Πρώτιστα Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: Neoproterozoic - Recent
Συστηματική ταξινόμηση
Επικράτεια: Ευκαρυωτά (Eukarya) Whittaker & Margulis, 1978 Βασίλειο: Πρώτιστα (Protista) Haeckel, 1866[1]
Υποβασίλεια, Ανθυποβασίλεια και Συνομοταξίες Cavalier-Smith, 1998[2]2004[3]
Χρωμιστά (Chromista) Κρυπτιστά (Cryptista) Κρυπτόφυτα (Cryptophyta) Χρωμοβιωτά (Chromobiota) Ετεροκοντά (Heterokonta) Ωχρόφυτα (Ochrophyta) Ψευδομύκητες (Pseudofungi) Οπαλλιόζωα (Opalozoa) Απτιστά (Haptista) Απτόφυτα (Haptophyta) Πρωτόζωα (Protozoa) Σαρκομαστιγωτά (Sarcomastigota) Χοανόζωα (Choanozoa) Αμοιβόζωα (Amoebozoa) Διμαστιγωτά (Biciliata) Kυψελιδωτά (Alveolata) Μυζόζωα (Myzozoa) Βλεφαριδοφόρα (Ciliata) Αυλακωτά (Excavata) Ευγληνόζωα (Euglenozoa) Ηθμόζωα (Percolozoa) Λουκόζωα (Loukozoa) Μεταμονάδες (Metamonada) Ριζωτά (Rhizaria) Κερκόζωα (Cercozoa) Ακτινόζωα (Radiozoa) Τρηματοφόρα (Foraminifera) Αβεβαίου Τοποθέτησης (Incertae sedis) Ηλιόζωα (Heliozoa) Αποδόζωα (Apusozoa) = συνομοταξίες που συμπεριλαμβάνουν ολικώς ή μερικώς οργανισμούς που φωτοσυνθέτουν

Στη Βιολογία τα Πρώτιστα (Protista) αναφέρονται στο βασίλειο των ευκαρυωτικών οργανισμών, δηλαδή όλων εκείνων που τα κύτταρα τους φέρουν διακριτό πυρήνα και δεν ανήκουν ούτε στα Φυτά, ούτε στα Μετάζωα αλλά και ούτε στους Ευμύκητες.

Το κύτταρο ενός πρωτίστου περιλαμβάνει τα ίδια οργανίδια ενός πολυκύτταρου πλην όμως είναι περισσότερο περίπλοκο του κυττάρου των προκαρυωτικών οργανισμών, όπως π.χ. των Βακτηρίων. Ορισμένα Πρώτιστα διαθέτουν χλωροπλάστες με συνέπεια να είναι ικανά να φωτοσυνθέτουν, όπως για παράδειγμα τα Χρωμιστά (πλην των Ψευδομυκήτων και των Οπαλλιοζώων) σε αντίθεση με τα Πρωτόζωα που δεν διαθέτουν και μοιάζουν περισσότερο με ζώα.

Γενικά το κύτταρο ενός πρώτιστου χαρακτηρίζεται «πολύδύναμο» κύτταρο αφού μπορεί να εξασφαλίζει σχεδόν το σύνολο των κύριων λειτουργιών π.χ. θρέψη, αναπαραγωγή, συμπεριφορά κ.λπ.

Ταξινόμηση

Σε παλαιότερες ταξινομήσεις τα Πρώτιστα ή και λεγόμενα «Πρωτόκτιστα» (Protoctista) αποτελούσαν ίδιο βασίλειο που περιλάμβανε κυρίως τους ευκαρυωτικούς μονοκύτταρους οργανισμούς που συμπεριλαμβάνονταν τα φύκη και τα πρωτόζωα.

Ο Thomas Cavallier-Smith (1998)[2] χώρισε τα Πρώτιστα σε δύο βασίλεια: στα Χρωμιστά που μοιάζουν με φυτά και στα Πρωτόζωα που μοιάζουν με ζώα. Αργότερα (2004)[3] χώρισε τα δύο αυτά βασίλεια στα υποβασίλεια και ανθυποβασίλεια που αναγράφονται στο πλαίσιο δεξιά. Πρόσφατα αναθεώρησε την ταξινόμηση του αφού συνένωσε το βασίλειο των Χρωμιστών με το ανθυποβασίλειο των Κυψελιδωτών για να δημιουργήσει την υπερομάδα Χρωμοκυψελιδωτά (Chromalveolata). Τo επιχείρημα γι' αυτή τη συνένωση έγγειται στο ότι ακόμη και τα Κυψελιδωτά (συνομοταξία Μυζόζωα) περιέχουν, είτε είδη που φωτοσυνθέτουν (υποσυνομοταξία Δινομαστιγωτά), είτε είδη που έχουν χάσει τη δυνατότηττα να φωτοσυνθέτουν (υποσυνομοταξία Σπορόζωα) αλλά έχουν κατάλοιπα χλωροπλαστών, τους λεγόμενους κορυφοπλάστες (apicoplasts).

Οι συνομοταξίες (βλέπε ταξινομοπλαίσιο) ακολουθούν τους γενικους κανόνες ονοματολογίας ταξινομικών βαθμιδών και έχουν καταλήξεις σε -φυτά, -μύκητες και -ζώα ανάλογα με τα είδη που περιέχουν. Εξαίρεση στον κανόνα ονομασίας αποτελούν τα Βλεφαριδοφόρα και Τρηματοφόρα.

* Οι συνομοταξίες που περιέχουν φυτόμορφους οργανισμούς είναι:
o Ωχρόφυτα
o Απτόφυτα
o Κρυπτόφυτα
* Η συνομοταξία που περιέχει μυκητόμορφους οργανισμούς είναι:
o Ψευδομύκητες
* Οι συνομοταξίες που περιέχουν ζωόμορφους οργανισμούς είναι:
o Χοανόζωα
o Αμοιβόζωα
o Μυζόζωα
o Βλεφαριδοφόρα
o Ευγληνόζωα
o Ηθμόζωα
o Λουκόζωα
o Μεταμονάδες
o Κερκόζωα
o Ακτινόζωα
o Τρηματοφόρα
o Ηλιόζωα
o Αποδόζωα
o Οπαλλιόζωα

Πηγές

* Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα τόμ. 51ος, σελ. 85

Αναφορές

1. ↑ Haeckel, E. (1866). Systematische Einleitung in die allgemeine Entwicklungsgeschichte. Generelle Morphologie die Organismen, Vol. 2. Reimer, Berlin.
2. ↑ 2,0 2,1 Cavalier-Smith, T (1998). "A revised six-kingdom system of life". Biological Reviews of the Cambridge Philosophical Society 73 (3): 203-66. DOI:9809012.
3. ↑ 3,0 3,1 Cavalier-Smith, Thomas (2004). "Only six kingdoms of life". Proceedings. Biological Sciences / The Royal Society 271 (1545): 1251-62. DOI:15306349.