Ο όρος Kristallnacht (Κριστάλναχτ, που σημαίνει στα γερμανικά η «Νύχτα των Κρυστάλλων» ή η «Νύχτα των Σπασμένων Κρυστάλλων»), επίσης Reichskristallnacht (Ράιχσκρισταλναχτ, κατά λέξη, «Αυτοκρατορική Νύχτα των Κρυστάλλων»), Pogromnacht (Πογκρόμναχτ, δηλαδή η «Νύχτα του Πογκρόμ»), περιγράφει το μαζικό πανεθνικό πογκρόμ στη Γερμανία και στην Αυστρία τη νύχτα της 9ης προς 10η Νοεμβρίου 1938. Ο στόχος ήταν οι Εβραίοι πολίτες όλης της χώρας και αποτέλεσε την απαρχή του Ολοκαυτώματος.

Τα γεγονότα

Πρελούδιο

Τη δεκαετία του 1930 πολλοί Εβραίοι πολωνικής καταγωγής ζούσαν στη Γερμανία. Πολλοί είχαν ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στη Γερμανία και κάποιοι είχαν παρασημοφορηθεί ως βετεράνοι του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 1938 17.000 από αυτούς τους συγκέντρωσαν χωρίς καμία προειδοποίηση μέσα στη νύχτα και τους απέλασαν από τη Γερμανία στην Πολωνία.

Η πολωνική κυβέρνηση αρνήθηκε να τους δεχτεί με αποτέλεσμα την επίπονη πεζοπορία μεταξύ των γερμανικών και πολωνικών συνοριακών φυλακίων κατά τη διάρκεια της κρύας ημέρας και νύχτας, μέχρι να πείσουν οι γερμανικές αρχές την πολωνική κυβέρνηση να τους επιτρέψει την είσοδο.

Ο Χέρσελ Γκρίνσπαν (Herschel Grynszpan), Γερμανός Εβραίος που είχε διαφύγει στη Γαλλία, έλαβε ένα γράμμα από την οικογένειά του, το οποίο περιέγραφε τις φριχτές συνθήκες που έζησαν κατά την απέλαση. Αναζητώντας τρόπο για να τους ανακουφίσει από αυτή την κατάσταση, έκανε επανειλημμένες εκκλήσεις μέσα στις επόμενες ημέρες προς τον Ερνστ Φομ Ρατ (Ernst vom Rath), γραμματέα της Γερμανικής Πρεσβείας στο Παρίσι, ο οποίος δεν φαίνεται να είχε την πρόθεση να βοηθήσει.

Τη Δευτέρα 7 Νοεμβρίου ο Γκρίνσπαν πυροβόλησε τον Φομ Ρατ στο στομάχι, ενώ αστόχησε άλλες τρεις φορές. Δύο μέρες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου, ο γραμματέας πέθανε.

Η δολοφονία του Φομ Ρατ εξυπηρέτησε ως άλλοθι για την έναρξη βιαιοπραγιών κατά των Εβραίων κατοίκων όλης της Γερμανίας. Υπήρχε η πρόθεση να φανεί η επίθεση αυτή σαν αυθόρμητη αντίδραση, αλλά στην πραγματικότητα είχε ενορχηστρωθεί από τη γερμανική κυβέρνηση και ειδικότερα από τον Ράινχαρντ Χάιντριχ (Reinhard Heydrich). Η κυβέρνηση αξιοποίησε, εκτός από τα επίσημα κρατικά μέσα, και την οργάνωση του Ναζιστικού κόμματος για να οργανώσει και να πραγματοποιήσει τις ταραχές.

Το πογκρόμ που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα να προκληθούν ζημιές και σε πολλές περιπτώσεις να καταστραφούν περίπου 1.574 συναγωγές (σχεδόν όλες όσες υπήρχαν στη Γερμανία), πολλά εβραϊκά κοιμητήρια, πάνω από 7.000 καταστήματα και 29 πολυκαταστήματα που ανήκαν σε Εβραίους. Κάποιοι Εβραίοι ξυλοκοπήθηκαν έως θανάτου, ενώ άλλοι εξαναγκάζονταν να παρακολουθούν.

Περισσότεροι από 30.000 άρρενες Εβραίοι συνελήφθησαν και στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης· κατά κύριο λόγο στο Ντάχαου, στο Μπούχενβαλντ και στο Σάξενχαουζεν. Η μεταχείριση στα στρατόπεδα ήταν κτηνώδης, αλλά οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών υπό τον όρο ότι θα εγκατέλειπαν τη Γερμανία.

Ο ακριβής αριθμός των Γερμανών Εβραίων που θανατώθηκαν δεν έχει προσδιοριστεί, αλλά υπολογίζεται ότι κυμαίνεται μεταξύ 36 και 200 περίπου ατόμων για τις δύο ημέρες που διήρκεσαν οι αναταραχές. Ο ευρύτερα αποδεκτός αριθμός νεκρών κατά τη διάρκεια των ταραχών είναι 91 άτομα. Υπολογίζοντας και τους θανάτους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, περίπου 2.000 ως 2.500 ήταν οι νεκροί που μπορούν να αποδοθούν στο πογκρόμ της «Νύχτας των Κρυστάλλων». Επίσης, μικρός αριθμός Γερμανών θανατώθηκαν σε εκείνη την περίπτωση, καθώς τους θεώρησαν κατά λάθος Εβραίους.

Τα γεγονότα στην Αυστρία δεν ήταν λιγότερο φρικτά και οι περισσότερες από τις 94 συναγωγές και τόποι προσευχής της Βιέννης υπέστησαν μερική ή ολική καταστροφή. Τα θύματα υπέστησαν κάθε είδους ταπεινώσεις, περιλαμβανομένου του εξαναγκασμού να σφουγγαρίζουν ενόσω τους υπέβαλλαν σε μαρτύρια οι συμπολίτες τους Αυστριακοί, κάποιοι από τους οποίους ήταν προηγουμένως φίλοι και γείτονές τους.

Αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο

Το πογκρόμ της «Νύχτας των Κρυστάλλων» προκάλεσε την οργή όλου του κόσμο. Αποτέλεσε δυσφήμηση για το κύρος των προναζιστικών κινημάτων στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική, οδηγώντας τα στην επακόλουθη διάλυσή τους. Πολλές εφημερίδες, όχι μόνο καταδίκασαν το πογκρόμ, αλλά τα συνέκριναν με τα δολοφονικά πογκρόμ που υποκίνησε η Τσαρική Ρωσία τη δεκαετία του 1880. Οι Η.Π.Α. ανακάλεσαν τον πρέσβη τους αλλά δεν διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις ενώ άλλες κυβερνήσεις προχώρησαν στη διακοπή των διπλωματικών τους σχέσεων ως μορφή διαμαρτυρίας.

Παρεπόμενα

Ο διωγμός και η οικονομική καταστροφή που προκλήθηκε στους Γερμανούς Εβραίους δεν έπαψαν με το πογκρόμ, ακόμη και μετά τις λεηλασίες των σπιτιών και των επιχειρήσεών τους. Τους υποχρέωσαν να πληρώσουν συλλογικό πρόστιμο ενός δισεκατομμυρίου μάρκων προς τη ναζιστική κυβέρνηση για το θάνατο του Φομ Ρατ και να καταβληθούν στο δημόσιο τα έξι εκατομμύρια μάρκα των ασφαλιστικών πληρωμών που θα έπαιρνε η εβραϊκή κοινότητα εξαιτίας των καταστροφών στις περιουσίες τους.

Ο ανώτατος αξιωματούχος των Ναζί Χέρμαν Γκέρινγκ (Hermann Göring) συναντήθηκε με άλλα μέλη της ηγεσίας των Ναζί στις 12 Νοεμβρίου, ώστε να σχεδιάσουν τα επόμενα βήματα μετά τις ταραχές, θέτοντας τη βάση για την επίσημη κρατική δράση που θα οδηγούσε σύντομα στο Ολοκαύτωμα. Ο Γκέρινγκ είχε πει σε εκείνη την συνάντηση:

«Έχω λάβει μια επιστολή κατ' εντολή του Φίρερ, η οποία απαιτεί την άμεση και οριστική διευθέτηση και επίλυση του εβραϊκού ζητήματος με οποιονδήποτε τρόπο... Δεν θα ήθελα να υπάρξουν οποιεσδήποτε αμφιβολίες, κύριοι, όσον αφορά στο σκοπό της σημερινής συνάντησης. Δεν συγκεντρωθήκαμε όλοι απλώς για να μιλήσουμε για μια ακόμη φορά, αλλά για να πάρουμε αποφάσεις και παρακαλώ όλες τις υπηρεσίες να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την εξάλειψη των Εβραίων από τη γερμανική οικονομία και για να τους κάνετε να υποκύψουν σε εμένα». [1]

Η νύχτα εκείνη αποτέλεσε την αρχή μιας νέας φάσης στις αντισημιτικές δραστηριότητες του ναζιστικού κόμματος και των κρατικών μηχανισμών, που οδήγησε στον εκπατρισμό και, τελικά, στη μαζική δολοφονία της πλειονότητας των Εβραίων που ζούσαν στη Γερμανία. Αν και λίγοι άνθρωποι το γνώριζαν εκείνη την εποχή, το πογκρόμ της «Νύχτας των Κρυστάλλων» αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την συστηματική δίωξη και μαζική δολοφονία των Εβραίων σε όλη την Ευρώπη, που είναι πλέον γνωστή ως το «Ολοκαύτωμα».

Υποσημειώσεις

1. ^ Robert E. Conot, Justice at Nuremberg, New York, NY: Harper and Row, 1983, σελ. 164-172.

Επιπρόσθετες πληροφορίες

* George L. Mosse, Toward the Final Solution: A History of European Racism.

* Confronting History: A Memoir.

* Nazi Culture: Intellectual, Cultural, and Social Life in the Third Reich, George L. Mosse Series in Modern European Cultural and Intellectual History.

* The Crisis of German Ideology : Intellectual Origins of the Third Reich.

* Christopher R. Browning, Collected Memories: Holocaust History and Post-War Testimony, George L. Mosse Series in Modern European Cultural and Intellectual History.

* William L. Shirer, The Rise and Fall of the Third Reich, 1959.

* Leni Yahil, The Holocaust: the Fate of the European Jewry.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αναμνηστικό Μουσείο Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ σχετικά με τη «Νύχτα των Κρυστάλλων».
  
• Kristallnacht του Ραββί Eliahu Ellis και του Ραββί Shmuel Silinsky (Aish.com).
  
• Kristallnacht από το φωτογραφικό αρχείο Yad Vashem.
  
• Kristallnacht της Ιστοσελίδας Εθνικής Ιστορίας της Ελεανόρ Ρούζβελτ (Eleanor Roosevelt).

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>