HellenicaWorld

Η αναπτυξιακή ψυχολογία είναι κλάδος της ψυχολογίας που μελετά τα στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου, και ειδικότερα του παιδιού. Θεμελιωτής της ήταν ο γνωστός ελβετός ψυχολόγος Ζαν Πιαζέ. Σύμφωνα με τη θεωρία του τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού είναι τέσσερα:αισθησιοκινητικο, προ-ενεργητικό,συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών και τυπικών νοητικών ενεργειών.

Ανάλυση των επιμέρους σταδίων

Το αισθησιοκινητικό στάδιο, αρχίζει από τη γέννηση του ανθρώπου και τελειώνει στα 2 1/2 έτη. Όπως άλλωστε φανερώνει και η λέξη το παιδί σε αυτήν την περίοδο, χρησιμοποιεί τις αισθήσεις του προκειμένου να γνωρίσει τον κόσμο που το περιβάλλει. Κατά την περίοδο αυτή, το βρέφος αναπτύσσει την ικανότητα της μονιμότητας του αντικειμένου. Επίσης τα παιδιά γνωρίζουν σιγά-σιγά να συναλλάσονται με τον κόσμο σκοπίμως.

Το δεύτερο στάδιο που εξετάζουμε είναι το προ-ενεργητικό(2-6 ετών). Τα παιδιά αναπαριστούν την πραγματικότητα στον εαυτό τους με τη χρήση συμβόλων, λέξεων και χειρονομιών. Δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την αποψή τους από την άποψη των άλλων, παρασύρονται εύκολα από την επιφανειακή εμφάνιση ενώ μπερδεύουν συχνά τις αιτιώδεις σχέσεις.

Στο στάδιο των συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών, τα παιδιά έχουν ήδη μπει στην παιδική ηλικία αφού ξεκινάει στην ηλικία των 6 ετών και τελειώνει στα 12 έτη. Είναι ικανά για νοητικές ενέργειες, εσωτερικευμένη δράση η οποία εντάσσεται σε ένα σύστημα λογικής. Η σκέψη τούς επιτρέπει να συνδυάζουν, να ξεχωρίζουν, να κατατάσσουν και να μετασχηματίζουν αντικείμενα και πράξεις. Οι νοητικές ενέργειες θεωρούνται συγκεκριμένες γιατί πραγματοποιούνται παρουσία των αντικειμένων και των συμβάντων στα οποία απευθύνονται.

Τελευταίο στάδιο είναι αυτό των τυπικών νοητικών ενεργειών, το οποίο καλύπτει όλη την περίοδο της εφηβείας (12-19 έτη). Στην εφηβεία το αναπτυσσόμενο άτομο αποκτά την ικανότητα να σκέφτεται συστηματικά όλες τις λογικές λυσεις ενός προβλήματος. Οι έφηβοι παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον για αφηρημένες έννοιες και για την ίδια τη διεργασία της σκέψης.

Εξελικτική ή Αναπτυξιακή Ψυχολογία;

Ένα άλλο ζήτημα το οποίο έχει προκύψει σχετικά πρόσφατα είναι ο τίτλος του κλάδου. Αν δηλαδή πρέπει να είναι αναπτυξιακή ψυχολογία ή εξελικτική. Σύμφωνα με νεώτερους ερευνητές σωστότερος είναι ο όρος αναπτυξιακή καθώς ο άνθρωπος αναπτύσσεται και δεν εξελίσσεται κάτι που σημαίνει ότι δεν αλλάζει με την έννοια που λέμε για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Δηλαδή πως ήταν όταν πρωτοεμφανίστηκε στη Γη μέχρι σήμερα. Ο διαχωρισμός των δύο αυτών όρων έχει ξεκινήσει να γίνεται και στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία καθώς και εκεί υπάρχει διαφορά στη σημασία των όρων(αγγλ.:evolution=εξέλιξη,developmet=ανάπτυξη, γαλλ.:croissance=ανάπτυξη,évolution=εξέλιξη)

H Αναπτυξιακή ψυχολογία στην Ελλάδα

Ειδικότερα όσον αφορά την αναπτυξιακή ψυχολογία σε όλα τα τμήματα ψυχολογίας υπάρχει σχετικός τομέας ενώ θεωρείται βασικό γνωστικό αντικείμενο στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών. Ένας από τους βασικότερους ερευνητές της αναπτυξιακής ψυχολογίας στην Ελλάδα, ήταν ο καθηγητής Ιωάννης Παρασκευόπουλος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγές

* Cole & Cole, Η ανάπτυξη των παιδιών, Τυπωθήτω (2001).
* Γαλανάκη Ε, Θέματα Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Ατραπός.