Άγγελος Σικελιανός


Ο Άγγελος Σικελιανός (1884 – 1951) ήταν ένας από τους μείζονες Έλληνες ποιητές. Το έργο του διακρίνεται από έναν έντονο λυρισμό και έναν ιδιαίτερο γλωσσικό πλούτο.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στη Λευκάδα όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Αποφοίτησε από το γυμνάσιο το 1900 και τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στην Νομική Σχολή της Αθήνας χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει ποτέ τις νομικές του σπουδές. Τα επόμενα χρόνια πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο.


Σημαντικό σταθμό στη ζωή του Σικελιανού αποτέλεσε ο γάμος του, το 1907, με την Αμερικανίδα Eva Parlmer, η οποία σπούδαζε στο Παρίσι ελληνική αρχαιολογία και χορεογραφία. Ο γάμος τους τελέστηκε στην Αμερική ενώ εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα το 1908. Εκείνη την περίοδο, ο Σικελιανός ήρθε σε επαφή με αρκετούς πνευματικούς ανθρώπους και τελικά το 1909 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Αλαφροΐσκιωτος, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στους φιλολογικούς κύκλους, αναγνωριζόμενη ως έργο σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων. Ακολούθησε μια περίοδος έντονης αναζήτησης που καταλήγει στην έκδοση των τεσσάρων τόμων της ποιητικής συλλογής Πρόλογος στη Ζωή, Η Συνείδηση της Γης μου (1915), Η Συνείδηση της Φυλής μου (1915), Η Συνείδηση της Γυναίκας (1916) και Η Συνείδηση της Πίστης (1917). Ακολουθούν ακόμα τα χαρακτηριστικά ποιήματα Το Πάσχα των Ελλήνων και Μήτηρ Θεού, της περιόδου 1917 - 1920 καθώς και διάφορες συνεργασίες του με λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.


Άγγελος Σικελιανός, Δελφοί

Η αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα απασχόλησε βαθιά τον Σικελιανό και συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών, στα πρότυπα της "Δελφικής Ιδέας". Για το σκοπό αυτό, ο Σικελιανός, με τη συμπαράσταση και οικονομική αρωγή της γυναίκας του, δίνει πλήθος διαλέξεων και δημοσιεύει μελέτες και άρθρα. Παράλληλα, οργανώνει τις "Δελφικές Εορτές" στους Δελφούς με τις παραστάσεις του Προμηθέα Δεσμώτη (1937) και των Ικέτιδων (1930) του Αισχύλου να ανεβαίνουν στο αρχαίο θέατρο. Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών απένειμε στο Σικελιανό αργυρό μετάλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων. Την ίδια περίοδο, ολοκληρώνονται και οι πρώτες τραγωδίες του Σικελιανού. Αν και οι προσπάθειες του Σικελιανού σημείωσαν επιτυχία και είχαν απήχηση, δεν στάθηκε εφικτό να συνεχιστούν κυρίως λόγω των οικονομικών συνθηκών.


Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Σικελιανός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική αντίσταση του λαού, με κορυφαία εκδήλωση το ποίημα και το λόγο που εκφώνησε στην κηδεία του Παλαμά το 1943.


Tο 1946 εξελέγη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών ενώ το 1949 ήταν υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ.


Ο Άγγελος Σικελιανός πέθανε στην Αθήνα το 1951 και τάφηκε στους Δελφούς.


Έργο

<===---+---===>

Ποιήματα

  • Λυρικός Βίος - τόμος Α (1965)
  • Λυρικός Βίος - τόμος Β (1965)
  • Λυρικός Βίος - τόμος Γ (1965)
  • Πρόλογος στη Ζωή (1967)
  • Λυρικός Βίος - τόμος Δ (1967)
  • Λυρικός Βίος - τόμος Ε (1967)
  • Λυρικός Βίος - τόμος ΣΤ (1969)

Πεζά κείμενα

  • Πεζός Λόγος Α (1978)
  • Πεζός Λόγος Β (1980)
  • Πεζός Λόγος Γ (1981)
  • Πεζός Λόγος Δ (1983)
  • Πεζός Λόγος Ε (1985)

Τραγωδίες

  • Θυμέλη - τόμος Α (1970)
  • Θυμέλη - τόμος Β (1971)
  • Θυμέλη - τόμος Γ (1975)



ΑΝΟΙΞΗ


Και να, φουντώνει η άνοιξη! Το νέο μπουμπούκι δένει.
Χύνεται η μεγαλόπνοη και λιγοθυμισμένη αύρα από τα τετράψηλα,
και κρυφαναστενάζοντας λυγάει τα κυπαρίσσια.
Οι ίσκιοι αλαφρώνουνε, οι αυγές, και η πελαγίσια ριπή
ανασταίνει τ' αφρολούλουδα στα διάφανα τετράβαθά της πλάτια°
από τη μια ως την άλλη νύχτα ανοίγονται, σκεπάζονται, ψηλά, τα μονοπάτια...
Και να, φουντώνει η άνοιξη! Παντού ο λαός,
να δράξει τη μανία την ιερή, που ανάτρομη
σκορπάει στα τετραπέρατα αρμονία,
κι απ' τον αγώνα του κορμιού, του νου, του δένδρου
υψώνει αντάμα, σε βύθη αϊτίσια, αθώρητα,
το μέγα της χαράς το θάμα!



ΜΟΥΧΡΩΜΑ


Κι είχα από φως τα μάτια μου τόσο βαθιά γεμάτα,
που, αν έκλεια τα ματόφυλλα, σαν κλάμα απάνου ανάβρυζε,
σαν κλάμα- και μου τ' άνοιγε σα λούλουδα, δροσάτα.
Κι αυλάκωνε τα ατάραγο μυαλό, κι αλάφρωνέ μου,
σα δέντρο που αλαφρώνει το βαθιά η πνοή του ανέμου,
ρίχνοντας κάτου τον καρπό,
και, λεύτερα, τα φύλλα ανακλαδίζονται ψηλά, σε νέαν ανατριχίλα°
κι αυλάκωνέ μου το μυαλό το φως,
και μες στις φλέβες του ήσυχα, αργόν εκύλα.


ΔΕΛΦΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ


(Απόσπασμα)


Μ' εν' άσβηστο χαμόγελο ήρτα ως σ' εσάς, Δελφοί!
Ο πετρωτός ανήφορος, που μόφεγγε στα σκότη της νύχτας
οπού ανέβαινα την τρομερή κορφή,
δεν είδε, απ' ότε εσώριασε η αυλή σας, τέτοια νιότη!
Σαν πλάτανος εσειόντανε με τ'άστρα ο ουρανός'
κι άστραφτε απάνου ο Παρνασσός ώσμε το πέλαο κάτου,
κι απ' τ' άστρα κι από τ' άστραμμα ο νους μου ο φωτεινός
έβλεπε πέρα απ' της ζωής τη μοίρα ή του θανάτου...
Κι απ' την κραυγή του γερακιού στην άγρια λαγκαδιά
που εχύμα από τα πετρωτά στο πρώτο χαραμέρι,
ώσμε της γης και του έλατου την τρίσβαθη ευωδιά
που πλήθαινεν απόβροχο το αυγερινόν αγέρι,
ώσμε το νέφι πούβρεξε περαστικό,
σα δρυ που στάει σ' αιφνίδιο ανέμισμα την αυγινή δροσιά του,
το νου μου στον ανήφορο γητέψαν, για να βρει, γαλήνιος,
την αληθινή, θεϊκή κορμοστασιά του
και να σταθεί προσμένοντας να δει μες στη σιγή
τον ίδιο Απόλλωνα άξαφνα στον Παρνασσό να βγαίνει,
κι όλος ο αγέρας να σειστεί στην πλάση
ως μια πηγή που της ταράζει τα νερά μια Νύφη διψασμένη!



ΠΑΛΑΜΑΣ


Ηχήστε, οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα...
Βογγήστε, τύμπανα πολέμου...
Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!
Ένα βουνό με δάφνες αν υψώσουμε
ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι ας το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιον κλει τι κι αν το πει η δικιά μου γλώσσα;
Μα Εσύ, Λαέ, που τη φτωχή Σου τη μιλιά, Ήρωας,
την πήρε και την ύψωσε ως στ' αστέρια,
μοιράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά της τέλειας δόξας Του,
ανασήκωσ' Τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο, κι απάνω κι από μας που τον υμνούμε,
με καρδιά αναμμένη, πες μ'ένα μόνο ανασασμόν:
"ο Παλαμάς!", ν' αντιβογγήσει τ' όνομά του η Οικουμένη!
Ηχήστε, οι σάλπιγγες...
Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα...
Βογγήστε, βούκινα πολέμου... Οι ιερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!
Ένας λαός, σηκώνοντας τα μάτια του, τη βλέπει
κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας Τονε σκέπει...
Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός της αιωνιότητας αστράφτει,
αυτή την ώρα Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,
που, αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά στη γην αυτή
με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει...



----------------

Άγγελος Σικελιανός ο οραματιστής

Το τραγούδι των Αργοναυτών

Νεοελληνική λογοτεχνία

Κατάλογος Ελλήνων λογοτεχνών

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org + LivePedia.gr http://www.livepedia.gr/. Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>


www.hellenica.de