Πορτρέτο της Αμαλίας από τον Γιόζεφ Καρλ Στίελερ
Η Βασίλισσα Αμαλίας της Ελλάδος (1836-1862) ήταν η σύζυγος του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδας. Γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1818 στο Ολδεμβούργο ως δούκισσα Αμαλία - Μαρία - Φρειδερίκη, του Ολδεμβούργου και πέθανε στις 20 Μαΐου 1875 στη Βαμβέργη.
Οικογένεια
Γονείς της ήταν ο Μέγας Δούκας Παύλος Φρειδερίκος Αύγουστος, του Ολδεμβούργου και η Πριγκίπισσα Αδελαίδα του Άνχαλτ - Βέρνμπουργκ, δουκικού Οίκου των Βάζα, δουκών επίσης του Ολδεμβούργου. Από μικρή ηλικία είχε χάσει τη μητέρα της και ανατράφηκε από τη Βαρώνη Σέλλα. Διδάχθηκε ξένες γλώσσες, ζωγραφική, μουσική και χορό καθώς και ξιφασκία και ιππασία. Έδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το θέατρο, τον χορό, την ιππασία, την ξιφασκία και το κυνήγι.
Ο γάμος με τον Όθωνα τελέστηκε στη πατρίδα της στις 10 Νοεμβρίου 1836 και το ζευγάρι έφτασε στην Αθήνα στις 2 Φεβρουαρίου 1837. Η Αμαλία έλαβε το όνομα Αμαλία, Βασίλισσα της Ελλάδος, που διατήρησε μέχρι το 1862. Σημειώνεται ότι ο γάμος έγινε χωρίς να έχει ενημερωθεί η βουλή, κάτι που δημιούργησε ιδιαίτερο πρόβλημα στον Όθωνα.
Πρώτα χρόνια Βασιλείας
Με τον ερχομό της στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στην οικία του Αφθονίδη προ του κήπου Κλαυθμώνος που γρήγορα είχε διασκευαστεί σε πρώτο ανάκτορο. Εκεί δέχθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1937 για πρώτη φορά την αθηναϊκή κοινωνία με διερμηνέα τον Αλέξανδρο Ραγκαβή. Η επίσημη όμως υποδοχή της από τον ελληνικό λαό με αποθεωτικές εκδηλώσεις έγινε στις 25 Μαρτίου του 1837, όπου και εμφανίσθηκε δημόσια στο πλευρό του Βασιλέως. Τον επόμενο χρόνο με διάταγμα του Όθωνα η ημερομηνία αυτή ορίσθηκε ως πρώτη εθνική επέτειος συνδυαζόμενη πρώτιστα με τον εορτασμό της ελληνικής ανεξαρτησίας.
Αμέσως η νεαρή Βασίλισσα με την έμφυτη ορμητικότητά της επιδόθηκε στη συμφιλίωση των διαφόρων μερίδων (φατριών) της αθηναϊκής κοινωνίας προσπαθώντας να συγκροτήσει τη νέα ελληνική αριστοκρατία. Στη τότε Αθήνα τρεις ήταν οι μεγάλες φατρίες που δέσποζαν οι Φαναριώτες, ως παλαιά βυζαντινή αριστοκρατία, οι "Αγωνιστές" στους οποίου η Ελλάδα όφειλε την ανεξαρτησία της, που τους αντιμάχονταν οι προηγούμενοι, και οι "Επήλυδες" αυτοί που συγκέντρωναν τον πλούτο και που συνεχίζουν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα ακόμη εντονότερα. Η προσπάθειά της όμως αυτή απέτυχε εξ ολοκλήρου λόγω των ανόμοιων στοιχείων αυτών των φατριών. Δυστυχώς η Αμαλία με τη συνήθη ειλικρίνειά της δεν κατόρθωσε να κρύψει τον θαυμασμό που έτρεφε προς τους Αγωνιστές με συνέπεια να εντείνει αντιζηλίες και να δημιουργήσει εχθρούς στις άλλες δυο παρατάξεις που δεν άργησαν να εκδηλωθούν. Επίσης με την αυστηρότητα και την ακαμψία στις αρχές που την χαρακτήριζαν, αφενός δεν άλλαξε θρήσκευμα και αφετέρου απέκλεισε την επαφή των Ανακτόρων με κάθε πρόσωπο που δεν θεωρούνταν άμεπτο τουλάχιστον ηθικά χωρίς ν΄ αποφεύγει να εξηγεί και τους λόγους της εναντίον τους συμπεριφοράς βλάπτοντας έτσι αυτούς δημόσια και που τελικά ελάχιστοι εξ αυτών προέρχονταν από τους Αγωνιστές. Έτσι συνεχώς και νέοι εχθροί της, δημιουργούνταν. Οι αντιζηλίες όμως αυτές, μεταξύ των φατριών, δεν ήταν δημιούργημα της Αμαλίας, που ατυχώς προσπάθησε να δημιουργήσει αριστοκρατία (κοινωνικές τάξεις) σε μία Χώρα αμέσως μετά από τόσες ατυχίες που είχε υποστεί ο λαός και που θα έπρεπε ως εκ τούτου να είχε αφομοιωθεί σε μία ενιαία κοινωνία, αλλά από τη περίοδο του Αγώνα του 1821, ιδιαίτερα μεταξύ των Αγωνιστών και των ξενικών δηλαδή των Ελλήνων του εξωτερικού όπως θα λέγανε σήμερα τους Φαναριώτες. Δυστυχώς όμως η φύση της Αμαλίας δεν της επέτρεψε διπλωματική συμπεριφορά έναντι αυτών. Επίσης πολλές φορές έχει αναφερθεί πως η Βασίλισσα παραγκωνίζονταν από τις οικογένειες των Φαναριωτών. Αυτό εκτός του ότι δεν έχουν υπάρξει σχετικές πηγές αποτελεί μύθο αφού ειδικά οι οικογένειες αυτών υπήρξαν πάντα φιλομοναρχικές.
Φωτογραφία της Βασίλισσας Αμαλίας στην εξορία σε προχωρημένη ηλικία, περ. 1870
Κοινωνικό έργο
Στη συνέχεια η Βασίλισσα Αμαλία άρχισε να παρουσιάζει έντονη δράση καλλωπισμού της πόλης των Αθηνών με δημιουργία κήπων, πλούσιας δενδροφύτευσης δρόμων καθώς και έντονη φιλανθρωπική δράση κυριότερα δείγματα των οποίων ήταν: Οι κήποι της Αθήνας, το Αμαλίειο ορφανοτροφείο, ο Πύργος της Βασιλίσσης, η πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής και σε όλη την Ευρώπη, ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους ναυτικούς, το γνωστό Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο κ.ά., καθιερώνοντας ακόμα και επίσημη γυναικεία ενδυμασία ανακτόρων, φολκλορική φορεσιά της ελληνικής υπαίθρου, ένα πρωτόγνωρο μέτρο στις τότε Βασιλικές Αυλές της Ευρώπης.
Οι κήποι της Αθήνας
Η Βασίλισσα Αμαλία ενδιαφέρθηκε έντονα για τη γεωργία και τη δενδροκηποκομία και προώθησε την αμπελοκαλλιέργεια. Η γεωργική παραγωγή της Ελλάδας ήταν ανεπαρκής για να τροφοδοτήσει ολόκληρη τη χώρα. Ένα μεγάλο μέρος των πιό εύφορων εδαφών που καλλιεργούνταν από τους ελληνικούς αγρότες ήταν ακόμα υπό οθωμανικό έλεγχο.
Υπό την καθοδήγηση της βασίλισσας, οι βασιλικοί κήποι δημιουργήθηκαν ακριβώς πίσω από το νέο παλάτι που χτίστηκε το 1838. Οι κήποι σχεδιάστηκαν το 1839, και πάνω από 500 είδη φυτών παραγγέλθηκαν από όλο τον κόσμο. Δυστυχώς, το κλίμα στην Αθήνα αποδείχθηκε πάρα πολύ σκληρό για πολλές ποικιλίες φυτών άν και πολλές ποικιλίες παραμένουν μέχρι και σήμερα.
Εργάστηκε ενεργά προς την κοινωνική βελτίωση και τη δημιουργία των κήπων στην Αθήνα, και κέρδισε καταρχάς τις καρδιές των Ελλήνων με την ομορφιά της.
Σπυρίδων Χα(ν)τζηγιαννόπουλος, Η Βασίλισσα Αμαλία, 1848, λάδι σε μουσαμά
Το "φόρεμα Αμαλία"
Όταν έφθασε στην Ελλάδα ως σύζυγος του βασιλιά το 1837, άσκησε άμεση επίδραση στην κοινωνική ζωή και τη μόδα. Κατάλαβε από νωρίς ότι η ενδυμασία της οφείλει να μιμηθεί αυτή των νέων υπηκόοων της, και έτσι δημιούργησε ένα ρομαντικό φόρεμα, το οποίο έγινε ένα εθνικό ελληνικό κοστούμι, γνωστό ακόμα ως φόρεμα Αμαλία.
Ακολουθεί το ύφος Biedermeier, με ένα καβάδι στο πάνω μέρος του σώματος, και φοριέται με ένα πλουσιοπάροχα κεντημένο σακάκι. Ολοκληρώνεται με ένα καπέλο ή ένα φέσι, που φορέθηκε παραδοσιακά από τις παντρεμένες γυναίκες, ή με το καλπάκι (μια τόκα) για τις ανύπανδρες γυναίκες, στο οποίο προστέθηκε μετά, το μαύρο πέπλο για τη μετάβαση στην εκκλησία. Αυτό το φόρεμα έγινε η συνηθισμένη ενδυμασία όλων των Χριστιανών γυναικών που κατοικούσαν σε πόλεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια. Η στολή Αμαλία φοριόταν ως το μακρινό Βελιγράδι.
Η πόλη Αμαλιάδα και το χωριό Αμαλιάπολη ονομάστηκαν προς τιμή της Αμαλίας.
Μετέπειτα χρόνια
Δεδομένου ότι ο βασιλιάς Όθων της Ελλάδας και οι βαυαροί σύμβουλοί του επενέβαιναν στις πολιτικές υποθέσεις, η Αμαλία αναμίχθηκε και αυτή, επίσης. Έγινε ο στόχος σκληρών επιθέσεων όταν αναμίχθηκε στην πολιτική και η εικόνα της υπέφερε περαιτέρω όταν αποδείχθηκε ανίκανη να παρέχει έναν κληρονόμο. Παρέμεινε επίσης μια προτεστάντισσα, σε μια σχεδόν ολοκληρωτικά ορθόδοξη χώρα, σε όλη τη βασιλεία της.
Τον Φεβρουάριο του 1861, ένας πανεπιστημιακός φοιτητής ονόματι Αριστείδης Δόσιος αποπειράθηκε να δολοφονήσει την Αμαλία. Γενόμενος όμως αντιληπτός από την ίδια έστρεψε το άλογό της εναντίον του με αποτέλεσμα ν΄ αστοχήσει. Στη συνέχεια συνελήφθηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά η βασίλισσα επενέβη, και καταδικάστηκε σε ισόβια. Χαιρετήθηκε ως ήρωας για την προσπάθειά του από ορισμένες φατρίες, αλλά, η απόπειρα προκάλεσε τα αυθόρμητα συναισθήματα συμπόνιας προς το βασιλικό ζεύγος, μεταξύ του λαού
Εξορία
Ακριβώς ένα χρόνο αργότερα, ενώ το βασιλικό ζεύγος ήταν σε μια επίσκεψη στην Πελοπόννησο, μια εξέγερση πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, που είχαν υποστηρίξει τον Όθωνα, τον συμβούλευσαν να μην αντισταθεί και έτσι η βασιλεία ΌΘωνα και Αμαλίας πήρε τέλος. Αποχώρησαν από την Ελλάδα με το βρετανικό πολεμικό πλοίο Σκύλα, έχοντας πάρει μαζί τους τα ελληνικά βασιλικά εμβλήματα. Τα εμβλήματα αυτά θα επιστρέψουν στην Ελλάδα μετά από 100 χρόνια περίπου.
Ο Βασιλιάς Όθων και η Βασίλισσα Αμαλία πέρασαν το υπόλοιπο της ζωής τους στη εξορία, στην πατρίδα του Όθωνα, τη Βαυαρία. Αποφάσισαν, να μιλούν την ελληνική γλώσσα κάθε ημέρα, μεταξύ 6 και 8 η ώρα, για να θυμηθούντε τα χρόνια τους στην Ελλάδα. Η Βασίλισσα Αμαλία πέθανε στη Βαμβέργη το 1875 και ενταφιάστηκε στο Μόναχο, δίπλα στον αγαπημένο σύζυγό της Βασιλιά Όθωνα.
Πηγές
- Ζαούσης, Αλέξανδρος Λ., Αμαλία και Όθων, Εκδόσεις Ωκεανίδα, Αθήνα 2002, ISBN 960-410-254-0
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
<@=@=@>
