H Βοσνία-Ερζεγοβίνη είναι μια χώρα στη Βαλκανική χερσόνησο, πρώην μέρος της Γιουγκοσλαβίας. Έχει έκταση 51.197km² και πληθυσμό 4,025,476. Συνήθως αναφέρεται συντομευμένα ως Βοσνία.

Η χώρα είναι η πατρίδα τριών συστατικών εθνοτήτων: των Μουσουλμάνων, των Σέρβων και των Κροατών.

Γεωγραφία

Θέση - Σύνορα

Η χώρα συνορεύει βόρεια και δυτικά με την Κροατία, ενώ ανατολικά και νοτιοανατολικά με τα κράτη της Σερβίας και του Μαυροβουνίου.

Μορφολογία

Τη χώρα διασχίζει η προέκταση των Διναρικών Άλπεων, με ψηλότερο βουνό το όρος Μάγκλιτς (2.330 μ.). Η Βοσνία, στο βόρειο τμήμα, είναι δασώδης, ενώ η Ερζεγοβίνη, στο νότιο τμήμα, έχει πιο επίπεδα μέρη γόνιμου εδάφους, που χρησιμοποιούνται πρωταρχικά ως αγροτικές γαίες. Η περιοχή έχει και 20 χλμ. ακτή κατά μήκος της Αδριατικής.

Τα κυριότερα ποτάμια είναι ο Σάβος, που ρέει στα βόρεια σύνορα της χώρας, με τους παραπόταμούς του (Δρίνο, Μπόσνα, Ούνα) και ο Νερέτβα που εκβάλλει στην Αδριατική.

Το μεγαλύτερο μέρος χαρακτηρίζεται από ζεστά καλοκαίρια και κρύους χειμώνες, αν και σύντομα, ενώ δροσερά καλοκαίρια και δριμείς χειμώνες είναι συνηθέστερα στις ψηλότερες περιοχές.

Ένα μεγάλο τμήμα του εδάφους της χώρας, κυρίως στις κεντρικές και βόρειες περιοχές, καλύπτεται από δάση πυκνά με πλατύφυλλα φυλλοβόλα, βελονοειδή και κωνοφόρα δέντρα, ενώ τα κυριότερα ζώα που συναντώνται είναι λαγοί, λύγκες, νυφίτσες, ελάφια, αλεπούδες, αγριόγατοι, λύκοι, ενυδρίδες, μουφλόν (άγριο πρόβατο) κ.ά.

Ιστορία

Η περιοχή της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης γύρω στο 1000 π.Χ. αποτελούσε μέρος της Ιλλυρίας, η οποία έγινε ρωμαϊκή επαρχία τον 1ο αιώνα π.Χ. Μετά την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατέκτησαν την περιοχή οι Γότθοι και στη συνέχεια οι Σλάβοι (7ος αι.). Το 12ο αιώνα η περιοχή ενσωματώθηκε στην επικράτεια της Ουγγαρίας. Το 1483 η Οθωμανική αυτοκρατορία κυρίευσε τα περισσότερα εδάφη της περιοχής και την κράτησε κάτω από την κυριαρχία της για τετρακόσια περίπου χρόνια, αν και σημειώθηκαν στο διάστημα αυτό πολλές εξεγέρσεις.

Βόσνιος κτηνοτρόφος, περί το 1900

Στη Συνδιάσκεψη του Βερολίνου το 1878 η δυαδική μοναρχία των Αψβούργων της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας διαπραγματεύθηκε με τους Ευρωπαίους κυβερνήτες για τα διοικητικά δικαιώματα στην περιοχή και μέχρι το 1908 προσάρτησε τις δύο επαρχίες. Προκλήθηκαν εθνικιστικές εντάσεις και οι ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να συμμετέχουν στις διαμάχες· η Αυστροουγγαρία και η Γερμανία ήταν αντίθετες προς τον αυξανόμενο σερβικό εθνικισμό, ενώ η Ρωσία και η Αγγλία τον υποστήριζαν.

Τον Ιούνιο του 1914 δολοφονήθηκαν στο Σαράγεβο ο διάδοχος της Αυστροουγγαρίας αρχιδούκας Φραγκίσκος-Φερδινάνδος και η γυναίκα του, γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για τον α’ παγκόσμιο πόλεμο. Σε αυτόν πολέμησαν ενωμένοι Κροάτες και Σέρβοι, ελπίζοντας να δημιουργήσουν ένα βασίλειο που θα ένωνε όλους τους Νοτιοσλάβους. Το Δεκέμβριο του 1918 η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αποτέλεσε τμήμα του ανεξάρτητου βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων κάτω από τη σερβική μοναρχία του βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ από το 1921 ως το 1934, ενώ το 1929 αυτό μετονομάστηκε σε βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας.

Κατά τη διάρκεια του β’ παγκόσμιου πολέμου οι δυνάμεις του Άξονα διαμέλισαν τη Γιουγκοσλαβία. Στο τέλος του πολέμου ο στρατάρχης Τίτο συνένωσε τα διάφορα μέρη της Γιουγκοσλαβίας και δημιούργησε μια γιουγκοσλαβική ομοσπονδία, και η Βοσνία και η Ερζεγοβίνη έγιναν μία από τις δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας (1946). Οι εθνικιστικές εντάσεις συνεχίστηκαν και χειροτέρεψαν μετά το θάνατο του Τίτο το 1980.

Το 1991 οι εντάσεις αυτές οδήγησαν στην αποδυνάμωση της Βοσνιακής προεδρίας και η Σλοβενία καθώς και η Κροατία διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους· πολλοί Σέρβοι από την άλλη διαδήλωσαν την αφοσίωσή τους στη σερβοελεγχόμενη Γιουγκοσλαβία. Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν σε συγκρούσεις μεταξύ Σέρβων και μη Σέρβων, οι οποίες κλιμακώθηκαν μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας των Σκοπίων, το Σεπτέμβριο του 1991. Το Μάρτιο του 1992 το ίδιο έκαναν η Βοσνία και η Ερζεγοβίνη. Μετά από λίγο ξέσπασε πόλεμος μεταξύ Σέρβων, Κροατών και Βοσνίων, αφού οι Σέρβοι άρχισαν να πολεμούν εναντίον των Κροατών και των Μουσουλμάνων για εδαφικά δικαιώματα.

Αν και η ανεξαρτησία της Βοσνίας και της Ερζεγοβίνης αναγνωρίστηκε διεθνώς, οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν. Τον Ιούνιο του 1993 το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών προώθησε τη λύση δημιουργίας έξι «ασφαλών περιοχών» για τους Βόσνιους Μουσουλμάνους και 25.000 στρατιώτες των Ηνωμένων Εθνών διατάχτηκαν να υπερασπιστούν τις περιοχές αυτές χρησιμοποιώντας ακόμη και βία.

Το Μάρτιο του 1994 τερματίστηκαν οι συγκρούσεις μεταξύ των Κροατών και των Βόσνιων μουσουλμάνων, όταν συμφωνήθηκε να δημιουργήσουν μια κοινή ομοσπονδία και να συνδέσουν τη νέα ομοσπονδία με τη Δημοκρατία της Κροατίας.

Από τον Ιανουάριο ως τον Απρίλιο του 1995 διακηρύχθηκε η ανακωχή ανάμεσα στους Σερβοβόσνιους και τους Μουσουλμανοκροάτες, αλλά οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν και οι προσπάθειες ανανέωσης της συμφωνίας δεν ήταν επιτυχείς. Τον Αύγουστο οι νέες επιθέσεις των Σερβοβόσνιων προκάλεσαν τις αεροπορικές επιθέσεις του ΝΑΤΟ εναντίον σερβοβοσνιακών στόχων στη Βοσνία και στην Ερζεγοβίνη. Η διορία για ειρήνη μέχρι το Φεβρουάριο του 1996 λειτούργησε και τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου η Βοσνία και η Ερζεγοβίνη εδραίωσαν επίσημες σχέσεις με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Το 2000 ο διοικητής των βοσνιοκροατικών δυνάμεων Τίχομιρ Μπλάσκιτς καταδικάστηκε από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σε 45 χρόνια φυλάκιση (η μεγαλύτερη ποινή που έχει επιβληθεί από αυτό το δικαστήριο) για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ το 2001 ο διοικητής των βοσνιοσερβικών δυνάμεων Ράντισλαβ Κράστιτς καταδικάστηκε σε 46 χρόνια φυλάκιση από το δικαστήριο του ΟΗΕ για εγκλήματα πολέμου. Την ίδια χρονιά ο Βόισλαβ Κοστούνιτσα, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, υπέγραψε σύμφωνο φιλίας με τη Βοσνία. Στις εκλογές του 2002 πρωθυπουργός εκλέχτηκε ο Αντνάν Τέρζιτς και αυτόν διαδέχθηκε ο Νίκολα Σπίριτς. Ο Σπίριτς παραιτήθηκε την πρώτη ημέρα του Νοεμβρίου του 2007 πυροδοτώντας μία από τις χειρότερες πολιτικές κρίσεις στη χώρα.

Στις 4 Δεκεμβρίου του 2007 η χώρα υπέγραψε συμφωνία για σύνδεση με την ΕΕ.

Οικονομία

Σημαντικό ρόλο στην οικονομία της χώρας κατέχει η γεωργία. Στις κοιλάδες παράγονται σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, λινάρι, καπνός, τεύτλα και φρούτα, ενώ στις ορεινές περιοχές υπάρχουν πολλοί βοσκότοποι όπου εκτρέφονται βοοειδή, άλογα και πρόβατα. Τα πολλά δάση δίνουν μεγάλες ποσότητες ξυλείας.

Η περιοχή έχει πολλά ορυκτά, σιδηρομεταλλεύματα, γαιάνθρακες, αλάτι, μαγγάνιο, ασήμι, μόλυβδο, χαλκό, χρώμιο κ.ά. Στη χώρα υπάρχουν βιομηχανίες σιδηροβιομηχανίας, τροφίμων, καπνού και ειδών βυρσοδεψίας.

Πολιτική Εξέταση

Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων είναι Βόσνιοι, ενώ υπάρχουν και πληθυσμοί Σέρβων και Κροατών. Οι Βόσνιοι είναι στην πλειοψηφία τους μουσουλμάνοι, οι Σέρβοι ορθόδοξοι χριστιανοί και οι Κροάτες ρωμαιοκαθολικοί. Οι γλώσσες που ομιλούνται είναι η βοσνιακή, η σερβική και η κροατική, που όλες ανήκουν στην ίδια γλωσσική οικογένεια.

Εκτός από την πρωτεύουσα Σαράγεβο, άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας είναι η Ζένικα (96.027 κάτ.), η Τούζλα (83.770 κάτ.), η Μπάνια Λούκα (160.000 κάτ.), το Μόσταρ (25.000 κάτ.).

Πολιτισμός

Γεωγραφικά και ιστορικά η χώρα βρισκόταν σε επαφή με το μεσογειακό, βυζαντινό, οθωμανικό και δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό και δέχτηκε τις επιδράσεις τους. Αργότερα, όταν η χώρα αποτελούσε δημοκρατία της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας η πολιτιστική παραγωγή της εντασσόταν στα πλαίσια του ευρύτερου γιουγκοσλαβικού πολιτισμού. Το 1992 με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η χώρα ανακήρυξε την αυτονομία της, και η πολιτιστική παραγωγή άρχισε σταδιακά να αναζητά και να βρίσκει την ιδιαίτερη ταυτότητά της.

Ο γνωστότερος λογοτέχνης της χώρας είναι ο Σέρβος Ίβο Άντριτς, ο οποίος το 1961 κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Άλλοι γνωστοί Βόσνιοι λογοτέχνες του 20ού αι. είναι ο Μέσα Σελίμοβιτς, ο ποιητής Αμπντουλάχ Σιντράν, ο Μακ Ντίζνταρ κ.ά. Ο Αντεμίρ Κένοβιτς και ο Εμίρ Κουστουρίτσα είναι οι γνωστότεροι κινηματογραφιστές που γεννημένοι στη Βοσνία κατάφεραν να γίνουν παγκοσμίως γνωστοί με τα έργα τους και να κερδίσουν πολλές διακρίσεις σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ (Φεστιβάλ Βενετίας, Φεστιβάλ Κανών). Ο Ντάνις Τάνοβιτς με την ταινία του «No man’s Land» κέρδισε το 2001 το Όσκαρ Ξενόγλωσσης ταινίας.

Παλιές φωτογραφίες

Στρατιώτης απο την Βοσνία

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<@=@=@>