κατά της disco έκανε αναγκαίο το άλμπουμ να αλλάξει μουσική κατεύθυνση από το disco-heavy Off the Wall.[19] Ο Τζόουνς και ο Τζάκσον ήταν αποφασισμένοι να κάνουν ένα τραγούδι της ροκ που θα ταίριαζε σε όλα τα γούστα και ξόδεψαν εβδομάδες για να βρούν τον κατάλληλο κιθαριστή για το Beat It. Τελικά, ανακάλυψαν τον Έντι Βαν Χάλεν από το ροκ συγκρότημα Van Halen.[16][20]

Όταν ο Ρόντ Τέμπερτον έγραψε το τραγούδι Thriller, αρχικά σκέφθηκε να το ονομάσει Starlight ή Midnight Man, αλλά προτίμησε το Thriller επειδή ένιωσε ότι ήταν πιο κατάλληλος τίτλος. Πάντα ψάχνοντας το κατάλληλο άτομο για να απαγγείλει τα τελευταία λόγια, ο Τζόουνς διάλεξε τον ηθοποιό Βίνσεντ Πράις, ο οποίος ήταν γνωστός της συζύγου του, ο οποίος ολοκλήρωσε τη δουλεία του σε 2 μόνο ηχογραφήσεις. Ο Τέμπερτον έγραψε το ομιλητικό μέρος σε ένα ταξί, καθώς ήταν στον δρόμο για το στούντιο ηχογράφησης. Ο Τζόουνς και ο Τέμπερτον είπαν ότι μερικές ηχογραφήσεις δεν είχαν συμπεριληφθεί, καθώς δεν είχαν τη «δύναμη» κάποιων άλλων τραγουδιών.[16]

Για εξέταση, ο Τζάκσον ηχογράφησε τραγούδια όπως το Carousel (γραμμένο από τον Μάικλ Σεμπέλλο), το Nite Line (γραμμένο από τον Γκλέν Μπάλλαρντ), το Trouble (ή αλλιώς She's Trouble, γραμμένο από τον Τέρρι Μπρίττεν, Μπίλλ Λίβσεϊ και Σούε Σίφριν) και το Hot Street (γραμμένο από τον Ρόντ Τέμπερτον, και γνωστό ως Slapstick). Ο Τζάκσον επίσης έκοψε μια έκδοση του Starlight. Τα demos (ντέμο) όλων αυτών των τραγουδιών υπάρχουν στο διαδύκτιο. Το Carousel και το Hot Street είχαν ολοκληρωθεί, αλλά δεν είχαν συμπεριληφθεί στο άλμπουμ. Στην ειδική έκδοση του 2001, υπάρχει και ένα μικρό βίντεο για το Carousel.

Συγγραφή

Thriller
noicon
Το Thriller κυκλοφόρησε ως single το 1984. Ο Τζάκσον χρησιμοποιεί κινηματογραφικά εφέ ήχου, μοτίβα από ταινίες τρόμου και φωνητικά κόλπα για να μεταδώσει το αίσθημα του κινδύνου.[21]
Human Nature
noicon
Το Human Nature, ένα top ten hit single στις ΗΠΑ. Είναι η πιο αξιοσημείωτη μπαλλάντα του άλμπουμ, η οποία έλαβε επαίνους για τους κυκλοθυμικούς και εσωστρεφείς στίχους και ήχο. Η μουσική γράφθηκε από τον Στήβ Πορκάρο για την κόρη του, Χέθερ Πορκάρο.
Billie Jean
noicon
Το Billie Jean, ένα number one hit single σε πολλές χώρες. Το τραγούδι γράφθηκε από τον Τζάκσον. Το κομμάτι συνδέει uptempo funk και disco με λυτά θέματα παράνοιας και εμμονής.[22][23]
Έχετε προβλήματα με these files; Δείτε βοήθεια πολυμέσων.

Σύμφωνα με τον Στήβ Χούε, από το Allmusic, το Thriller τελειοποιήσε τα δυνατά στοιχεία του Off the Wall - τα χορευτικά και ροκ κομμάτια έγιναν πιο επιθετικά, ενώ τα ποπ κομμάτια και οι μπαλλάντες ήταν πιο ήπιες και πιο έμψυχα.[24] Το άλμπουμ συμπεριλαμβάνει τις μπαλλάντες The Lady in My Life, Human Nature, και The Girl Is Mine - τα funk κομμάτια Billie Jean και Wanna Be Startin' Somethin - και τα disco set Baby Be Mine και P.Y.T. (Pretty Young Thing)[25][22][24][26] και είχε παρόμοιο ήχο με το υλικό στο Off the Wall. Το Wanna Be Startin' Somethin συνοδεύεται από μπάσο και κρουστά, ενώ το κεντρικό κομμάτι του τραγουδιού από μια ψαλμωδία σε αφρικάνικο ύφος (συχνά εσφαλμένα αναφέρεται ως σουαχίλι, αλλά βασίζεται στη ντουάλα),[27], κάτι που δίνει στο τραγούδι μια διεθνής γεύση.[28] Το The Girl Is Mine μιλά για μια διαμάχη δύο φίλων για μια γυναίκα, οι οποίοι διαφωνούν για το ποιός την αγαπά περισσότερο και συμπεριλαμβάνει μια ομιλούμενη ραπ.[20][28]

Παρά τη χαλαρή γεύση ποπ αυτών των 2 άλμπουμ, το Thriller, περισσότερο από το Off the Wall, εμφάνιζε προαναγγελμένα των αντιφατικών θεματικών στοιχείων τα οποία θα χαρακτήριζαν τη μετέπειτακ καριέρα του Τζάκσον.[29] Με το Thriller, ο Τζάκσον θα ξεκινήσει να συνδέεται με τα μοτίβα της παράνοιας και των σκοτεινών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένου του υπερφυσικού στοιχείου στο ομώνυμο τραγούδι.[22] Αυτό είναι εμφανές στα τραγούδια Billie Jean, Wanna Be Startin' Somethin και Thriller.[25] Στο Billie Jean, ο Τζάκσον τραγουδά για μια έμμονη θαυμάστρια, η οποία υποστηρίζει ότι γέννησε το παιδί του - στο Wanna Be Startin' Somethin τείθεται εναντίον των κουτσομπολιών στα ΜΜΕ.[22][24] Στο προηγούμενο τραγούδι, ο Τζόουνς ανάθεσε στον σαξοφωνίστα της jazz, Τομ Σκόττ, να παίξει ένα σπάνιο όργανο, το λύρικον, ένα όργανο, ένα αεροελεγχόμενο όργανο όπως το συνθεσάιζερ. Ο μπασίσατς Λούι Τζόνσον έπαιξε το κομμάτι του σε μια κιθάρα-μπάσο της Yamaha. Το τραγούδι ανοίγει με μια μεγάλη bass-and-drums (μπάσο-και-ντράμς) εισαγωγή.[30] Στο τραγούδι Thriller, εμφανίζονται τα ηχιτικά εφέ όπως το τρίξιμο της πόρτας, ο άνεμος, βήματα σε ξύλινες σανίδες και σκυλιά που ουρλιάζουν.[20]

Το, κατά της βιας, Beat It έγινε αφιέρωμα στο West Side Story, και ήταν το πρώτο επιτυχές κομμάτι ροκ του Τζάκσον.[24][31] Ο Τζάκσον αργότερα δήλωσε για το Beat It, «το κύριο μύνημα ότι είναι δεν πρέπει να είσαι σκληρός τύπος, μπορείς να αποφύγεις μια μάχη και να μείνεις άνδρας. Δεν χρειάζεται να πεθάνεις για να αποδίξεις ότι είσαι άνδρας».[28] Το Human Nature είναι κυκλοθυμικό και εσωστρεφής, όπως φαίνεται από τους στίχους, «Looking out, across the morning, the City's heart begins to beat, reaching out, I touch her shoulder, I'm dreaming of the street» (ελλ. Κοιτώντας έξω, νωρίς το πρωί, η καρδία της Πόλης αρχίζει να χτυπά, βγαίνοντας έξω, αγγίζω των ώμο της, και περπατώ ονειρεύοντας στον δρόμο).[28]

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι ικανότητες του Τζάκσον ως τραγουδιστή είχαν δεχθεί πολλούς επαίνους - το Allmusic τον περιγράφει ως «εκτυφλωτικά ταλαντούχο τραγουδιστή».[8] Το Rolling Stone συγκρίνει τα φωνητικά του με «τη κομμένη ανάσα και το ονειρικό τραύλισμα» του Στήβ Γουόντερ. Η ανάλυση τους ανέφερε επίσης ότι «το ελαφρύ νόημα του Τζάκσον είναι εξαιρετικά όμορφο. Γλιστρά ομαλά σε ένα αναπάντεχο falsetto, το οποίο χρησιμοποιείται πολύ τολημρά».[9] Με τη κυκλοφορία του Thriller, ο Τζάκσον μπορούσε να τραγουδούσει σιγανά, αλλά επέλεξε να τραγουδά με πιο δυνατή φωνή επειδή οι τραγουδιστές της ποπ είχαν περισσότερο εύρος στο να δημιουργούν μουσικά ύφη.[32] Το Rolling Stone είχε την άποψη ότι ο Τζάκσον τραγουδούσε με «απόλυτη ενήλικη φωνή», η οποία ήταν «γεμάτη από λύπη».[33] Το P.Y.T. (Pretty Young Thing), του Τζέμις Ίνγρκαμ και του Κούινσι Τζόουνς, και το The Lady in My Life του Ρόντ Τέμπερτον, έδωσαν στο άλμπουμ πιο δυνατή R&B κατεύθυνση - αυτά τα τραγούδια περιγράφθηκαν ως «οι πρώτες sexy, εμψυχωμένες μπαλλάντες του Τζάκσον μετά τα χρόνια του στην Motown», από τον Ταραμπορρέλλι.[28] Ο τραγουδιστής είχε ήδη υιοθετήσει ένα φωνητικό λόξιγκα (vocal hiccup), το οποίο συνέχιζε να εφαρμόζει στο Thriller, σκοπός του οποίου ήταν να προωθήσει ένα συγκεκριμένο αίσθημα - όπως ενθουσιασμό, λύπη και φόβο.[34]

Κυκλοφορία και υποδοχή

Επαγγελματική βαθμολόγηση
Επανεξετασμένα αποτελέσματα
Πηγή Βαθμολόγηση
Allmusic 5/5 stars[25]
Robert Christgau (A)[35]
The Daily Telegraph (θετικό)[36]
Melody Maker (μη θετικό)[37]
The New York Times (θετικό)[38]
Q 5/5 stars[39]
Rolling Stone 4/5 stars[22]
Slant Magazine 5/5 stars[26]
Stylus Magazine (θετικό)[40]

Το Thriller κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου 1982, και πουλούσε 1.000.000 αντίγραφα την εβδομάδα, όσο βρισκόταν στη κορυφή.[32] Από το άλμπουμ, κυκλοφόρησαν 7 singles, συμπεριλαμβανομένου του The Girl Is Mine — το οποίο φάνηκε ως κακή επιλογή για πρώτο κομμάτι για κυκλοφορία και οδήγησε κάποιους να θεωρήσουν ότι το άλμπουμ θα είναι μια απογοήτευση, και στις γνώμες ότι ο Τζάκσον ήταν υπόκλιση για το λευκό κοινό.[28] Μετά το The Girl Is Mine κυκλοφόρησε το Billie Jean, το οποίο οδήγησε το Thriller στις κορυφές των τσάρτ.[41][42] Η επιτυχία συνέχισε με το single Beat It, το οποίο αξιολόγησε τους κιθαριστές Έντι Βαν Χάλεν και Στήβ Λούκαθερ.[43] Το τραγούδι Thriller κυκλοφόρησε ως single και επίσης έγινε hit παγκοσμίως.[28]

Το Thriller έλαβε θετικές κριτικές. Ο Κρίστοφερ Κόννελι, από τη Rolling Stone, έδωσε 4 αστέρια στο άλμπουμ περιγράφοντας το ως ένα «ενθουσιασμένο LP» με ένα «οδυνηρό και σκοτεινό μύνημα». Παρά τις θετικές κριτικές, το ομώνυμο τραγούδι ήρθε κάτω από έντονη κριτική. Το Rolling Stone εξέφρασε μια αρνητική γνώμη, επικρίνοντας «την εκφύλιση του σε ανόητο στραπόδεδο». Το περιοδικό εξέφρασε σύγχυση στη χρήση του Vincent Price αντί του Count Floyd για τη ραπ στο τέλος του κομματιού.[22] Η The New York Times έδωσε μια θετική κριτική για το άλμπουμ, και αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ανάλυσης της στο τραγούδι Human Nature. Το περιγράφει ως το πιο εντυπωσιακό τραγούδι του άλμπουμ, και έγραψε, «αυτή είναι μια συχνάζουσα, συλλεγόμενη μπαλλάντα από τον Στηβ Πορκάρο και τον Τζών Μπεττίς με μια ακαταμάχητη χορωδία πρέπει να είναι μια τεράστια επιτυχία». Η The New York Times προσθέτει: «υπάρχουν και άλλα hits εδώ, και είναι πολλά. Το Thrilller υποδηλώνει ότι η εξέλιξη του κ. Τζάκσον ως καλλιτέχνη ολοκληρώθηκε».[38]

Ο Ρόμπερτ Κριστγκάου έδωσε ένα θετικό (Α-) βαθμό στο άλμπουμ, λίγες μέρες μετά τη κυκλοφορία του. Υποστηρίζει ότι υπήρχαν νέα στοιχεία στο άλμπουμ αλλά το κατατάσσει στα κλασσικά άλμπουμ. Εξέφρασε τη γνώμη ότι το Beat It ήταν το καλύτερο κομμάτι του άλμπουμ, ονομάζοντας το «ο θρίαμβος και το thriller», αλλά επεκρίνει το The Girl Is Mine ως τη «χειρότερη ιδέα του Μάικλ μετά το Ben». Ήταν της άποψης ότι η συνεργασία δεν λειτούργησε καλά, αλλά συνεχίζει να την επαινεί για το ότι «έλαβε διαφυλετική αγάπη στο ράδιο».[35] Ένα χρόνο μετά τη κυκλοφορία του άλμπουμ, η Time ανάλυσε τα 3 κύρια singles σπό το άλμπουμ, λέγοντας, «Ο παλμός της Αμερικής και του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου κινείται ανώμαλα, χτυπώντας τη στιγμή που ακούγονται το Billie Jean, το Beat It και τοThriller».[32] Αντίθετα, σε ένα άρθρο της Melody Maker, ο Πάολο Χέβιττ δήλωσε ότι «το άλμπουμ δεν είναι καλό LP» - κατά τη γνώμη του «μόνο 2 τραγούδια αξίζουν αναφορά». Το Wanna Be Startin' Somethin θεωρήθηκε ως «εξαιρετικό, uptempo electro-funk κομμάτι», όπως είχε γίνει με το Billie Jean. Η συνολική γνώμη του Χέβιττ για το άλμπουμ είναι ότι αποτελεί ήπιο, ειδικά στα τελευταία κομμάτια. Ο Χέβιττ τελειώνει την ανάλυση του, υποστηρίζοντας ότι ο «Τζάκσον φαίνεται να έχασε το ταλέντο του στη προσπάθεια να μετατρέψει ένα ακάθαρτο σε χρυσό».[37]

Το άλμπουμ έδωσε στον Τζάκσον 8 βραβεία Γκράμι το 1984, συμπεριλαμβανομένου του Album of the Year. Το 8ο Grammy πήγε στον Μπρούς Σβέντιν.[44][45] Τον ίδιο χρόνο, ο Τζάκσον έλαβε 8 American Music Awards, το Special Award of Merit και 3 MTV Video Music Awards.[46] Το Thriller αναγνωρίστηκε ως το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ παγκοσμίως στις 7 Φεβρουαρίου 1984, όταν έλαβε θέση στο Guinness Book of World Records.[47] Είναι 1 από τα μόνο 3 άλμπουμ που κατάφεραν να μείνουν στο top ten του Billboard 200 για 1 χρόνο, καθώς για 37 εβδομάδες ήταν 1ο, ενώ για άλλες 80 βρισκόταν στο top ten. Το άλμπουμ ήταν επίσης το πρώτο από τα 3 που είχε 7 Billboard Hot 100 top ten singles, και ήταν το μόνο άλμπουμ που ήταν το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ στις ΗΠΑ για 2 έτη (1983-1984).[48][49]

Στις 21 Αυγούστου 2009, το Thriller βραβεύθηκε ως 29x Multi-Platinum από τη Recording Industry Association of America, για τις πωλήσεις του άλμπουμ στις ΗΠΑ, οι οποίες ανέρχονται τουλάχιστον στα 29 εκατομμύρια αντίγραφα.[50][51] Το άλμπουμ κατάφερε να φθάσει στη κορυφή των τσαρτ σε πολλές χώρες, πουλώντας 3.7 εκατομμύρια αντίγραφα στο Ηνωμένο Βασίλειο,[51][52] 2.5 εκατομμύρια στην Ιαπωνία[53] και έγινε 15x πλατινένιο στην Αυστραλία.[54] Το άλμπουμ παραμένει διάσημο και σήμερα, καθώς πωλούνται περίπου 130.000 αντίγραφα τον χρόνο στις ΗΠΑ - έλαβε τη δεύτερη θέρη στο US Catalog charts τον Φεβρουάριο του 2003 και τη 39η θέση στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Μάρτιο του 2007.[46] Ως το 2010, εκδόθηκαν περίπου 65-100 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως.

Επιρροή

Μουσική βιομηχανία
Το πλατινένιο Thriller στο Hard Rock Café, στο Χόλιγουντ, Καλιφόρνια

Το Blender περιέγραψε τον Τζάκσον ως την «προεξέχουσα μουσική εικόνα στα τέλη του 20ου αιώνα», ενώ η The New York Times θεωρεί ότι ήταν «μουσικό φαινόμενο», και ότι «στον κόσμο της ποπ μουσικής, εκεί είναι ο Μάικλ Τζάκσον και εκεί είναι κάποιος άλλος».[30][55] Ο Τζάκσον άλλαξε τον τρόπο εργασίας στη βιομηχανία: και ως καλλιτεχνική προσωπικότητα, και ως οικονομική, μετατρέποντας τη βιομηχανία σε κερδοφόρα επιχείρηση. Ο δικηγόρος του Τζάκσον, Τζών Μπράνκα, δήλωσε ότι ο Τζάκσον έλαβε τα περισσότερα δικαιώματα στη μουσική βιομηχανία σε αυτό το σημείο: περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια για το κάθε άλμπουμ. Ως αποτέλεσμα, ο Τζάκσον έλαβε πολλά χρήματα από τις πωλήσεις των δίσκων, και από τις πωλήσεις των αντίγραφων του ντοκιμαντέρ, The Making of Michael Jackson's Thriller, με παραγωγό τον Τζάκσον και τον Τζών Λάντις. Η ταινία χρηματοδοτήθηκε από το MTV, πούλησε περισσότερα από 350.000 αντίγραφα στους πρώτους μήνες κυκλοφορίας. Σε μια αγορά, η οποία είχε οδηγό τα singles, το Thriller αύξησε τη σημασία των άλμπουμ, ενώ τα πολλά hit singles άλλαξαν την αντίληψη για τον αριθμό των πετυχημένων singles από ένα ατομικό άλμπουμ.[56] Αυτή η εποχή είδε την άφιξη των καινοτομίων, όπως η κούκλα του Μάικλ Τζάκσον, η οποία εμφανίστηκε των Μάη του 1984 στη τιμή των 12 δολαρίων.[32] Το Thriller έλαβε μια θέση στον πολιτισμό των ΗΠΑ - ο βιογράφος Τζών Ράντι Ταραμπορρέλλι εξηγά, «σε κάποιο σημείο, το Thriller σταμάτησε να πωλιέται ως προϊόν ευχαρίστησης, όπως το περιοδικό, το παιχνίδι, το εισητήριο για μια ταινία, και άρχισε να πωλιέται ως προϊόν για νοικοκυριό».[57]

Κατά τη διάρκεια της κυκλφορίας του άλμπουμ, μια ανακοίνωση τύπου από τον Γκίλ Φριένσεν, τον τότε Πρόεδρο της A&M Records, ανάφερε, «Ολόκληρη η βιομηχανία είχε ένα στοίχημα σε αυτή την επιτυχία».[32] Το περιοδικό Time ανάφερε ότι «το Thriller έδωσε στη μουσική βιομηχανία τις καλύτερες τις μέρες μετά το 1978, όταν είχε λάβει 4.1 δισεκατομμύρια δολάρια».[32] Η Time συνόψισε τις επιπτώσεις του άλμπουμ ως «αποκατάσταση της εμπιστοσύνης» σε μια βιομηχανία βασισμένη «στα ερείπα της punk και στις περιοχές της synthesizer pop». Το περιοδικό περιέγραψε την επιρροή του Τζάκσον σε αυτό το σημείο ως, «Αστέρι των ηχογραφήσεων, του ράδιο, και του ροκ ράδιου. Μια μονοατομική ομάδα για τη μουσική επιχείρηση. Ένας στιχογράφος που έθεσε τη νίκη για μια δεκαετία. Ένας χορευτής με τα πιο μοντέρνα πόδια στον δρόμο. Ένας τραγουδιστής που διατρέχει όλα τα όρια της γεύσης, του ύφους και του χρώματος».[32]
[Επεξεργασία] Μουσικά βίντεο και φυλετική ισότητα

Πριν την επιτυχία του Thriller, πολλοί ένιωθαν ότι ο Τζάκσον αγωνιζόταν να βγεί στο MTV επειδή ήταν μαύρος.[58] Σε μια προσπάθεια να μεταδίδεται ο Τζάκσον στο κανάλι, ο Πρόεδρος της CBS Records, Βάλτερ Γιέτνικοφ, πίεσε το MTV, λέγοντας: «Δεν είμαι διατεθιμένος να σας δώσω περισσότερα βίντεο και θα πω στον κόσμο ότι δεν θέλετε να παίζετε μουσική ενός καλλιτέχνη, επειδή είναι μαύρος».[30]

Η θέση του έπεισε το MTV να αρχίσει να δείχνει το Billie Jean και αργότερα το Beat It, το οποίο οδήγησε σε μια μακρά συνεργασία και αργότερα βοήθησε άλλους μαύρους μουσικούς να πετύχουν κριτική αναγνώριση.[59] Το MTV αρνήθηκε τους ρατσιστικούς ισχυρισμούς του στη μετάδοση τους.[60] Η διασημότητα αυτών των βίντεο, όπως του Beat It και του Billie Jean, βοήθησαν να τοποθετήσουν το νεαρό κανάλι «στον χάρτη», και το επίκεντρο του MTV μετατοπίστηκε υπέρ της ποπ και της R&B.[59][61]

Ο Τζάκσον μετάτρεψε το μέτριο του μουσικού βίντεο σε μια μορφή τένχης και μέσο προώθησης με τη χρήση σύνθετων ιστορίων, χορευτικών ρουτίνων, ειδικά εφέ και εμφανίσεις καμέων από γνωστές προσωπικότητες.[24] Όταν το, διάρκειας 14 λεπτά, βίντεο για το Thriller εμφανίστηκε στον αέρα, το MTV το παρουσίαζε 2 φορές την ώρα.[62] Η μικρή ταινία αύξησε τη κλίμακα των μουσικών βίντεο και αναγνωρίστηκε ως το καλύτερο βίντεο όλων των εποχών.[63] Η διασημότητα του βίντεο έστειλε το άλμπουμ πίσω στη 1η θέση των τσαρτ, αλλά η ετικέτα του Τζάκσον δεν υποστήριξε τη κυκλοφορία ενός τρίτου μουσικού βίντεο από το άλμπουμ. Ήταν ήδη ευχαριστημένοι με την επιτυχία του, και ο Τζάκσον έπεισε το MTV να χρηματοδοτήσει το έργο.[20][62] Ο συγγραφέας, μουσικός κριτικός και δημοσιογράφος Νέλσον Τζώρτζ έγραψε το 2004, «Είναι δύσκολο να ακούς τραγούδι από το Thriller και να απεμπλακεί από τα βίντεο. Για τους περισσότερους οι εικόνες καθορίζουν τα τραγούδια. Στη πραγματικότητα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο Μάικλ είναι ο πρώτος καλλιτέχνης στο MTV που να έχει ένα ολόκληρο άλμπουμ τόσο συνδεδεμένο με τη φαντασία του κοινού με την εικόνα του».[21] Μικρές ταινίες όπως το Thriller παρέμειναν μοναδικά στον Τζάκσον, ενώ η χορεογραφία του Beat It έχει μιμηθεί πολλές φορές.[16] Η χορεογραφία στο Thriller έχει γίνει ένα μέρος του πολιτισμού της ποπ, και μπορούσε να αναπαραχθεί παντού από το Μπόλιγουντ ως τις φυλακές των Φιλιππίνων.[64][65]

Για ένα μαύρο καλλιτέχνη της δεκαετίας του 1980, η επιτυχία του Τζάκσον ήταν πρωτοφανής. Σύμφωνα με τη The Washington Post, το Thriller άνοιξε τον δρόμο για άλλους Αφροαμερικανούς καλλιτένχες όπως ο Prince.[66] Το The Girl Is Mine έλαβε επαίνους για τη διαφυλετική αγάπη στο ράδιο.[67] Η Time σημείωνει: «Ο Τζάκσον είναι το μεγαλύτερο πράγμα μετά τους The Beatles. Είναι το πιο καυτό single φαινόμενο μετά τον Έλβις Πρίσλεϊ. Πρέπει να είναι ο πιο διάσημος μαύρος τραγουδιστής όλων των εποχών».[32]

Σύγχρονες απόψεις

Σήμερα το άλμπουμ συνεχίζει να λαμβάνει θετικές γνώμες από τους κριτικούς 3 δεκαετίες μετά τη κυκλοφορία του. Ο Στέφεν Τόμας Έρλεβαϊν του Allmusic έδωσε στο άλμπουμ 5 αστέρια από τα 5 και έγραψε ότι το άλμπουμ έχει κάτι ενδιαφέρον για τον καθένα. Πιστεύει ότι επέδειξε σκληρότερη funk και hard rock καθώς παρέμενε «αναμφισβήτητα διασκεδαστικό». Επαίνεσε το Billie Jean και το Wanna Be Startin' Somethin και είπε, «Τα δύο καλύτερα τραγούδια: το Billie Jean, και το παραλήρημα Wanna Be Startin' Somethin, το πιο φρέσκο funk κομμάτι του άλμπουν [αλλά] και το πιο κλειστοφοβικό και τρομακτικό κομμάτι που χογράφησε ποτέ ο Τζάκσον». Ο Έρλεβαϊν θεωρεί ότι το άλμπουμ είχε κάποιες βελτιώσεις σε σύγκριση με το προηγούμενο άλμπουμ του Τζάκσον, αν και το Allmusic επέκρινε το ομώνυμο τραγούδι, περιγράφοντας το ως «γελοίο» και ότι έχει ως αποτέλεσμα «να φθάνει στη μέση και μετά να χάνει τη δύναμη του».[25] Το Slant Magazine έδωσε στο άλμπουμ 5 αστέρια, και όπως το Allmusic και το Rolling Stone, επαινεί τους στίχους του Wanna Be Startin' Somethin.[26]

Ο Νέλσον Τζώρτζ έγραψε ότι ο Τζάκσον «εκπαίδευσε τον Ρ. Κέλλι, τον Ούσερ και τον Τζάστιν Τίμπερλεϊκ και άλλους χάρη στο Thriller».[68] Το 2003, το Thriller έλαβε τη 20η θέση στον κατάλογο του Rolling Stone, «500 Greatest Albums of All Time», και έλαβε τη 3η θέση στον κατάλογο «Definitive 200 Albums of All Time».[69][70] Το 2008, 25 χρόνια μετά τη κυκλοφορία του άλμπουμ, το άλμπουμ έλαβε μια θέση στο Grammy Hall of Fame και, σε μερικές εβδομάδες, 25 ηχογραφήσεις μεταδόθηκαν από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσσου στο Εθνικό Μητρωό Καταγραφής ως «πολιτιστικά σημαντικές».[71][72] Το 2009, οι κριτικοί του MTV Base και του VH1 τοποθέτησαν το Thriller στη 1η θέση του καταλόγου των καλύτερων άλμπουμ από το 1981.[73] Το Thriller, εκτός από τους κριτικούς, αγαπήθηκε και από το κοινό. Το Thriller θεωρήθηκε από 40.000 ανθρώπους ως το Καλύτερο Άλμπουμ όλων των εποχών από τη MTV Generation, κερδίζοντας το 1/3 των συνολικών ψήφων.[73][74]
[Επεξεργασία] Επανεκδόσεις και κατάλογος πωλήσεων

Το Thriller επανεκδόθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2011, με όνομα Thriller: Special Edition. Τοα άλμπουμ συμπεριλαμβάνει ένα νέο booklet και επιπλέον υλικό, όπως τα τραγούδια Someone In the Dark, 'Carousel, και το αρχικό demo του Billie Jean, καθώς επίσης συνεντεύξεις με τον Τζόουνς και τον Τέμπερτον για την ηχογράφηση του άλμπουμ.[16][75] Η Sony επίσης προσέλαβε τον μηχανικό και mixer Μικ Γκουζάουσκι[76][77] για να εργαστεί με τον Τζάκσον στη δημιουργία 5.1-channel surround sound mixes του Thriller, καθώς επίσης και των άλλων άλμπουμ του, για κυκλοφορία στη νέα Super Audio CD μορφή. Παρά τις πολυάριθμες προσπάθειες, ο Τζάκσον δεν ενέκρινε ποτέ κάποιο από τα mixes.[78] Ως συνέπεια, το Thriller εκδόθηκε στο SACD με μόνο μια stereo version.[79]

Τον Φεβρουάριο του 2008, η Epic Records κυκλοφόρησε το Thriller 25 - με τον Τζάκσον ως εκτελεστικό παραγωγό.[51] Το Thriller 25 εμφανίστηκε σε CD, USB και γραμμόφωνο με 7 επιπλέον κομμάτια, το For All Time, και 5 remixes μαζί με Αμερικανούς καλλιτέχνες όπως η Fergie, ο will.i.am, ο Κάνι Βέστ και ο Akon.[51][80][81] Επίσης συμπεριλαμβάνει ένα DVD με 3 βίντεο, την εμφάνιση του Μάικλ Τζάκσον με το Billie Jean στο Motown 25, και ένα booklet με ένα μήνυμα από τον Τζάκσον.[51] Η μπαλλάντα For All Time χρονολογείται από το 1982, αν και συχνά αναφέρεται ότι προέρχεται από το Dangerous.[82] Σε αυτή την έκδοση, κυκλοφόρησαν 2 singles: The Girl Is Mine 2008 και Wanna Be Startin' Somethin' 2008.

Το Thriller 25 ήταν μια εμπορική επιτυχία και ήταν καλή επανέκδοση. Έλαβε τη 1η θέση σε 8 χώρες της Ευρώπης. Έλαβε τη 2η θέση στις ΗΠΑ, τη 3η στο Ηνωμένο Βασίλειο και μια θέση στο top 10 σε 30 εθνικά τσαρτ. Έγινε χρυσό σε 11 χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, 2x χρυσό στη Γαλλία και πλατινένιο στη Πολωνία.[83][84][85] Στις ΗΠΑ, το Thriller 25 ήταν το δεύτερο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ στην εβδομάδα κυκλοφορίας του, πουλώντας 160 χιλιάδες αντίγραφα, με διαφορά 14 χιλιάδες από το άλμπουμ, το οποίο έλαβε τη 1η θέση. Ήταν ακατάλληλο για το Billboard 200, καθώς ήταν επανέκδοση, αλλά έλαβε τη 1η θέση στο Pop Catalog Charts (όπου έμεινε για 10 εβδομάδες),[86] με τις καλύτερες πωλήσεις σε αυτό το τσαρτ από τον Δεκέμβριο του 1996.[87][88][89] Με την άφιξη του Halloween τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, το Thriller 25 έμεινε για 11 εβδομάδες στη 1η θέση στα τσαρτ των ΗΠΑ. Αυτό οδήγησε στις πωλήσεις 688.000 αντίγραφων στις ΗΠΑ, και χάρη σε αυτό έγινε το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ το 2008.[90] Αυτή ήταν η καλύτερη εμφάνιση του Τζάκσον μετά το Invincible το 2001, το οποίο πούλησε 3 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως σε 12 εβδομάδες.[91]

Μετά τον θάνατο του Μάικλ Τζάκσον τον Ιούνιο του 2009, το Thriller άρχισε να πωλιέται με επιπλέον κομμάτια. Πούλησε περισσότερα από 100.000 αντίγραφα, και έλαβε τη 1η θέση στο τσαρτ των Top Pop Catalog Albums. Τραγούδια όπως το Thriller επίσης βοήθησαν τον Τζάκσον να γίνει ο πρώτος καλλιτέχνης, ο οποίους πουλά περισσότερα από 1 εκατομμύρια song downloads σε μια εβδομάδα.[92] Σύμφωνα με τον Νίλσεν Σούντκαν, το Thriller ήταν το 14ο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ το 20009 στις ΗΠΑ, με πωλήσεις που ανέρχονται στα 1.27 εκατομμύρια αντίγραφα.[93]

Κατάλογος τραγουδιών
No. Tίτλος Συνθέτες Διάρκεια
1. "Wanna Be Startin' Somethin'" Μάικλ Τζάκσον 6:02
2. "Baby Be Mine" Ρόντ Τέμπερτον 4:20
3. "The Girl Is Mine" (με τον Πωλ Μακάρτνεϋ) Μάικλ Τζάκσον 3:42
4. "Thriller" (Φωνητικά με τον Vincent Price) Ροντ Τέμπερτον 5:57
5. "Beat It" (Σόλο κιθάρας από τον Έντι Βαν Χάλεν) Μάικλ Τζάσκον 4:19
6. "Billie Jean" Μάικλ Τζάσκον 4:54
7. "Human Nature" Στήβ Πορκάρο, Τζών Μπεττίς 4:05
8. "P.Y.T. (Pretty Young Thing)" Τζέιμς Ίνγκραμ, Κούνσι Τζόουνς 3:58
9. "The Lady in My Life" Ρόντ Τέμπερτον 4:59

Ειδική Έκδοση του 2001

Τσαρτ και βραβεία

Τσαρτ
Έτος↓ Τσαρτ↓ Θέση↓
1983 Billboard Pop Albums (ΗΠΑ)[94] 1
UK Albums Chart[95] 1
Australian Albums Chart[96] 1
Japanese Albums Chart[97] 6
1984 U.S. Billboard 200[98] 1
Japanese Albums Chart[99] 1
Australian Albums Chart[96] 2
UK Albums Chart[95] 6
2009 German Albums Chart [100] 40
2010 U.S. Billboard 200 [101] 137
[Επεξεργασία] Βραβεία
Χώρα Οργάνωση Πιστωποιητικό )
Αυστραλία[102] ARIA 15× Πλατινένιο
Αυστρία[103] IFPI 8× Πλατινένιο
Καναδάς[104] CRIA 2× Διαμάντινο
Φινλανδία[105] IFPI Πλατινένιο
Γαλλία[106] SNEP Διαμάντινο
Γερμανία[107] BVMI 3x Πλατινένιο
Μεξικό[108] AMPROFON Διαμάντινο/2× Πλατινένιο/Χρυσό
Ολλανδία[109] NVPI 8x Πλατινένιο
Νέα Ζηλανδία[110] RIANZ 12x Πλατινένιο
Σουηδία[111] IFPI 4x Πλατινένιο
Ελβετία[112] IFPI 6x Πλατινένιο
Ηνωμένο Βασίλιο[113] BPI 11× Πλατινένιο
ΗΠΑ[114] RIAA 29x Πλατινένιο

Προσωπικό

Μπράιν Μπάνκς - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Μάικλ Μπόντικερ - συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Λεών Ντουγκού Σανκλέρ - ντραμς
Παουλίνο δα Κόστα - κρουστά
Ντέιβιντ Φόστερ - συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Γκάρι Γκράντ - τρουμπέτα και flügelhorn
Έντι Βαν Χάλεν - σόλο κιθάρας στο Beat It
Τζέρρι Χέι - τρουμπέτο και flügelhorn
Μάικλ Τζάκσον - συμπαραγωγός, κύρια φωνητικά, ντραμς
Πωλ Τζάκσον - κιθάρα
Λούι Τζόνσον - bass κιθάρα
Κουίνσι Τζόουνς - παραγωγός
Στήβ Λουκάθερ - κιθάρα (και bass κιθάρα)
Άντονι Μαρινέλλι - συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Πωλ Μακάρτνεϋ - φωνητικά στο The Girl Is Mine
Ντέιβιντ Πέιτς - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Ντέαν Παρκς - κιθάρα
Γρέγκ Φιλλινγκάνς - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Τζέφ Πορκάρο - ντραμς
Στήβ Πορκάρο - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ, προγραμματισμός
Vincent Price - φωνητικά στο Thriller
Μπίλλ Ρέιχενμπαντς - τρομπόνι
Μπρούς Σβέντιν - mixer
Ρόντ Τέμπερτον - πληκτρολόγια, συνθεσάιζερ
Ντέιβιντ Ουίλλιαμς - κιθάρα
Λάρρι Ουίλλιαμς - σαξόφωνο και φλάουτο
Μπίλλ Βόλφερ - πληκτρολόγιο, συνθεσάιζερ
Λα Τόγια Τζάκσον - φωνητικά στο PYT
Τζάνετ Τζάσκον - φωνητικά στο PYT

Βιβλιογραφία

George, Nelson (2004). Michael Jackson: The Ultimate Collection booklet. Sony BMG.
Taraborrelli, J. Randy (2004). The Magic and the Madness. Terra Alta, WV: Headline. ISBN 0-330-42005-4.

Παραπομπές

↑ Full Discography Of Michael Jackson - Thriller (1982) (ανακτήθηκε December 13, 2010 )
↑ Rolling Stone: Michael Jackson: The Unlikely King of Rock - Michael Jackson - Rolling Stone: "At first, the lustrous post-disco sound of Thriller...". Retrieved on August 12, 2009.
↑ Heyliger, M., Music - Help - Web - Review - A State-of-the-Art Pop Album (Thriller by Michael Jackson): "Not many artists could pull off such a variety of styles (funk, post-disco, rock, easy listening, ballads) back then...". Retrieved on March 12, 2011
↑ Anderson, Kyle (2009-07-20). Michael Jackson's Thriller Set To Become Top-Selling Album Of All Time — News Story | Music, Celebrity, Artist News | MTV News. Mtv.com (ανακτήθηκε 2010-08-23 )
↑ Top 100 Albums. RIAA.com. Recording Industry Association of America (ανακτήθηκε January 27, 2010 )
↑ Grammy Award Winners. The Recording Academy (ανακτήθηκε February 14, 2008 )
↑ The RS 500 Greatest Albums of All Time. Rolling Stone (November 18, 2003) (ανακτήθηκε January 30, 2010 )
↑ 8,0 8,1 Erlewine, Stephen. Off the Wall Overview. Allmusic (ανακτήθηκε June 15, 2008 )
↑ 9,0 9,1 Holden, Stephen (November 1, 1979). "Off the Wall: Michael Jackson". Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο on December 23, 2007. Ανακτήθηκε την July 23, 2008.
↑ Michael Jackson: Off the Wall — Classic albums — Music — Virgin media. Virgin Media (ανακτήθηκε December 12, 2008 )
↑ Taraborrelli, p. 196
↑ Taraborrelli, p. 206
↑ Taraborrelli, p. 190
↑ 14,0 14,1 Taraborrelli, p. 191
↑ 15,0 15,1 15,2 Taraborrelli, pp. 220–221
↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Jackson, Michael. Thriller Special Edition Audio.
↑ Taraborrelli, pp. 209–210
↑ Ebony Magazine: Michael: 25 Years After Thriller, December 2007, pg. 97–98
↑ 19,0 19,1 Jackson, Michael. Interview with Jesse Jackson. March 2005.
↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Lyle, Peter (November 25, 2007). "Michael Jackson's Monster Smash". London: The Daily Telegraph. Ανακτήθηκε την April 20, 2008.
↑ 21,0 21,1 George, p. 23
↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 Connelly, Christopher (January 28, 1983). Michael Jackson: Thriller. Rolling Stone (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο June 22, 2008) (ανακτήθηκε June 15, 2008 )
↑ DigitalDreamDoorDigital (January 28, 2006). 100 Greatest Disco Songs. Melodeo (ανακτήθηκε April 29, 2010 )
↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 Huey, Steve. Michael Jackson — Biography. Allmusic (ανακτήθηκε November 11, 2006 )
↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Erlewine, Stephen (February 19, 2007). Thriller Overview. Allmusic (ανακτήθηκε June 15, 2008 )
↑ 26,0 26,1 26,2 Henderson, Eric (2003). Michael Jackson: Thriller. Slant Magazine (ανακτήθηκε June 15, 2008 )
↑ Ben Zimmer (June 26, 2009). Ma ma se, ma ma sa, ma ma coo sa. Language Log
↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 28,6 Taraborrelli, pp. 223–225
↑ Pareles, Jon (September 1987). "Critic's Notebook; How Good Is Jackson's 'Bad'?". The New York Times. Ανακτήθηκε την April 19, 2007.
↑ 30,0 30,1 30,2 Michael Jackson, "Billy Jean". Blender (2009-04-01) (ανακτήθηκε 2010-06-01 )
↑ Michael Jackson: Biography. The New Rolling Stone Album Guide (2004) (ανακτήθηκε February 14, 2008 )
↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 32,5 32,6 32,7 Cocks, Jay (March 1984). "Why He's a Thriller". Time. Ανακτήθηκε την March 17, 2007.
↑ Connelly, Christoper (January 28, 1983). "Michael Jackson: Thriller". Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο on June 22, 2008. Ανακτήθηκε την July 23, 2008.
↑ George, p. 22
↑ 35,0 35,1 Christgau, Robert (December 28, 1982). Christgau's Consumer Guide, December 28, 1982. Robert Christgau.com (ανακτήθηκε July 3, 2008 )
↑ Sandall, Robert (February 9, 2008). "Review: Thriller 25th Anniversary". London: The Daily Telegraph. Ανακτήθηκε την November 20, 2009.
↑ 37,0 37,1 Hewitt, Paolo (1982). "Thriller Review". Uncut Presents NME Originals 80's (2005): 68.
↑ 38,0 38,1 Rockwell, John (December 19, 1982). "Michael Jackson's Thriller': Superb Job". The New York Times. Ανακτήθηκε την July 3, 2008.
↑ "Review: Thriller". Q (January 2000): 138.
↑ Rosenberg, Tal (June 19, 2007). Review: Thriller. Stylus Magazine (ανακτήθηκε June 13, 2009 )
↑ Sold On Song Top 100. British Broadcasting Corporation (ανακτήθηκε April 5, 2008 )
↑ Sold On Song. British Broadcasting Corporation (ανακτήθηκε April 5, 2008 )
↑ Sessions. Steve Lukather (2006) (ανακτήθηκε April 5, 2008 )
↑ Grammy for Michael Jackson, Quincy Jones and Bruce Swedien. Grammy (ανακτήθηκε February 25, 2009 )
↑ Guinness World Records (2006). Guinness World Records 2007. New York: Guinness World Records Ltd. ISBN 1-904994-12-1.
↑ 46,0 46,1 Jackson, Michael. Michael Jackson: The Ultimate Collection booklet.
↑ Taraborrelli, p. 482 (pictures)
↑ The Billboard 200 Albums - 1983 (ανακτήθηκε July 7, 2009 )
↑ The Billboard 200 Albums - 1984 (ανακτήθηκε July 7, 2009 )
↑ RIAA Diamond Awards. Recording Industry Association of America (ανακτήθηκε October 28, 2009 )
↑ 51,0 51,1 51,2 51,3 51,4 "Sony announce Thriller 25". Reuters. November 30, 2007. Ανακτήθηκε την April 17, 2008.
↑ Day, Elizabeth (March 16, 2008). "The whole world in his hands". London: The Guardian. Ανακτήθηκε την April 21, 2008.
↑ Michael Jackson Remains A Global Phenomenon. Billboard magazine (July 2, 2009) (ανακτήθηκε July 3, 2009 )
↑ ARIA Charts-Accreditations-2009 Albums. ARIA (ανακτήθηκε June 6, 2009 )
↑ Pareles, Jon (January 1984). "Michael Jackson At 25: A Musical Phenomenon". The New York Times. Ανακτήθηκε την May 15, 2007.
↑ Michael Jackson. VH1 (2007) (ανακτήθηκε February 22, 2007 )
↑ Taraborrelli, p. 226
↑ Michael Jackson, "Billy Jean:. Blender (ανακτήθηκε April 11, 2007 )
↑ 59,0 59,1 Gundersen, Edna (August 25, 2005). "music videos changing places". USA Today. Ανακτήθηκε την April 6, 2008.
↑ "Why it took MTV so long to play black music videos". Jet. 2006.
↑ Why Are Michael Jackson's Fans So Devoted?. ABC News (February 23, 2005) (ανακτήθηκε April 6, 2007 )
↑ 62,0 62,1 Taraborrelli, pp. 270–271
↑ Michael Jackson. VH1 (ανακτήθηκε February 22, 2007 )
↑ 1500 Prisoners Perform Thriller Dance. The Wrong Advices (July 21, 2007) (ανακτήθηκε April 5, 2008 )
↑ Jacko goes bollywood. TMZ.com (October 3, 2006) (ανακτήθηκε April 8, 2008 )
↑ Harrington, Richard (October 1988). "Prince & Michael Jackson: Two Paths to the Top of Pop". The Washington Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο on October 11, 2007. Ανακτήθηκε την May 21, 2007.
↑ Christgau, Robert. Robert Christgau: Artist 932. Robert Christgau.com (ανακτήθηκε June 27, 2008 )
↑ George, p. 24
↑ 20) Thriller. Rolling Stone (November 3, 2003) (ανακτήθηκε April 21, 2008 )
↑ Definitive 200. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum (2007) (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο April 6, 2008) (ανακτήθηκε April 8, 2008 )
↑ 2008 Grammy Hall of Fame (PDF). The Recording Academy (2008) (ανακτήθηκε April 5, 2008 )
↑ "Thriller, Joni Mitchell album make the cut for US recording registry". CBC News. May 14, 2008. Ανακτήθηκε την May 14, 2008.
↑ 73,0 73,1 MTV's Greatest Album Ever — The Results. MTV ((April 9, 2009)) (ανακτήθηκε April 9, 2008 )
↑ Michael Jackson's album Thriller voted best album since 1981. Daily Mirror ((April 9, 2009)) (ανακτήθηκε April 9, 2008 )
↑ Jackson, Michael. Thriller Special Edition booklet.
↑ Paul Verna (May 1, 2001). Interview with Mick Guzauski. Mix Online (ανακτήθηκε July 7, 2009 )
↑ Kevin Becka (June 1, 2006). "Mix Interview: Mick Guzauski". Mix Online (ανακτήθηκε July 7, 2009 )
↑ Roger Friedman (July 23, 2001). "First Jackson Effort Rejected, New One Not Ready". Fox News. Ανακτήθηκε την July 7, 2009.
↑ Michael Jackson on SACD. PS3SACD.com (July 9, 2009) (ανακτήθηκε July 26, 2009 )
↑ Kanye West, Will.I.Am On New Edition Of Michael Jackson's Thriller. MTV (Music Television) (ανακτήθηκε December 7, 2007 )
↑ Kanye, Akon Help Jackson Revisit 'Thriller'. Billboard (December 30, 2007) (ανακτήθηκε June 23, 2008 )
↑ Paphides, Pete (February 8, 2008). "Michael Jackson: Thriller 25". London: The Times. Ανακτήθηκε την April 6, 2008.
↑ Zona Musical (Spanish). zm.nu (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο April 24, 2008) (ανακτήθηκε April 5, 2008 )
↑ Thriller the best selling album of all time. digitalproducer (February 20, 2008) (ανακτήθηκε April 6, 2008 )
↑ Michael Jackson Thriller 25. ultratop.be (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο April 13, 2008) (ανακτήθηκε April 6, 2008 )
↑ Grein, Paul (May 18, 2008). Diva Smackdown. Yahoo (ανακτήθηκε May 22, 20Ή08 )
↑ Caulfield, Keith (February 20, 2008). "Big Grammy Gains For Many; King of Pop Returns". Billboard magazine. Ανακτήθηκε την February 20, 2008.
↑ Hasty, Katy (February 20, 2008). "Johnson Remains No. 1; Winehouse, Hancock Soar". Billboard magazine. Ανακτήθηκε την February 20, 2008.
↑ "US fans shun CD". BBC. July 30, 2005. Ανακτήθηκε την April 7, 2008.
↑ Waddell, Ray (November 7, 2008). Michael Jackson Eyeing London Run?. Billboard (ανακτήθηκε November 8, 2008 )
↑ Friedman, Roger (May 16, 2008). "Jacko: Neverland East in Upstate New York". Fox News. Ανακτήθηκε την May 22, 2008.
↑ Michael Jackson Breaks Billboard Charts Records. Billboard (June 30, 2009) (ανακτήθηκε July 3, 2009 )
↑ Keith Caulfield (January 7, 2010). Taylor Swift Edges Susan Boyle For 2009's Top-Selling Album. Billboard.com. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε January 18, 2010 )
↑ Billboard.com — Year End Charts — Year-end Albums — The Billboard 200 (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο August 19, 2010) (ανακτήθηκε December 11, 2007 )
↑ 95,0 95,1 Best selling Albums of the 80s (ανακτήθηκε August 19, 2010 )
↑ 96,0 96,1 Kent, David (1993). Australian Chart Book 1970-1992. St Ives, N.S.W.: Australian Chart Book. ISBN 0646119176.
↑ ■１９８３ 年間ヒットチャート Top-ten of the 1983 Oricon Year-End Albums Chart (December 30, 2007) (ανακτήθηκε August 19, 2010 )
↑ Billboard.com — Year End Charts — Year-end Albums — The Billboard 200 (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο August 19, 2010) (ανακτήθηκε December 11, 2007 )
↑ ■１９８４ 年間ヒットチャート Top-ten of the 1984 Oricon Year-End Albums Chart (December 30, 2007) (ανακτήθηκε August 19, 2010 ) [νεκροί σύνδεσμοι]
↑ :: MTV | Album Jahrescharts 2009 | charts. Mtv.de (2009-12-29) (ανακτήθηκε 2010-08-23 )
↑ Music Albums, Top 200 Albums & Music Album Charts. Billboard.com (ανακτήθηκε 2010-12-28 )
↑ ARIA Charts — Accreditations - 2009 Albums. Australian Recording Industry Association (ανακτήθηκε March 14, 2010 )
↑ IFPI Austria - Verband der Österreichischen Musikwirtschaft (Πρότυπο:De icon). Ifpi.at (ανακτήθηκε 2010-12-28 )
↑ The New FLOW 93.5 - Hits That Move You!. Flow935.com (1958-08-29) (ανακτήθηκε 2010-12-28 )
↑ Musiikkituottajat — Tilastot — Kulta- ja platinalevyt
↑ InfoDisc: Les Certifications — Les Disques de Diamant. InfoDisc.fr (ανακτήθηκε 2010-08-29 )
↑ Πρότυπο:Cite gold platin
↑ Certificaciones. Asociación Mexicana de Productores de Fonogramas y Videogramas (ανακτήθηκε August 25, 2010 )
↑ NVPI, de branchevereniging van de entertainmentindustrie - Goud/Platina. Nvpi.nl (ανακτήθηκε 2010-12-28 )
↑ Σφάλμα στην κλήση του template:cite web: Οι παράμετροι url και title πρέπει να οριστούν (ανακτήθηκε 2010-12-01 )
↑ http://www.ifpi.se/wp-content/uploads/guld-platina-20082.pdf
↑ Steffen Hung. The Official Swiss Charts and Music Community. Swisscharts.com (ανακτήθηκε 2010-12-28 )
↑ Certified Awards Search. British Phonographic Industry (ανακτήθηκε August 19, 2010 ).
↑ RIAA — Gold & Platinum (Searching results by albums entitled "Thriller") (ανακτήθηκε March 14, 2010 )

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License