Ο Γιόζεφ Άντον Μπρούκνερ (Josef Anton Bruckner, Ansfelden 4 Σεπτεμβρίου 1824 - Βιέννη 11 Οκτωβρίου 1896) ήταν Αυστριακός συνθέτης και οργανίστας. Είναι γνωστός για τις συμφωνίες του και την εκκλησιαστική του μουσική. Η αναγνώριση του ως συνθέτη άργησε να έρθει, ενώ αποτέλεσε σημείο αναφοράς πολλών συνθετών των επόμενων γενεών. Η μουσική του είναι πρωτότυπη (παρόλο που μαρτυρά την επιρροή των Βάγκνερ και Μπετόβεν) και εύκολα αναγνωρίσιμη λόγω ορισμένων χαρακτηριστικών όπως π.χ. η συχνή και πολύ πρωτότυπη χρήση των χάλκινων πνευστών. Ο Μπρούκνερ ήταν επίσης γνωστός ως δάσκαλος και είχε ορισμένους φανατικούς οπαδούς στο ωδείο της Βιέννης, στο οποίο δίδαξε τα χρόνια 1868-1891. Ανάμεσα σε αυτούς τους οπαδούς συγκαταλέγονται ο Γκούσταβ Μάλερ (1860-1911) και ο Χούγκο Βολφ (1860-1903).

Ο Μπρούκνερ υστερούσε σε αυτοπεποίθηση και αυτός ήταν ο λόγος που συχνά υπέκυπτε σε παροτρύνσεις "φίλων" να διορθώνει τις συμφωνίες του έτσι ώστε να τις κάνει πιο προσιτές προς το κοινό, πράγμα το οποίο δεν πετύχαινε και έτσι κατέληγε να αναλώνει πολύ χρόνο σε διορθώσεις. Η πρώτη του διεθνής αναγνώριση ως συνθέτη ήρθε το 1884, μετά από την πρώτη εκτέλεση έβδομης συμφωνίας σε μι μείζονα, η οποία είναι και το πιο γνωστό έργο του. Στη Βιέννη είχε δύο παντοτινούς αντιπάλους: τη φιλαρμονική ορχήστρα της Βιέννης που είχε απορρίψει τη δεύτερη συμφωνία σε ντο ελάσσων (1871) ως «αδύνατη να παιχθεί» και την τρίτη σε ρε ελάσσων (1873) ως «δυσνόητη», και τον σκληρό μουσικοκριτικό και φανατικά «αντιβαγκνερικό» Έντουαρντ Χάνσλικ (Eduard Hanslick, 1825-1904) που σαμπόταρε τις εκτελέσεις έργων του Μπρούκνερ.

Πρώτα χρόνια και καταγωγή

Ο Μπρούκνερ καταγόταν από φτωχούς επαρχιώτες, ενώ ο παππούς και ο πατέρας του (από τον οποίο πήρε τις πρώτες μουσικές γνώσεις) ήταν δάσκαλοι σε σχολεία της επαρχίας. Ο πατέρας του πέθανε το 1837 και ο Μπρούκνερ έγινε χορωδός στο μοναστήρι του Αγίου Φλώριαν. Τα χρόνια 1840-1855 εργάστηκε ως δάσκαλος σε χωριά που βρισκόταν στα σύνορα με τη Βοημία, στον Άγιο Φλώριαν και στο Λιντς. Το 1855 διορίστηκε πρώτος οργανίστας στο καθεδρικό ναό του Λιντς και γρήγορα απέκτησε παγκόσμια φήμη ως οργανίστας, ενώ παράλληλα έπαιρνε ιδιαίτερα μαθήματα σύνθεσης από τον Ζίμον Ζέχτερ και τον Όττο Κίτσλερ (που ήταν δέκα χρόνια νεότερός του). Ο τελευταίος ήταν που τον ενθάρρυνε να στραφεί προς τον Βάγκνερ, του οποίου η επιρροή υπήρξε καθοριστική για το έργο του. Το 1867 υπέστη νευρικό κλονισμό από υπερκόπωση. Όταν τον επόμενο χρόνο ανάρρωσε έφυγε για τη Βιέννη, όπου διορίστηκε καθηγητής εκκλησιαστικού οργάνου και θεωρητικών στο ωδείο. Μαθητής του υπήρξε ο Μάλερ.

Τελευταία χρόνια

Από το 1892 ο Μπρούκνερ αντιμετώπιζε καρδιακά προβλήματα τα οποία τον έκαναν αδύναμο και σε ορισμένες φάσεις ανήμπορο να αναπνεύσει. Το τελευταίο του έργο υπήρξε η ένατη συμφωνία σε ρε ελάσσων η οποία έμεινε και ημιτελής κατά τον θάνατό του το 1896. Κατόπιν επιθυμίας του τάφηκε στον Άγιο Φλώριαν, κάτω από το εκκλησιαστικό όργανο.

Συμφωνίες

Ο Μπρούκνερ έγραψε 11 συμφωνίες, από τις οποίες οι πρώτες δύο έμειναν αναρίθμητες. Ακολουθεί κατάλογος των συνφωνιών που έγραψε ο Μπρούκνερ:

1. Συμφωνία σε φα ελάσσων. Επονομαζόμενη "μαθητική συμφωνία" από τον ίδιο. 1863.
2. Συμφωνία σε ρε ελάσσων. "Νούμερο 0". 1865.
3. Συμφωνία αρ.1 σε ντο ελάσσων. "Λιντς". Έκδοση Λιντς 1868, έκδοση Βιέννης 1891.
4. Συμφωνία αρ. 2 σε ντο ελάσσων. "Η συμφωνία των παύσεων". 1871
5. Συμφωνία αρ. 3 σε ρε ελάσσων. "Συμφωνία Βάγκνερ". Α' έκδοση 1873, Β' έκδοση 1877 και Γ' έκδοση 1889.

6. Συμφωνία αρ. 4 σε μι-ύφεση μείζονα. "Ρομαντική". Α' έκδοση 1874, Β' έκδοση 1878-1880 και Γ' έκδοση 1888.
7. Συμφωνία αρ. 5 σε σι-ύφεση μείζονα. 1875-1878
8. Συμφωνία αρ. 6 σε λα μείζονα. 1879-1881
9. Συμφωνία αρ. 7 σε μι μείζονα. 1881-1884
10. Συμφωνία αρ. 8 σε ντο ελάσσων. "Αποκαλυπτική". Α' έκδοση 1887, Β' έκδοση 1890.
11. Συμφωνία αρ. 9 σε ρε ελάσσων. Ημιτελής (χωρίς φινάλε). 1888-1896.