Η Συνθήκη του Κάρλοβιτς είναι μια συνθήκη που υπογράφηκε στις 26 Ιανουαρίου 1699 στο Σρέμσκι Κάρλοβτσι (κυριλλικά σερβικά: Сремски Карловци, κροατικά: Srijemski Karlovci, γερμανικά: Karlowitz, τουρκικά: Karlofça, ουγγρικά: Karlóca), μια πόλη στη σημερινή Σερβία. Η συνθήκη τερμάτισε τον αυστροοθωμανικό πόλεμο του 1683-1697 στον οποίο οι Οθωμανοί ηττήθηκαν.

Η συνθήκη υπογράφτηκε μετά από ένα συνέδριο δύο μηνών μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ιερής Συμμαχίας του 1684 (μίας συμμαχίας διαφόρων ευρωπαϊκών δυνάμεων που περιελάμβανε την Αψβουργική Αυτοκρατορία, την Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία, τη Δημοκρατία της Βενετίας και τη Ρωσική Αυτοκρατορία) . Οι Οθωμανοί παραχώρησαν το μεγαλύτερο μέρος της Ουγγαρίας, την Τρανσυλβανία και την Σλαβονία στην Αυστρία, ενώ η Ποδολία πέρασε στην Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία. Το μεγαλύτερο μέρος της Δαλματίας πέρασε στη Βενετία, μαζί με την Πελοπόννησο, την οποία όμως οι Οθωμανοί επανέκτησαν με τη Συνθήκη του Πασσάροβιτς το 1718.

Συνέπειες

Η συνθήκη σημάδεψε την αρχή της Οθωμανικής παρακμής και την ανάδειξη της Αυστρίας σε κυρίαρχη δύναμη της κεντρικής Ευρώπης.

Οθωμανική Αυτοκρατορία

Ήταν η πρώτη φορά που η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραφε συνθήκη (και όχι απλή ανακωχή) με μη μουσουλμανικό κράτος και η πρώτη φορά που εγκατέλειπε τόσο μεγάλες εδαφικές εκτάσεις. Για τους επόμενους δύο αιώνες οι Ευρωπαίοι δε θα ασχολούνταν με την οθωμανική ισχύ αλλά με την οθωμανική αδυναμία, καθώς οι γείτονες του Σουλτάνου ανταγωνίζονταν για εδαφικά οφέλη εις βάρος της αυτοκρατορίας του. Η φράση «ο ασθενής της Ευρώπης» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του φθινοπώρου του 1683, μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης. Κι όμως, η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κράτησε περισσότερο απ’ ότι αναμενόταν και διακόπηκε από σύντομα διαλείμματα ανάτασης. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία στο εξής αμυνόταν, αλλά παρέμεινε ένας σημαντικός παράγοντας στην ευρωπαϊκή ιστορία, αν και για διαφορετικούς πλέον λόγους.

Αυστρία

Εξίσου σημαντικές ήταν οι συνέπειες για την Αυστρία. Για πολύ καιρό η Βιέννη υπήρξε η πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον των Οθωμανών, αλλά στο εξής θα προστατεύεται από το βασίλειο της Ουγγαρίας, που επανήλθε στο ρόλο που είχε στο Μεσαίωνα, δηλαδή ως πεδίο ανάσχεσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτή η νέα αίσθηση ασφάλειας έγινε εμφανής στη Βιέννη του 18ου αιώνα. Η πόλη επεκτάθηκε έξω από τα τείχη , ενώ ο πληθυσμός διπλασιάστηκε ( 175.000 από 80.000), καθώς η αυλή των Αψβούργων μεγάλωσε και πολλοί αριστοκράτες μετακόμισαν στην πόλη. Η πόλη μεταμορφώθηκε αρχιτεκτονικά χάρη στα παλάτια των αριστοκρατών, τις εκκλησίες και τα διοικητικά κτήρια. Από ευάλωτο φρούριο η Βιέννη μεταμορφώθηκε σε μία μπαρόκ μητρόπολη, τη μεγαλύτερη πόλη στην κεντρική Ευρώπη με 200.000 κατοίκους στα τέλη του 18ου αιώνα.

Έλληνες

Η συνθήκη είχε αξιοσημείωτες συνέπειες και για τους Έλληνες, καθώς έδωσε τη δυνατότητα στους έλληνες εμπόρους να ξαναρχίσουν το εμπόριο με τη Βενετία και την Αυστριακή Αυτοκρατορία, [1] γεγονός που είχε καθοριστικές συνέπειες για την οικονομική αναγέννηση του ελληνικού χώρου. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι στην υπογραφή της συνθήκης ο επίσημος αντιπρόσωπος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν ένας Φαναριώτης, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων) [2], γεγονός που σηματοδοτεί την άνοδο των Φαναριωτών στον οθωμανικό κρατικό μηχανισμό κατά τον 18ο αιώνα.

Σημειώσεις

1. ↑ L.S. Stavrianos,The Balkans since 1453, Λονδίνο: Hurst&Company, 2001 (1958), σ. 274

2. ↑ Ibid., σ. 271

Πηγές

H. M. Scott, Europe turns East: political developments in the eighteenth century, στο Euan Cameron(συντ.), Early Modern Europe: An Oxford History, Οξφόρδη: Oxford University Press, 1999, σ.301.