Το Bad είναι το έβδομο στούντιο άλμπουμ του Αμερικανού καλλιτέχνη Μάικλ Τζάκσον. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε στις 31 Αυγούστου 1987[1] από την Epic/CBS Records, περίπου 5 χρόνια μετά τη κυκλοφορία του προηγούμενου στούντιο άλμπουμ του Τζάκσον, Thriller, το οποίο έγινε το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ ανά το παγκόσμιο. Το Bad πούλησε περίπου 30 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως, με 8 εκατομμύρια αντίγραφα στις ΗΠΑ, και έγινε ένα από το καλύτερα σε πωλήσεις άλμπουμ όλων των εποχών. Το Bad είναι το μόνο άλμπουμ με 5 singles στη 1η θέση του Billboard Hot 100. Παρόμοιο με το προηγούμενο μουσικό υλικό του Τζάκσον, το άλμπουμ περιείχε R&B, ποπ και ροκ.

Το Bad ηχογραφήθηκε κατά τη διάρκεια του 1987. Τα λυρικά θέματα του άλμπουμ σχετίζονται με την παράνοια, τον ρομαντισμό και την αυτοβελτίωση. Θεωρείται ότι το Bad πάγιωσε τη θέση του Τζάκσον ως ενός από τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες της δεκαετίας του 1980, καθώς επίσης ενίσχυσε τη σόλο καριέρα του και έγινε ένα από τα καλύτερα μουσικά projects της καριέρας του. Παρά την εμπορική και κριτική επιτυχία του, εμφανίζεται ως αποτυχία σε σύγκριση με τις πωλήσεις του Thriller.

Δέκα από τα έντεκα τραγούδια του Bad κυκλοφόρησαν ως singles - ένα ήταν προωθητικό single και ένα άλλο εκτός ΗΠΑ και Καναδά. Πέντε από τα singles έλαβαν την 1η θέση στις ΗΠΑ, ενώ το έκτο εισήλθε στο top-ten, με το έβδομο στο top-twenty του Hot 100. Το single που κυκλοφόρησε εκτός ΗΠΑ και Καναδά ήταν εμπορικά επιτυχημένο, κερδίζοντας θέσεις στα top ten και top twenty σε πολλές περιοχές. Το Bad έλαβε 1η θέση σε 7 χώρες, ενώ εισήλθε στα top twenty σε άλλες περιοχές. Το μόνο τραγούδι που δεν κυκλοφόρησε ως single ήταν το Just Good Friends.

Το Bad έδωσε στον Τζάκσον περισσότερη καλλιτεχνική ελευθερία από ότι είχε στις προηγούμενες κυκλοφορίες του με την Epic (Off the Wall και Thriller). Στο Bad, ο Τζάκσον έγραψε 9 από τα 11 τραγούδια του άλμπουμ και δούλευε ως συμπαραγωγός στο υπόλοιπο άλμπουμ. Το άλμπουμ συνέχισε την εμπορική επιτυχία του Τζάκσον στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και έλαβε 6 υποψηφιότητες Grammy Award, από τις οποίες κέρδισε 2. Εκτός από την εμπορική επιτυχία, είχε λάβει και θετικές απόψεις από τους σύγχρονους κριτικούς. Το Bad έλαβε τη 43η θέση στο 100 Greatest Albums of All Time of the MTV Generation το 2009 από το VH1. Έλαβε τη 202η θέση στον κατάλογο 500 Greatest Albums of All Time του Rolling Stone. Το άλμπουμ αποτελούσε και η τελευταία συνεργασία του Τζάκσον και του Κουίνσι Τζόουνς.

Προϊστορία και παραγωγή

Κατά το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του Τζάκσον στους The Jackson 5, αυτός και οι αδερφοί του δεν είχαν δημιουργικό έλεγχο και δεν είχαν το δικαίωμα να γράφουν υλικό για κάποιο από τα μουσικά τους projects. Όταν ο Τζάκσον άρχισε να δουλεύει σε σόλο μουσικά projects, καθώς παρέμεινε μέλος του συγκροτήματος, έλαβε περισσότερη δημιουργική ελευθερία στα στούντιο άλμπουμ του, Off the Wall (1979) και Thriller (1982) - και τα δύο είχαν εμπορική επιτυχία. Για το Bad, ο Τζάκσον είχε την ίδια δημιουργική ελευθερία.[2]

Ένα από τα προηγούμενα άλμπουμ του Τζάκσον, το Off the Wall, ήταν κριτική επιτυχία, καθώς έλαβε γενικά θετικές γνώμες.[3][4] Είχε επίσης εμπορική επιτυχία, καθώς πούλησε περισσότερα από 20 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως. Το επόμενο στούντιο άλμπουμ του Τζάκσον, το Thriller, ήταν παρόμοι με το Off the Wall - ήταν επίσης κριτική και εμπορική επιτυχία. Το Thriller πούλησε περίπου 100 εκατομμύρια αντίγραφα παγκοσμίως,[5] και έγινε το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ από τη κυκλοφορία του στις αρχές της δεκαετίας του 1980.[6]

Το Bad ήταν το πρώτο στούντιο άλμπουμ του Τζάκσον, το οποίο κυκλοφόρησε μετά την αποχώρηση του από τους The Jackson 5 και το πρώτο μετά την πεντάετη περίοδο που ακολούθησε το Thriller.[6] Το Bad ήταν η τρίτη, και η τελευταία, μουσική συνεργασία μεταξύ του Τζάκσον και του Κουίνσι Τζόουνς. Παραγωγός του άλμπουμ ήταν ο Τζόουνς, με συμπαραγωγό τον Τζάκσον.[7] Ο Τζάκσον ξεκίνησε να ηχογραφεί demos για το άλμπουμ, λίγους μήνες μετά τη περιοδεία Victory Tour (1984) με τους The Jacksons. Οι ηχογραφήσεις διεξήχθησαν από τις 5 Ιανουαρίου έως τις 9 Ιουλίου 1987.[7]

Ο Τζάκσον έγραψε περίπου 60 τραγούδια για το νέο άλμπουμ και ηχογράφησε 30, θέλοντας να τα χρησιμοποιήσει όλα σε ένα three-disc set.[2] Ο Τζόουνς πρότεινε ότι το άλμπουμ θα πρέπει να περιέχει 10 τραγούδια.[2] Όταν το άλμπουμ κυκλοφόρησε σε CD, ένα επιπλέον κομμάτι, το Leave Me Alone συμπεριλήφθηκε.[7] Μετά κυκλοφόρησε ως single. Ο Τζάκσον έγραψε 9 από τα 11 κομμάτια του άλμπουμ.[2] Ο Τέρρι Μπρίτεεν και ο Γκράχαμ Λάιλ έγραψαν το Just Good Friends, ενώ ο Σίενταχ Γκάρρετ και ο Γκλέν Μπάλλαρντ το Man in the Mirror.[7]

Συγγραφή

Οι στίχοι του Dirty Diana αφορούν ένα σεξουαλικό αρπακτικό, αλλά σε αντίθεση με το Billie Jean, η σεξουαλική αναμέτρηση είναι προαιρετική.[8]

Το Bad αρχικά θεωρήθηκε ως ντούετο του Τζάκσον και του Prince.[2] Άλλοι καλλιτέχνες που υποτίθεται έπρεπε να συμμετέχουν στο άλμπουμ ήταν η Βίτνεϊ Χιούστον, η Αρέθα Φράκλιν και η Μπάρμπρα Στρέισαντ - καμία από τις συνεργασίες όμως δεν διεξήχθη.[2] Οι στίχοι των τραγουδιών του άλμπουμ αφορούν ρομαντισμό και παράνοια - η παράνοια ήταν συχνό θέμα για τον Τζάκσον, το οποίο χρησιμοποιήσει στα προηγούμενα άλμπουμ.[9] Το Allmusic σημείωσε ότι το Bad οδήγησε τον Τζάκσον «πιο βαθιά σε μια hard rock, πιο βαθιά στη σύγχρονη ψευτοσυναισθηματική εφηβική πραγματικότητα, πιο βαθιά στον βαρύ χορό - λαμβάνοντας ουσιαστικά κάθε μερίδα του Thriller σε ένα άκρο, καθώς αύξησε το studiocraft».[9]

Το Dirty Diana θεωρήθηκε από τους κριτικούς «μισογυνιστικό»,[9] και οι στίχοι του αφορούσαν μια σεξουαλική εμμονή, χωρίς να έχει στόχο για το «σκοτάδι» του Billie Jean - αλλά πράγματι, ακούγεται εξίσου σαν ιντρίγκα για μια επίφοβη σεξουαλική αναμέτρηση, ενώ υπάρχει η ευκαιρία να γίνει δεκτή ή όχι αυτή η αναμέτρηση.[8] Το Leave Me Alone περιγράφεται ως «παρανοϊκός ύμνος».[9] Στο Man in the Mirror, το τραγούδι περιγράφει τον Τζάκσον να πηγαίνει «ένα βήμα μπροστά» και να προσφέρει «μια απλή ομιλία με απλή δέσμευση», όπως μπορεί να φανεί στους στίχους I'm starting with the man in the mirror/I'm asking him to change his ways/And no message could have been clearer/If you wanna make the world a better place/Take a look at yourself and then make a change.[8] Οι στίχοι του Speed Demon μιλούν για τη γρήγορη οδήγηση.[10] Το Bad θεωρήθηκε ως τραγούδι, του οποίου οι στίχοι αναφέρονται στο καύχημα.[8]

Οι στίχοι του Liberian Girl θεωρήθηκαν «αστραφτεροί» με την «ευγνωμοσύνη» για την «ύπαρξη ενός αγαπημένου προσώπου».[8] Η μουσική του Smooth Criminal δείχνει μια ομοιότητα με το «popcorn-chomping τρόπο» του Thriller.[8] Το Smooth Criminal θεωρήθηκε ως παράδειγμα για «την ελεύθερη γλώσσα του Τζάκσον» που κρατά τους ανθρώπους «ενήμερους ότι αντιμετωπίζουν αρκετές πραγματικότητες: η ταινία, η οποία το όνειρο εμπνέει, και τον ξύπνιο κόσμο φωτίζει».[8] Η μουσική στο I Just Can't Stop Loving You, ντουέτο με τον Σιένταχ Γκάρρετ, συνιστάται κυρίς σε θραύσεα δαχτύλων και τύμπανα.[8] Το Just Good Friends, ντουέτο με τον Στηβ Γουόντερ, σύμφωνα με τους κριτικούς, ακούγεται καλά στην αρχή, αλλά μετά μετατρέπεται σε «chin-bobbing φαιδρότητα».[8] Η μουσική του The Way You Make Me Feel αποτελείται από blues αρμονίες.[6] Οι στίχοι του Another Part of Me ασχολούνται με την ένωση των ανθρώπων, ως «εμείς».[6]
[Επεξεργασία] Κυκλοφορία και μάρκετινγκ

Κύρια άρθρα: Captain EO, Moonwalker και Bad World Tour

Πολλοί άνθρωποι στέκοται σε σειρά. Τρείς γυναίκες έχουν κοντά ξανθιά μαλλιά, ένας άνδρας μα σκούρα καστανά μαλλιά και ένας άνδρας με καπέλο ναύτη.
Άνθρωποι σε σειρά για μια συναυλία στο Δυτικό Βερολίνο (1988), κατά τη διάρκεια του Bad World Tour

Πριν την κυκλοφορία του Bad, ο Τζάκσον χρησιμοποιούσε το μάρκετινγκ προς όφελος του, περισσότερο από ότι έκανε με το Thriller. Ένα έτος πριν την κυκλοφορία του Bad, ο Τζάκσον χρησιμοποιήσε αρκετές τακτικές για να κάνει τα μέσα ενημέρωσης να ασχοληθούν με την μικρή του ταινία, την ταινία Captain EO, κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων του Bad. Ο Τζάκσον έπαιζε ένα διαστημικό καπετάνιο στη μικρή ταινία, η οποία είχε παραγωγό τον Τζώρτζ Λούκας και διευθυντή τον Φράνσις Φόρντ Κοππόλα. Κατά τη διάρκεια της κυκλοφορίας του Bad, ο Τζάκσον ήταν παραγωγός σε μια ταινία για τη ζωή του, η οποία παρουσιάστηκε από το CBS.[6] Στο τέλος της ταινίας, το κανάλι έδειξε μια μικρή ταινία για το Bad, με πρωταγωνιστή τον Βέσλεϊ Σνάιπς.[6] Η στρατηγική μάρκετινγκ του Τζάκσον, δημιουργημένη από τον Φράνκ ΝτιΛέο και άλλους, επίσης συμπεριλάμβανε παραγωγή ταινίας κατά τη διάρκεια του Bad World Tour. Εκείνη η ταινία, το Moonwalker, συμπεριλάμβανει εκτελέσεις τραγουδιών από το Bad, όπως το Speed Demon, το Leave Me Alone, το Man in the Mirror και το Smooth Criminal, καθώς παρουσιάστηκαν και μικρά βίντεο για τα τελευταία δύο τραγούδια στο τέλος της ταινίας.[11][12] Ο Τζάκσον επίσης χρησιμοποιήσε την ευκαιρία να γράψει για τη ζωή του έως εκείνο το σημείο, και κυκλοφόρησε στο βιβλίο Moonwalk το 1988. Η περιοδεία του Τζάκσον για το Bad ήταν μεγάλη οικονομική επιτυχία, αποφέροντας 125 εκατομμύρια δολάρια.[13][14] Αν και ο Τζάκσον κατάφερε να επιβεβαιώση τη θέση του ως παγκόσμιο ποπ σούπερσταρ, στις ΗΠΑ απέτυχε να φθάσει τις πωλήσεις του Thriller, με αποτέλεσμα το Bad να θεωρηθεί αποτυχία στη σύγκριση.[2][15]

Κατά τη διάρκεια της κυκλοφορίας του άλμπουμ, το Thriller είχε ήδη πωλήσει εκατομμύρια, αυξάνοντας τις προσδοκίες για το Bad. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1987, το Bad εμφανίστηκε για πρώτη φορά και έλαβε τη 1η θέση στο Billboard 200.[16] Το άλμπουμ παρέμεινε στη 1η θέση για τις επόμενες 6 εβδομάδες,[17] και το Bad επίσης συμμετείχε για πρώτη φορά και έλαβε τη 3η θέση στο Billboard R&B/Hip Hop Albums Chart στις 26 Σεπτεμβρίου 1987,[18] πριν λάβει τη 1η θέση στις 3 Οκτωβρίου 1987.[19] Το άλμπουμ παρέμεινε στη 1η θέση για 11 εβδομάδες, πριν χάσει τη θέση από το άλμπουμ του Στήβ Γουόντερ, Characters, στις 19 Δεκεμβρίου 1987,[20] ενώ την επόμενη εβδομάδα έλαβε ξανά την 1η θέση, και έμεινε εκεί για ακόμα 4 εβδομάδες πριν χάσει τη 2η θέση από το άλμπουμ του Γουόντερ.[21] Η RIAA ανακήρυξη το Bad 8 φορές πλατινένιο, καθώς πούλησε 8 εκατομμύρια αντίγραφα μόνο στις ΗΠΑ.[22]

Παγκοσμίως, το Bad ήταν εμπορικά επιτυχημένο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πούλησε 500.000 αντίγραφα την εβδομάδα της κυκλοφορίας του, και παραμένει 13 φορές πλατινένιο, για τις πωλήσεις των 3.9 εκατομμυρίων αντιγραάφων, κάνοντας το δεύτερο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ του Τζάκσον στον Ηνωμένο Βασίλειο.[23] Το Bad έφθασε ως τη 1η θέση στον Καναδά,[24] στην Ιαπωνία,[25] στο Ηνωμένο Βασίλειο,[26] στην Ελβετία,[27] στη Νέα Ζηλανδία, στην Αυστρία, στη Σουηδία και στη Νορβηγία.[28] Το άλμπουμ έφθασε έως το νούμερο 3 στην Ιταλία και στο νούμερο 13 στην Ισπανία, στο Μεξικό και στην Αυστραλία, καθώς και στο νούμερο 20 στο Πουέρτο Ρίκο.[28] Το Bad έγινε 7 φορές πλατινένιο στον Καναδά, καθώς πούλησε περισσότερα από 700.000 αντίγραφα.[29] Στην Ευρώπη, το Bad έγινε πλατινένιο από την IFPI για τις πουλήσεις των 1 εκατομμυρίων αντίγραφων.[30] Το άλμπουμ έγινε πλατινένιο από την IFPI για τις πωλήσεις 20.000 αντίγραφων στο Χόνγκ Κόνγκ.[31] Παγκοσμίως, το Bad έγινε το τρίτο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ του Τζάκσον, μετά το Thriller και το Dangerous, με πωλήσεις 3 εκατομμυρίων αντίγραφων παγκοσμίως.[32]
Ένας άνδρας με μαύρα μαλλιά τραγουδά με μικρόφωνο. Ο άνδρας φορά μπλέ jacket με άσπρη μπλούζα και μαύρα παντελόνια και λευκή ζώνη.
Ο Τζάκσον εκτελεί το The Way You Make Me Feel κατά τη διάρκεια του Bad World Tour.

Το πρώτο single I Just Can't Stop Loving You έγινε το πρώτο από τα 5 singles του άλμπουμ που έφθασε στη 1η θέση του Billboard Hot 100. Το τραγούδι έφθασε στη 1η θέση στις 19 Σεπτεμβρίου 1987, και επίσης έλαβε τη 1η θέση στο Billboard R&B/Hip Hop Songs Chart και τη 2η θέση στο Adult Contemporary Chart.[33] Παγκοσμίως, το τραγούδι επίσης έφθασε στη 1η θέση, σε 3 περιοχές, στο Ηνωμένο Βασίλειο, για 2 εβδομάδες,[34] και 9 εβδομάδες στη Νορβηγία και στη Νέα Ζηλανδία.[35] Το δεύτερο single του άλμπουμ, Bad, έφθασε στη 1η θέση στο Billboard 100 στις 16 Οκτωβρίου 1987.[36] Το τραγούδι έλαβε τη 1η θέση στην Ισπανία, καθώς έφθασε στο top-ten παγκοσμίως.[37] Το The Way You Make Me Feel έγινε το τρίτο single του άλμπουμ που έφθασε στη 1η θέση στο Billboard Hot 100.[38] Το τραγούδι έλαβε θέση στα top ten και twenty παγκοσμίως.[39] Το Man In The Mirror έφθασε έως τη 1η θέση στο Billboard Hot 100,[40] και επίσης έφθασε στη 4η, 8η και 10η θέση στη Νέα Ζηλανδία, στην Αυστραλία και στην Αυστρία αντίστοιχα.[41] Στις 2 Ιουλίου 1988, το Dirty Diana έγινε το πέμπτο και τελευταίο single που έφθασε έως τη 1η θέση στο Hot 100.[42] Το Dirty Diana ήταν παγκόσμια επιτυχημένο, καθώς έφθασε στο top ten σε 8 περιοχές.[43]

Το Another Part Of Me έφθασε έως την 11η θέση στο Billboard Hot 100, ενώ έλαβε τη 1ηθ έση στο Billboard R&B/Hip Hop Songs Chart.[44] Παγκοσμίως, το Another Part Of Me ήταν μέτριο σε σύγκριση με τα προηγούμενα singles, φθάνοντας έως την 5η, την 14η και τη 30η θέση στην Ολλανδία, στη Νέα Ζηλανδία και στη Γαλλία αντίστοιχα.[45] Το Smooth Criminal έγινε το 6ο top ten single στο Billboard 100,[46] και είχε παρόμοια επιτυχία παγκοσμίως, φθάνοντας στο top ten σε 5 περιοχές, και στο top forty στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.[47] Το Leave Me Alone, το οποίο κυκλοφόρησε εκτός ΗΠΑ και Καναδά, έφθασε στη 1η θέση στην Ισπανία, καθώς και στα top ten σε 5 χώρες.[48] Το τελευταίο επίσημο single του άλμπουμ ήταν το Liberian Girl, το οποίο δεν βρέθηκε στο Billboard Hot 100, αλλά ήταν παγκοσμίως επιτυχημένο, φθάνοντας κυρίως στο top twenty.[49]

Κριτική

Επαγγελματική βαθμολόγηση
Επανεξετασμένα αποτελέσματα
Πηγή Βαθμολόγηση
Allmusic 4.5/5 stars[9]
Ρόμπερτ Χριστγκάου (B+)[50]
New York Times (θετικό)[6]
Rolling Stone 4/5 stars[8]
Yahoo! Music (θετικό)[51]

Το Bad ήταν γενικά καλό αλλά μερικοί κριτικοί σημειώνουν ότι το Bad δεν κατάφερε να επαναλάβει την επιτυχία του Thriller. Ο Στέφεν Τόμας Έρλεβαϊν, του Allmusic, δήλωσε ότι ο Τζάκσον «προσέγγισε» το Bad με περίπου τον ίδιο τρόπο όπως το Thriller, ο οποίος ήταν να «λάβει τον βασικό τύπο του προκάτοχου, να τον αναπτύξει ελαφρώς, και να οδηγήσει προς τα έξω».[9] Ο Έρλεβαϊν, ο οποίος έδωσε στο άλμπουμ 4.5 από τα 5 αστέρια, δήλωσε ότι το άλμπουμ «επιστρέφει με τραγούδια που αποδεικνύουν ότι η μηχανική μπορεί να είναι ανεκτή αν παραδίδεται με άγκιστρα και λόφιο», και κάνει το Bad να φαίνεται σαν κατασκεύασμα της εποχής του και όχι μιας επόμενης εποχής.[9] Ο Ντάβιττ Σίγκερσον, του Rolling Stone, δήλωσε ότι «και χωρίς ένα τραγούδι-ορόσημο όπως το Billie Jean, το Bad παραμένει καλύτερη παραγωγή από ότι το Thriller».[8] Ο Σίγκερσον δήλωσε ότι τραγούδια του άλμπουμ, όπως το Speed Demon, το Dirty Diana και το Liberian Girl έκαναν το Bad «πλουσιότερο, πιο σέξι και καλύτερο από το Thriller».[8]

Ο μουσικός κριτικός Ρόμπερτ Χριστγκάου έδωσε στο Bad B+, λέγοντας ότι το «πλησιέστερο στη τελειότητα» ήταν το τραγούδι Leave Me Alone και ότι η ηχογράφηση «καταδίκασε τα ερείπια με πολύ καλό χορευτικό και μουσικό υλικό».[50] Η Τζέννιφερ Κλέι, του Yahoo Music, σημείωσε ότι ενώ το Bad ήταν καλό, δεν έφθασε «στον βαθμό του Thriller».[51] Ο Τζών Πάρελς, της The New York Times, περιγράφει το Bad ως «αστραφτερό, με χορό υψηλής τεχνολογίας που είναι ακριβώς ένα μικρό εκκεντρικό στα άκρα».[6] Ο Πάρελς επίσης σημείωσε ότι το Bad «ακούγεται up-to-the-minute», και ότι το άλμπουμ έχει επίσης «παρασκευμασμένες ρυθμίσεις γνώμονων συνθεσάιζερ» και ότι είναι «καθαρό» και μπορεί να «μεταφέρει ένα στερεό λάκτισμα».[6] Ο Ρίτσαρνττ Κρόμελιν, της The Los Angeles Times, δήλωσε ότι το άλμπουμ «δεν ήταν κακό» και περισσότερο «θύμιζε την ενιαία δύναμη του Off the Wall σε αντίθεση με τις κορυφές του Thriller»[52]. Ο Κρόμελιν ένιωσε ότι θα ήταν «απογοήτευση» αν το «δημιουργικό επίπεδο» του άλμπουμ είναι εκεί όπου ο Τζάκσον θέλει να μείνει.[52]

Ο Ρίτσαρντ Χάρρινγκτον, της The Washington Post, σχολίασε σχετικά με τις προσδοκίες του Bad στο Thriller ότι, «το άλμπουμ ικετεύει να κρίνεται από τη μουσική του, και όχι από τις πωλήσεις του».[53] Ο Ρίτσαρντ ένιωσε ότι αν και το άλμπουμ δεν μπορεί να φθάσει τις μετά-Thriller προσδοκίες, θα ήταν πιο δίκαιο να συγκρίνουμε το Bad με το Off the Wall.[53] Η γενική του γνώμη του για το Bad ήταν «πολύ καλό» με «άψογη παραγωγή και εκπληκτικά φωνητικά από τον Τζάκσον».[53] Η Έντνα Γκούντερσεν, από την USA Today, πειγράφει το Bad ως τη «πιο γυαλισμένη προσπάθεια του Τζάκσον έως τώρα», η οποία είναι «υπολογισμένη, αλλά όχει στείρα».[54] Ο Θόμ Ντάφφι, της The Orlando Sentinel, σημειώνει ότι ένα μέρος του υλικού του άλμπουμ «στηρίζεται σε ακόμα παλαιότερες μουσικές ρίζες».[55] Το Bad προτάθηκε για 6 Grammy Award, αλλά κατέφερε να λάβει μόνο 2. Το 1988, το Bad ήταν υποψήφιο για Album of the Year, Best Pop Vocal Performance - Male, Best R&B Vocal Performance - Male[56] και Record of the Year για το Man in the Mirror το επόμενο έτος.[57] Το Bad κέρδισε το Best Engineered Recording - Non Classical το 1988,[56] και το Best Music Video - Short Form για το Leave Me Alone το 1990.[58]

Μνήμη
Ένα μαύρο σακάκι με πέντε στρογγυλά και χρυστά μετάλλια στον αριστερό και στον δεξιό ώμο με χρυσό βραχίολι στο μανίκι του αριστεριού χεριού. Το σακάκι έχει 2 ιμάντες της ζώνης στο κάτω μανίκι. Κάτω από το σακάκι είναι μια χρησή ζώνη, με ένα κυκλικό κόσμημα στο κέντρο της. Υπάρχει ένα κόκκινο φως που αντανακλά στο σακάκι και τη ζώνη καθώς και ένα χρυσό τετράγωνο αγροτεμάχιο στην αριστερή πλευρά του σακακιού.
Ο Τζάκσον φορούσε ένα σακάκι, κυρίως στρατιωτικού ύφους, κατά τη διάρκεια της περιοδείας για το Bad[2]

Το Bad έκανε ιστορία ως το πρώτο και, έως τώρα, το μοναδικό άλμπουμ με 5 singles στη 1η θέση του Billboard 100 - το I Just Can't Stop Loving You, το Bad, το The Way You Make Me Feel, το Man in the Mirror και το Dirty Diana.[2] Ο Τζέισον Ροντρίγκες, του MTV, σημείωσε ότι «δεν θα ήταν εύκολο για τους περισσότερους να επαναλάβουν τις επιτυχίες του Off the Wall και του Thriller, αλλά το Bad ήταν κάτι το τρομερό».[15] Ο Ροντρίγκεζ σχολίασε ότι το άλμπουμ «εσφαλμένα απορρίφθηκε από τους κριτικούς επειδή δεν είχε τις πωλήσεις που είχε το Thriller» και ότι κατά την εποχή του Bad, ο φωνητικός λόξιγκας του Τζάκσον θα συνδεθεί με τη μουσική του και θα τονίσει το συναίσθημα των στιχών του.[15] Το Rolling Stone δήλωσε ότι «ο καλύτερος τρόπος να αξιολογηθεί το Bad δεν ήταν ως συνέχεια του Thriller».[8] Το 2009, το VH1 δήλωσε για το άλμπουμ:
« Είναι κατανοητό ότι οι προσδοκίες για το άλμπουμ ήταν γελοίως ψηλά, και ανέβηκαν ότι ο Τζάκσον σχεδίαζε ντουέτα με αστέρια όπως ο Prince (για το ομώνυμο τραγούδι) και τη Βίτνεϊ Χιούστουν (και την Αρέθα Φράνκλιν και την Μπάρμπρα Στρέισσαντ). Καμία από αυτές τις συνεργασίες δεν διεξήχθη, αλλά μόνο αύξησαν τη διαφημιστική εκστρατεία για το άλμπουμ. Το Bad ήταν βαθιά προσωπικό project για τον Τζάκσον — έγραψε 9 από τα 11 τραγούδια — με στόχο περαιτέρω ανεξαρτησία και σκληρότερη εφμάνιση και ήχο.[2] »

Ο Τζίμ Φάρμπερ, της The New York Daily News, ένιωσε ότι το Bad «εξορθολόγισε τις ιδιορρυθμίες» των δύο προηγούμενων άλμπουμ του Τζάκσον για να δημιουργηθεί «το πιο ομαλό ποπ άλμπουμ του έως τώρα».[59] Ένας συντάκτης για το The Daily Telegraph σχολίασε ότι αν και το Bad ήταν ακόμα μια παγκόσμια εμπορική επιτυχία, το άλμπουμ απέτυχε να φθάσει στη κορυφή του Thriller παρά τη παγκόσμια περιοδεία του Τζάκσον.[60] Το 2009, ένας συντάκτης για τη The Miami Herald αντανακλά στην αναμονή για το Bad, περιγράφοντας τη κυκλοφορία του άλμπουμ ως «πιο καυτό αναμενόμενο άλμπουμ στην ιστορία».[61] Ο Στέφεν Μ. Σίλβερμαν, συντάκτης για το People, έδειξε το Bad ως «αρχή της επίδειξης της δημοσιότητας του Τζάκσον».[62]

Τον Νοέμβριο του 2006, η The Official UK Charts Company ανακοίνωσε ότι το Bad είναι το 9ο καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ στην ιστορία της Βρετανίας με πωλήσεις 3.5 εκατομμυρίων αντίγραφων - το Bad βρέθηκε πίσω από το Thriller.[63] Το Bad, μαζί με άλλα στούντιο άλμπουμ του Τζάκσον, έγινε το καλύτερο σε πωλήσεις άλμπουμ όλων των εποχών.[64] Το 2003, το άλμπουμ έλαβε τη 202η θέση στον κατάλογο του In 2003, Rolling Stone, The 500 Greatest Albums of All Time.[65] Το άλμπουμ συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο 1001 Albums You Must Hear Before You Die.[66] Το 2009, το VH1 κατάταξε το άλμπουμ στη 43η θέση στον κατάλογο 100 Greatest Albums of All Time of the MTV Generation.[67] Τα τραγούδια του άλμπουμ έχουν επανεκδοθεί και διακωμωδωθεί από πολλούς καλλιτέχνες από τη κυκλοφορία του άλμπουμ στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Υπάρχουν αρκετές επανεκδοχές όπως αυτές του Smooth Criminal από το Alien Ant Farm και του The Way You Make Me Feel από το Shakaya. Γνωστές παρωδίες για τα τραγούδια του άλμπουμ συμπεριλαμβάνουν τις παρωδίες του Άλφρεντ Μάθιου Γιάνκοβιτς, ο οποίος είχε κάνει παρωδία για το τραγούδι του Τζάκσον, Beat It. Ο Γιάνκοβιτς διακωμώδησε το Bad, και ονόμασε τη παρωδία του Fat, και τη κυκλοφόρησε το 1988 - το τραγούδι-παρωδία κέρδισε το Best Concept Music Video.

Βραβεία
Οργάνωση Χώρα Βραβείο Έτος Πηγή
Grammy Awards ΗΠΑ Best Engineered Recording - Non Classical (Bad) 1988 [56]
Grammy Awards ΗΠΑ Best Music Video - Short Form (Leave Me Alone) 1990 [58]
Quintessence Editions Ltd. Ηνωμένο Βασίλειο 1001 Albums You Must Hear Before You Die (χωρίς βαθμολογία) 2003 [66]
Rolling Stone ΗΠΑ 500 Greatest Albums of All Time (202η θέση) 2003 [65]
VH1 ΗΠΑ 100 Greatest Albums of All Time of the MTV Generation (43η θέση) 2009 [67]

Κατάλογος τραγουδιών
No. Tίτλος Συνθέτες Διάρκεια
1. "Bad" Μάικλ Τζάκσον 4:07
2. "The Way You Make Me Feel" Μάικλ Τζάκσον 4:57
3. "Speed Demon" Μάικλ Τζάκσον 4:01
4. "Liberian Girl" Μάικλ Τζάκσον 3:53
5. "Just Good Friends" (με τον Στήβ Γουόντερ) Τέρρι Μπρίττεν, Γκράχαμ Λάιλ 4:06
6. "Another Part of Me" Μάικλ Τζάκσον 3:54
7. "Man in the Mirror" Σιένταχ Γκάρρετ, Γκλέν Μπάλλαρντ 5:20
8. "I Just Can't Stop Loving You" (με τον Σιένταχ Γκάρρετ) Μάικλ Τζάκσον 4:11
9. "Dirty Diana" Μάικλ Τζάκσον 4:41
10. "Smooth Criminal" Μάικλ Τζάκσον 4:17

CD Edition/Έκδοση CD

Ειδική Έκδοση του 2001

Οι επανεκδόσεις του Bad συμπεριλαμβάνει αλλαγές στα τραγούδια από την αρχική έκδοση του 1987:[68]

Το Bad έχει τροποποιημένη μουσική πνευστών.
Το The Way You Make Me Feel έχει πλουσιότερα φωνητικά και background vocals.
Το I Just Can't Stop Loving You παραλείπει την ομιλία του Τζάκσον στην εισαγωγή.
Το Dirty Diana αντικαταστάθηκε με την 7-inch edit του τραγουδιού.
Το Smooth Criminal παραλείπει τη δραματική αναπνοή στην εισαγωγή.

Προσωπικό

Στιχογράφος, φωνητικά, συμπαραγωγός, solo και background vocals: Μάικλ Τζάκσον
Παραγωγός: Κουίνσι Τζόουνς
Background vocals: Σίενταχ Γκάρρετ, οι The Winans και οι The Andrae Crouch Choir
Bass guitar: Νάθαν Ίστ
Hammond B-3 organ solo: Τζίμμι Σμίθ
Synthesizer solo: Γκρέγκ Φίλλινγκαϊνς
Ντράμς: Τζών Ρόμπινσον, Μίκο Μπράντο, Όλλι Ε. Μπράουν, Ν' ντούγκου Χάνκλερ, Μάικλ Τζάκσον
Προγραμματισμός ντραμς: Ντούγκλας Γκέτσχαλ
Κιθάρα: Μάικλ Τζάκσον, Ντέιβιντ Ουίλλιαμς, Μπίλλ Μπόττρελλ, Έρικ Γκέιλ, Ντάννι Χάλλ, Στήβ Στήβενς, Ντάνν Χάφφ, Μάικλ Λάνταου, Πώλ Τζάκσον
Τρουμπέτα: Γκάρι Γκράντ και Τζέρρι Χέι
Μηχανική ήχων: Κεν Γάιλλατ και Τόμ Τζόουνς
Κρουστά: Παουλίνο Ντα Κόστα, Όλλι Ε. Μπράουν
Πληκτρολόγια: Στέφαν Στεφάνοβιτς
Σαξόφωνο: Κιμ Χάτχροφτ, Λάρρι Ουίλλιαμς
Synclavier keyboards, digital guitar και rubboard: Κρίστοφερ Κάρρελλ
Συνθεσάιζερ: Τζών Μπάρνς, Μάικλ Μπόντικερ, Γκρέγκ Φίλλινγκανς, Κρίστοφερ Κάρρελλ, Ρέττ Λάβρενς, Ντέιβιντ Πέιχ
Πιάνο: Τζών Μπάρνς
Ρυθμός: Μάικλ Τζάκσον, Κουίνσι Τζόουνς και Κρίστοφερ Κάρρελλ
Πνευστά: Τζέρρι Χέι
Προγραμματισμός συνθεσάιζερ: Λάρρι Ουίλλιαμς, Έρικ Πέρσινγκ, Στήβ Πορκάρο
Midi saxophone solo: Λάρρι Ουίλλιαμς

Πηγή:[7]

Τσαρτ και βραβεία

Τσαρτ
Τσαρτ (1987/1988/2009) Καλύτερη
θέση
Australian Albums Chart 2 [69]
Austrian Albums Chart 1[28]
Brazilian Top 10 Chart 3[70]
Canadian Albums Chart 1[24]
Czech Albums Chart 3[28]
Dutch Albums Chart 1[28]
Italian S&C Albums Chart 1[71]
Japanese Album Chart 1[25]
Mexican Albums Chart 13[28]
New Zealand Albums Chart 1[28]
Norwegian Albums Chart 1[28]
Poland Charts 1
Swedish Albums Chart 1[28]
Swiss Albums Chart 1[27]
United Kingdom Albums Charts 1[26]
United States Billboard 200 1[16]
United States R&B/Hip-Hop Albums 1[19]
[Επεξεργασία] Βραβεία
Χώρα Βραβείο
Αυστραλία 6x Πλατινένιο[72]
Αυστρία 4x Πλατινένιο[73]
Καναδάς 7x Πλατινένιο[29]
Φινλανδία Χρυσό[30]
Γερμανία 4x Πλατινένιο[74]
Χόνγκ Κόνγκ Πλατινένιο[31]
Μέξικο Πλατινένιο + Χρυσό[75]
Νέα Ζηλανδία 9x Πλατινένιο[76]
Σουηδία 2x Πλατινένιο[77]
Ελβετία 5x Πλατινένιο[78]
Ηνωμένο Βασίλειο 13x Πλατινένιο[23]
ΗΠΑ 8x Πλατινένιο[22]

Παραπομπές

↑ [1], New York Times, Pop: Michael Jackson's 'Bad,' Follow-Up To A Blockbuster"
↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 Michael Jackson's Life & Legacy: The Eccentric King Of Pop (1986-1999). VH1. Viacom (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ Erlewine, Stephen. Off the Wall Overview. Allmusic. Rovi Corporation (ανακτήθηκε June 15, 2008 )
↑ Holden, Stephen (November 1, 1979). "Off the Wall: Michael Jackson". Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο on December 23, 2007. Ανακτήθηκε την July 23, 2008.
↑ Anderson, Kyle (2009-07-20). Michael Jackson's Thriller Set To Become Top-Selling Album Of All Time. MTV. Viacom (ανακτήθηκε 2010-02-18 )
↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Pareles, John (1987-08-31). Pop Review: Michael Jackson's 'Bad', A Follow Uo To A Blockbuster. The New York Times. The New York Times Company (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Bad: Special Edition liner notes. Epic Records (2001).
↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 Sigerson, Davitt (2001). "Album Reviews: "Bad"". Rollin Stone (Wenner Media LLC).
↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 Erlewine. Michael Jackson - Bad. Allmusic. Rovi Corporation (ανακτήθηκε 2011-02-15 )
↑ Pareles, Jon (1987-09-03). Critic's Notebook; How Good Is Jackson's 'Bad'?. New York TImes. The New York Times Company (ανακτήθηκε 2010-03-26 )
↑ Variety Staff (1988-01-01). Moonwalker. Variety. Reed Business Information (ανακτήθηκε 2010-01-25 )
↑ Hunt, Dennis (1989-01-10). "Video Review `Moonwalker': A Stroll Through a Super Ego". The Los Angeles Times (The Los Angeles Times).
↑ Brooks, p. 81
↑ Grant, pp. 104–105
↑ 15,0 15,1 15,2 Rodriguez, Jayson (2009-06-25). Michael Jackson's Musical Legacy, From The Jackson 5 To Invincible. MTV. Viacom (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 16,0 16,1 September 26, 1987. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ Keith Caulfield (2010-01-07). Taylor Swift Edges Susan Boyle For 2009's Top-Selling Album. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ September 26, 1987. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ 19,0 19,1 October 3, 1987. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο August 22, 2008) (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ December 19, 1987. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ January 23, 1987. Billboard.com. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ 22,0 22,1 Gold and Platinum. Recording Industry Association of America (ανακτήθηκε 2008-04-27 )
↑ 23,0 23,1 Certified Awards Search. BPI.co.uk. British Phonographic Industry (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 24,0 24,1 Top Albums/CDs - Volume 46, No. 26, October 03 1987. CollectionsCanada.gc.ca (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 25,0 25,1 Bad. Oricon.com. Oricon (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 26,0 26,1 Michael Jackson - Bad. TheOffcialCharts.com. The Official Charts Company (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο November 12, 2006) (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 27,0 27,1 Michael Jackson -Bad (album). SwissCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-14 )
↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 28,6 28,7 28,8 Michael Jackson - Bad (album). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 29,0 29,1 Canadian Recording Industry. CRIA.ca. Canadian Recording Industry Association (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 30,0 30,1 Michael Jackson: Albumi. IFPI.se. International Federation of the Phonographic Industry (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 31,0 31,1 IFPI Hong Kong Searchable database - Gold and Platinum. IFPI.se. International Federation of the Phonographic Industry (ανακτήθηκε 2009-01-29 )
↑ Mark Savage (2008-08-29). Pop Superstars turn 50. BBC News. BBC Online (ανακτήθηκε 2010-02-25 )
↑ September 16, 1987. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ Michael Jackson - I Just Can't Stop Loving You. The Official Charts Company (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο November 12, 2006) (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ Michael Jackson - I Can't Stop Loving You (song). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ October 24, 1987. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ Michael Jackson - Bad (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ January 23, 1988. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ Michael Jackson - The Way You Make Me Feel (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ March 26, 1988. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Michael Jackson - Man In The Mirror (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ July 2, 1988. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Michael Jackson - Dirty Diana (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Another Part Of Me - Michael Jackson. Billboard. Nielsen Business Media, Inc (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Michael Jackson - Another Part Of Me (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ allmusic ((( Bad - Charts & Awards - Billboard Singles ))). Allmusic. Rovi Corporation (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Michael Jackson - Smooth Criminal (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Michael Jackson - Leave Me Alone (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Michael Jackson - Liberian Girl (chanson). LesCharts.com. Hung Medien (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ 50,0 50,1 Christgau, Robert. Michael Jackson: Consumer Guild Reviews. RobertChristgau.com (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ 51,0 51,1 Clay, Jennifer. Michael Jackson: Reviews. Yahoo! Music. Yahoo! Inc. (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ 52,0 52,1 Cromelin, Richard (1987-08-31). "Michael Jackson has a good thing in 'Bad'". The Los Angeles Times (Tribune Company).}
↑ 53,0 53,1 53,2 Harrington, Richard (1987-08-31). "Jackson's `Bad': Looking Good; Not a `Thriller' but It's Full of Flash". The Washington Post (The Washington Post Company).
↑ Gundersen, Edna (1987-08-31). "The ever-changing Jackson, Michael jumps back and he's super `Bad'". USA Today (Gannett Co. Inc).
↑ Duffy, Thom (1987-09-01). "Jackson Re-emerges, Still Thrills With 'Bad'". The Orlando Sentinel (Tribune Company).
↑ 56,0 56,1 56,2 Grammy Awards 1988. Rock On The Net (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ Grammy Awards 1989. Rock On The Net (ανακτήθηκε 2010-02-18 )
↑ 58,0 58,1 Grammy Awards 1990. Rock On The Net (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ Farber, Jim (2009-06-29). For Michael Jackson, the beat went on: after 'Thriller,' hits kept coming. New York Daily News. Mortimer Zuckerman (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ Michael Jackson. Telegraph.co.uk. Telegraph Media Group Limited (2009-06-26) (ανακτήθηκε 2010-02-18 )
↑ A Look Back. The Miami Herald. Miami Herald Media Co (2009-06-26) (ανακτήθηκε 2010-02-18 )
↑ Silverman, Stephen M. (2009-06-25). Superstar: The Incredible Life of Michael Jackson 1958-2009. People. Time Warner Inc (ανακτήθηκε 2010-02-18 )
↑ Nash, Emily (2006-11-16). Queens Album Is The Best Ever. Mirror.co.uk (ανακτήθηκε 2010-02-07 )
↑ Mackay, Mairi (2009-06-26). Michael Jackson album sales soar. CNN. Time Warner Inc (ανακτήθηκε 2010-02-25 )
↑ 65,0 65,1 The RS 500 Greatest Albums of All Time. Rolling Stone. Wenner Media LLC (November 18, 2003) (ανακτήθηκε 2010-02-08 )
↑ 66,0 66,1 1001 Series. Quintessence Editions Ltd. (2003) (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ 67,0 67,1 Edith Bowman. VH1 - Greatest Albums Ever. MTV. Viacom (ανακτήθηκε 2010-02-06 )
↑ Michael Jackson: For The Record. Chris Cadman, Michael Haystead.
↑ David Kent (1993). Australian Chart Book 1970 - 1992. Australian Chart Book, St Ives, N.S.W.. ISBN 0-646-11917-6, 9780646119175.
↑ July 6–12, 2009. ABPD.org.br. Associação Brasileira dos Produtores de Discos (ανακτήθηκε 2010-02-16 )
↑ ALBUM - I NUMERI UNO (1980-1989). IT-Charts (ανακτήθηκε 2010-09-01 )
↑ Gold & Platinum (ανακτήθηκε 2010-03-13 )
↑ Gold & Platin. IFPI.se. International Federation of the Phonographic Industry (ανακτήθηκε 2009-01-29 )
↑ Πρότυπο:Cite gold platin
↑ Certificaciones Encontradas (Ισπανικά). Amprofon.com. Asociación Mexicana de Productores de Fonogramas y Videogramas (ανακτήθηκε 2009-01-29 )
↑ Σφάλμα στην κλήση του template:cite web: Οι παράμετροι url και title πρέπει να οριστούν (ανακτήθηκε 2010-12-01 )
↑ Swedish certification. IFPI.se. International Federation of the Phonographic Industry (ανακτήθηκε 2009-01-29 )
↑ IFPI Sweden Searchable database - Gold and Platinum. IFPI.se. International Federation of the Phonographic Industry (ανακτήθηκε 2009-01-29 )

Βιβλιογραφία

Taraborrelli, J. Randy (2004). The Magic and the Madness. Terra Alta, WV: Headline. ISBN 0-330-42005-4.
Brooks, Darren (2002). Michael Jackson: An Exceptional Journey. Chrome Dreams. ISBN 1842401785.
Grant, Adrian (2009). Michael Jackson: The Visual Documentary. Omnibus Press. ISBN 9781849382618.

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License