Ο Ούγος Δ' ήταν Βασιλιάς της Κύπρου από το 1324 μέχρι το θάνατό του το 1359. Γεννήθηκε το 1300. Ήταν γιος του Γκι ντε Λουζινιάν, κοντοσταύλη της Κύπρου και αδελφού του βασιλιά Ιωάννη Α' (1284-1285) και του βασιλιά Ερρίκου Β' (1285-1324). Μητέρα του ήταν η Εχίβη, της μεγάλης και σημαντικής μεσαιωνικής οικογένειας των Ιβελίνων.

Ο Ούγος Δ' νυμφεύτηκε δυο φορές, και τις δυο με γυναίκες επίσης της οικογένειας των Ιβελίνων: πρώτη σύζυγός του ήταν η Μαρία ντ' Ιμπελέν, μετά το θάνατο της οποίας ο Ούγος νυμφεύτηκε την Αλίκη ντ' Ιμπελέν. Απόκτησε πολλά παιδιά, γύρω στα εννέα, μεταξύ των οποίων το μετέπειτα βασιλιά της Κύπρου Πέτρο Α' (1359-1369), τον επίσης βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Α' (1382-1398), τον Ιωάννη, πρίγκιπα της Αντιόχειας, τον Γκι, πρίγκιπα της Γαλιλαίας (που ήταν και ο πρωτότοκος γιος του) και την Εχίβη, που παντρεύτηκε το Φερδινάνδο της Μαγιόρκας.

Ο Ούγος Δ' δεν είχε απευθείας δικαιώματα στο θρόνο της Κύπρου, αφού ο πατέρας του δεν είχε υπάρξει βασιλιάς. Επειδή όμως ο θείος του, βασιλιάς Ερρίκος Β' πέθανε το 1324 χωρίς ν' αποκτήσει διάδοχο, ο θρόνος αποκτήθηκε από τον Ούγο. Από μια αναφορά του μεσαιωνικού χρονογράφου Λεοντίου Μαχαιρά [1], προκύπτει ότι ο Ούγος Δ' έστεψε βασιλιά της Κύπρου και διάδοχό του το γιο του Πέτρο Α', ένα χρόνο πριν πεθάνει.

Όμως ο ίδιος χρονογράφος, λίγο πιο κάτω, αναφέρει ότι ο Πέτρος στέφθηκε βασιλιάς στις 24 Νοεμβρίου 1359[2]. Συνεπώς, μάλλον δεν ευσταθεί η άποψη ότι ο Ούγος είχε παραιτηθεί από τη βασιλεία για το γιο του Πέτρο, αλλά φαίνεται ότι το 1358 τον είχε επίσημα ορίσει ως διάδοχό του, προλαβαίνοντας άλλες απαιτήσεις πάνω στο θρόνο της Κύπρου που, πάντως, εκδηλώθηκαν κατά του Πέτρου.

Στα 35 χρόνια της βασιλείας του Ούγου Δ' (1324-1359), συνέβησαν στην Κύπρο διάφορα τραγικά γεγονότα που απαριθμεί ο Λεόντιος Μαχαιράς: το Νοέμβρη του 1330 πλημμύρισε ο Πεδιαίος ποταμός, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στην πρωτεύουσα Λευκωσία, όπου υπήρξαν και πάρα πολλά θύματα πνιγμού. Πλημμύρα με χιλιάδες νεκρούς συνέβη και στη Λεμεσό. Το 1348, συνέβη μεγάλη επιδημία με αποτέλεσμα να πεθάνουν χιλιάδες. Νέα μεγάλη επιδημία συνέβη το 1363. Επίσης, το 1351 επιδρομή ακρίδων προκάλεσε μεγάλες καταστροφές.

Όταν βασίλευε ο Ούγος Δ', ενισχύθηκαν οι οχυρώσεις της Λευκωσίας με κτίσιμο των τειχών της. Μια άλλη από τις αναφορές του Λεοντίου Μαχαιρά για το βασιλιά Ούγο Δ', σχετίζεται με το θαυματουργό σταυρό της Τόχνης, ένα από τα κειμήλια που είχε αφήσει στην Κύπρο η αγία Ελένη τον 4ο αιώνα μ.Χ., σύμφωνα με την παράδοση. Ο σταυρός αυτός είχε κλαπεί από ένα Λατίνο ιερωμένο το 1318, αλλά βρέθηκε το 1340 από ένα νεαρό βοσκό, το Γεώργιο. Η ανεύρεση του θαυματουργού σταυρού προκάλεσε μεγάλη αίσθηση και τελικά ο βασιλιάς Ούγος τον πήρε στο παλάτι, όπου τον κράτησε 11 μέρες. Όμως, ύστερα από ένα όνειρο που τον συγκλόνισε, επέστρεψε το σταυρό στο νεαρό βοσκό, που του επέτρεψε να τον περιφέρει δημόσια για προσκύνημα. Μάλιστα ο Γεώργιος έγινε τότε μοναχός, με το όνομα Γαβριήλ.

Η φήμη του σταυρού απλώθηκε, με αποτέλεσμα να αμφισβητηθούν οι θαυματουργικές του ιδιότητες από ένα Λατίνο επίσκοπο, το Μαρά. Τότε, στην παρουσία του βασιλιά και της βασίλισσας, έγινε στο παλάτι μια δοκιμασία: ο σταυρός, που ήταν ξύλινος, ρίχτηκε από τον επίσκοπο σε ισχυρή φωτιά, χωρίς ωστόσο να καεί. Τότε έγινε κι ένα θαύμα: η βασίλισσα Αλίκη που είχε χάσει τη φωνή της επειδή είχε ασεβήσει σε επίσκεψή της στο μοναστήρι του Μαχαιρά, ξαναβρήκε τη λαλιά της και φώναξε πως πίστευε ότι ο ξύλινος σταυρός ήταν πράγματι ιερός. Ο βασιλιάς Ούγος επέτρεψε τότε στο νεαρό βοσκό-μοναχό να διακινείται ελεύθερα με το σταυρό σ' ολόκληρη την Κύπρο. Όταν ζητήθηκε από τη Μαρία ντ' Ιμπελέν η άδεια να κτίσει ένα ναό για το σταυρό αυτό, ο βασιλιάς έδωσε αμέσως την άδεια και η εκκλησία κτίστηκε στον Άγιο Δομέτιο με γενναία συνεισφορά και της βασίλισσας Αλίκης.

Από μερικές άλλες αναφορές του Μαχαιρά, προκύπτει ότι ο βασιλιάς Ούγος Δ' ήταν σκληρός στην απονομή δικαιοσύνης. Όταν, για παράδειγμα, δυο γιοι του, ο μετέπειτα βασιλιάς Πέτρος και ο πρίγκιπας Ιωάννης, έφυγαν κρυφά και χωρίς την άδειά του από την Κύπρο για να γνωρίσουν την Ευρώπη, συνέλαβε τον άνθρωπο που τους είχε βοηθήσει να φύγουν, τον φυλάκισε, τον βασάνισε, του έκοψε το ένα χέρι, του έκοψε το ένα πόδι και τελικά τον εκτέλεσε με απαγχονισμό τον Απρίλη του 1349. Τελικά, όταν κατόρθωσε να φέρει πίσω τους δυο γιους του, τους έριξε και τους δυο στη φυλακή, ενώ ο ίδιος θρηνούσε απ' έξω.

Εξάλλου, ο βασιλιάς Ούγος Δ' ήταν πολύ μορφωμένος, με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για τις τέχνες και ιδίως τα γράμματα και τη φιλοσοφία.

Είχε τη θερινή του κατοικία σε περιοχή της Λαπήθου κι εκεί οργάνωνε φιλοσοφικές συγκεντρώσεις στις οποίες έπαιρνε μέρος και ο Κύπριος λόγιος Γεώργιος Λαπίθης. Ο Ούγος Δ' ήταν καλός γνώστης της λατινικής φιλοσοφίας. Εξάλλου, ο μεγάλος συγγραφέας Βοκκάκιος που στο Δεκαήμερό του κάνει συχνές αναφορές στην Κύπρο και στο βασιλιά της, είχε γράψει τη "Γενεαλογία των Θεών", ύστερα από παράκληση του βασιλιά της Κύπρου Ούγου Δ', προς τον οποίο και το αφιέρωσε. Εκτός από τη συντροφιά του Κυπρίου Γεωργίου Λαπίθη, ο βασιλιάς περιστοιχιζόταν πάντοτε από πολλούς Λατίνους σοφούς, με τους οποίους συχνά ο Λαπίθης έμπαινε σε φιλοσοφικούς διαλόγους.

Η στέψη του βασιλιά Ούγου Δ' ως βασιλιά της Κύπρου είχε γίνει στη Λευκωσία στις 15 Απριλίου του 1324. Στις 13 Μαΐου του ίδιου χρόνου έγινε στην Αμμόχωστο και η στέψη του ως βασιλιά των Ιεροσολύμων. Ως ηγέτης, ο βασιλιάς Ούγος είχε υπογράψει συνθήκη με τη Βενετία, η οποία αφορούσε και τις δραστηριότητες των εγκατεστημένων στην Κύπρο εμπόρων και άλλων Βενετών. Τούτο δημιούργησε πρόβλημα στις σχέσεις του με τους Γενουάτες, ανταγωνιστές των Βενετών, με τους οποίους όμως διαπραγματεύτηκε επίσης και τελικά υπέγραψε συνθήκη το 1329. Μάλιστα, η Γένουα είχε απαιτήσει από τον Ούγο την εξόφληση μεγάλων χρεών που είχε δημιουργήσει ο βασιλιάς θείος του, Ερρίκος Β'. Ο Ούγος ανέλαβε να πληρώσει τα χρέη του προκατόχου του. Με τους Γενουάτες ο Ούγος είχε προβλήματα και αργότερα, όπως και νέες διαπραγματεύσεις.

Υπήρχαν επίσης προβλήματα από τη δράση πειρατών στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, ενάντια στους οποίους από καιρό σε καιρό έπλεαν τα καράβια του Ούγου. Η Κώρυκος του προσφέρθηκε, με την ελπίδα ότι θα την προστάτευε από τους Τούρκους, όμως φαίνεται ότι ο φιλειρηνικός Ούγος είχε αρνηθεί την προσφορά, γιατί δεν ήθελε να εμπλακεί σε πολέμους, τους οποίους αντιπαθούσε. Ο Λεόντιος Μαχαιράς[3] δίνει την ερμηνεία ότι ο Ούγος αρνήθηκε να καταλάβει την Κώρυκο, επειδή ανήκε στο βασίλειο της Αρμενίας στη νότια Μικρά Ασία, του οποίου ο βασιλιάς, Λέων Δ', ήταν συγγενής του και δεν ήθελε να τον δυσαρεστήσει, αν και ο Λέων δεν είχε την ικανότητα να υπερασπιστεί τις κτήσεις του.

Αλλού, πάντως, ο Μαχαιράς δίνει την πληροφορία ότι ο Ούγος είχε δαπανήσει την περιουσία του, που ήταν μεγάλη, στην ετοιμασία εκστρατείας κατά των Τούρκων στη Μικρά Ασία. Η εκστρατεία αυτή δεν έγινε, πιθανότατα εξαιτίας των επιδημιών που έπληξαν την Κύπρο και που αποδεκάτισαν τον πληθυσμό της, αν και μερικές στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Τούρκων συνέβησαν ιδίως όταν ο Ούγος συμμάχησε με τον πάπα και τους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου. Η συμμαχία στρεφόταν κατά των Τούρκων και ο Ούγος συνεισέφερε στον αγώνα αυτό τέσσερα καράβια. Αποτέλεσμα ήταν να καταληφθεί η Σμύρνη το 1334. Μεγάλη εκστρατεία σχεδίασε και εκτέλεσε με επιτυχία λίγο αργότερα ο γιος του Ούγου, ο βασιλιάς Πέτρος Α' της Κύπρου, ο σημαντικότερος από τους Λουζινιανούς βασιλιάδες του νησιού, τουλάχιστον από στρατιωτική πλευρά.

Παραπομπές

1. ↑ [...]Ηύρα γραμμένον ότι ο ρε Ούνγκες έστεψεν τον υιόν του τον Περρήν ρήγαν της Κύπρου ζώντα του, τη κδ' νοεβρίου ατνη' Χριστού (= 24 Νοέμβρη του 1358) και επέθανεν ο αυτός ρε Ούνγκες τη ι' Οκτωβρίου ατνθ' (= 1Ο Οκτώβρη του 1359), και εθάφτην εις τον Σαν Τομένικον (= μοναστήρι του Αγίου Δομινίκου στη Λευκωσία)[...] Χρονικόν, παρ.86
2. ↑ [...]Και αλλού ηύρα γραμμένον, ότι μετά τον θάνατον του ρε Ούνγκες εστέφθην ο ρε Πιερ τη Κυριακή τη κδ' Νοεμβρίου ατνθ' Χριστού (= 24 Νοέμβρη του 1359)...ρήγας της Κύπρου. Χρονικόν του Μαχαιρά
3. ↑ Χρονικόν, παρ. 113

Βασίλειο της Κύπρου

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>