Η πέμπτη και τελευταία περίοδος της Παλαιοζωικής γεωλογικής εποχής είναι η Πέρμια. Η Πέρμια είναι μία γεωλογική περίοδος που εκτείνεται περίπου από 299.0 Εκατομμύρια έτη έως 248.0 Ma (προ παρόντος, Δ.Επ. Στρ. 2004). Είναι η τελευταία περίοδος της Παλαιοζωικής εποχής. Όπως συμβαίνει με όλες τις αρχαιότερες γεωλογικές περιόδους, τα στρώματα που καθορίζουν την Πέρμια έχουν αναγνωριστεί, ωστόσο δεν γνωρίζουμε το ακριβές χρονικό σημείο έναρξης. Η Πέρμια ακολουθεί την Λιθανθρακοφόρο, (Πενσυλβάνια στην βόρειο Αμερική) και ακολουθείται από την Τριασική. Στο τέλος της περιόδου παρατηρείται το γεγονός της εξαφάνισης ειδών. Ονομάστηκε Πέρμια το 1840 από τον Ρόντρικ Μάρτσισον, (Roderick Murchison) έναν Βρετανό γεωλόγο, εξαιτίας των εκτεταμένων πέρμιων αποκαλύψεων της περιοχής γύρω από την πόλη Περμ στην Ρωσία. Οι πέρμιες αποκαλύψεις συνίστανται κυρίως από ηπειρωτικά ιζηματογενή πετρώματα και θαλάσσιες αποκαλύψεις αβαθών υδάτων.

Υποδιαιρέσεις

Η Πέρμια υποδιαιρείται σε κατώτερη (πρώιμη) και ανώτερη (ύστερη). Οι φάσεις πανίδας από την νεότερη προς την αρχαιότερη έχουν ως εξής:

1. Τσανγκξιντζιανή/Λοπίνγκια/Ντζούλφια/Όχοα/Λίμνη Dewey (Zechstein)

2. Βουτζιαπινγκιανή/Λοπίνγκια/Ντορασάμια/Όχοα/Λονγκτάνια/Ράστλερ/Σαλάντο/Καστίλλη (Zechstein)

3. Καπιτάνια/Γουαδαλούπια/Καζάνια (Zechstein)

4. Γόρδια/Γουαδαλούπια/Καζάνια (Zechstein)

5. Ροαδιανή/Ουφήμια/Γουαδαλούπια (Zechstein)

6. Κουνγκούρια/Ιρηναία/Φιλλιπόβια/Λέοναρντ (Rotliegendes)

7. Αρτινσκιανή/Μπαϊτζενζινιανή/Ακταστινιανή (Rotliegendes)

8. Σακμάρια/Στερλιταμάκια/Ταστούβια/Λέοναρντ/Γούλφκαμπ (Rotliegendes)

9. Ασσελιανή/Κρουμαία/Ουσκαλικιανή/Σουρήνια/Γούλφκαμπ (Rotliegendes)

Ωκεανοί

H στάθμη της θάλασσας στην Πέρμια παρέμεινε γενικά χαμηλή και τα παράκτια περιβάλλοντα περιορίστηκαν εξαιτίας της συγκέντρωσης σχεδόν όλων των μαζών γης σε μία και μοναδική ήπειρο, την Παγγαία. Μία ήπειρος, ακόμη και στις διαστάσεις υπερηπείρου έχει μικρότερη ακτογραμμή, απ’ ό,τι έξι ή οκτώ μικρότερες. Εν μέρει η έλλειψη ακτογραμμών θα μπορούσε να αποτελεί αιτία για τις εκτεταμένες εξαφανίσεις υδρόβιων οργανισμών, λόγω της δραστικής μείωσης των αβαθών υδάτων που προτιμούν αρκετοί υδρόβιοι οργανισμοί.

Πέρμια-Τριασική εξαφάνιση

Η Πέρμια τελείωσε με την πλέον εκτεταμμένη εξαφάνιση ειδών που έχει καταγραφεί στην παλαιοντολογία: κατά την Πέρμια Τριασική εξαφάνιση το 90% έως 95% των υδρόβιων οργανισμών εξαφανίστηκαν, όπως και το 70% περίπου των χερσαίων οργανισμών.

Δεν είναι επαρκείς οι πληροφορίες για τον αν η εξαφάνιση συνδέεται με κλιματικές αλλαγές τις οποίες προκάλεσε η σύγκρουση της γης με μετεωρίτη, όπως έχει προταθεί αρκετές φορές στο παρελθόν. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές γεωλογικές μαρτυρίες ότι μαζική εκτόνωση βασαλτικού μάγματος συνεισέφερε σε μια μείζονα περιβαλλοντική πίεση που θα μπορούσε να οδηγήσει τα είδη που αναπτύχθηκαν κατάτην Πέρμια σε μαζική εξαφάνιση.

Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η εξαφάνιση συνδέεται με τις ωκεάνειες αναθυμιάσεις υδροθείου. Βαθειά τμήματα του ωκεανού περιοδικά χάνουν το διαλυμένο οξυγόνο τους, επιτρέποντας σε βακτήρια που ζουν χωρίς την παρουσία οξυγόνου να αναπτυχθούν και να παράγουν υδρόθειο. Αν συσσωρευθεί αρκετό υδρόθειο τότε παράγεται ανοξική ζώνη και το αέριο ανέρχεται σε υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας.

Οξειδωτικά αέρια της ατμόσφαιρας θα μπορούσαν να καταστρέψουν το τοξικό αέριο in αλλά σύντομα μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να αναλώσει τα απαιτούμενα αέρια που χρειάζονται για την μετατροπή του. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να αυξηθούν δραματικά σε λίγες εκατοντάδες χρόνια. Η μοντελοποίηση ενός τέτοιου γεγονότος υποδεικνύει ότι το τοξκό αέριο θα μπορούσε να καταστρέψει το όζον στα ανώτερα στρώματα, επιτρέποντας στην υπεριώδη ακτινοβολία να σκοτώσει όσα είδη επεβίωσαν του τοξικού περιβάλλοντος.

Οι τριλοβίτες, που επεβίωναν από την Κάμβρια, τελικά εξαφανίστηκαν πριν το τέλος της Πέρμιας.

Ζωή

Η χερσαία ζωή στην Πέρμια περιελάμβανε ποικίλα φυτά, αρθρόποδα, αμφίβια και ερπετά. Τα τελευταία ήταν κυρίως Συναψίδια (Πελυκόσαυροι Θηραψίδια). Σε τούτη την περίοδο αναπτύχθηκε η χερσαία πανίδα και εμφανίστηκαν τα πρώτα μεγάλα φυτοφάγα και σαρκοφάγα, αλλά φαίνεται πως το οικοσύστημα ήταν εξαιρετικά ασταθές. Προς το τέλος της Πέρμιας εμφανίστηκαν οι πρώτοι Αρχόσαυροι και τα Θηκόδοντα, που εξελίχθηκαν στην Τριασική σε δεινόσαυρους.

Οι Πέρμιες θαλάσσιες αποθέσεις είναι πλούσιες σε απολιθώματα, Εχινόδερμα, Βραχιόποδα και Κεφαλόποδα, μακρινούς συγγενείς σύγχρονων υδρόβιων οργανισμών. Στο τέλος της περιόδου το επίπεδο τής θάλασσας έφθασε στο χαμηλότερο σημείο όλων τών εποχών επηρεάζοντας τους υδρόβιους οργανισμούς των αβαθών. Tα ψάρια τών βαθειών θαλασσών, δεν επηρεάστηκαν ιδιαίτερα, αλλά ένα είδος μόνον εχινοειδών επιβίωσε, το Miocidaris, με δύο μόνο σειρές μεσοϋδροφορικών πλακών. (Υπήρχαν από 1 - 8).

Την εποχή εκείνη, έχουμε σημαντικές μεταβολές αναλογίας τών ισοτόπων τού 12C και του 13C, σε σχέση με άλλες περιόδους.

Παλαιογεωγραφία

Κατά τη διάρκεια της Πέρμιας, όλες οι μάζες γης εκτός τμημάτων της Ανατολικής Ασίας συγκεντρώθηκαν σε μια υπερήπειρο γνωστή ως Παγγαία. Η Παγγαία μετακινείτο από τον ισημερινό προς τους πόλους, επηρεάζοντας τα ωκεάνεια ρεύματα ενός μεγάλου και μοναδικού ωκεανού, ("Πανθάλασσα"). Μεγάλες ηπειρωτικές μάζες γης παρήγαγαν κλίματα με ακραίες συνθήκες ζέστης και ψύχους ("ηπειρωτικό κλίμα") και Μουσώνες με υψηλούς δείκτες εποχιακών βροχοπτώσεων. Οι έρημοι φαίνεται πως ήταν ιδιαίτερα εξαπλωμένες στην Παγγαία. Το ξηρό περιβάλλον ευνοούσε τα Γυμνόσπερμα, φυτά δηλαδή με τον σπόρο προστατευμένο με περίβλημα, αντί τα Σποριόφυτα, όπως είναι οι φτέρες. Τα πρώτα σύγχρονα δένδρα, (π.χ. Κωνοφόρα) εμφανίστηκαν στην Πέρμια.

Τρεις μεγάλες περιοχές σημειώνονται για τις πέρμιες αποθέσεις τους: Τα Ουράλια όρη (όπου και βρίσκεται η Περμ), η Κίνα και η Πέρμια λεκάνη της νοτιοδυτικής Βόρειας Αμερικής, στις Η.Π.Α. στην πολιτεία του Τέξας με τις περισσότερες αποθέσεις Πέρμιων πετρωμάτων στον κόσμο.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

* Ελληνική έκδοση National Geographic, τεύχος Σεπτεμβρίου (2000): 159

* Kump, L.R., A. Pavlov, and M.A. Arthur «Massive release of hydrogen sulfide to the surface ocean and atmosphere during intervals of oceanic anoxia», στο Geology, Volume 33, May (2005): 397-400

Δικτυακοί τόποι

* Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια, Πέρμια στρωματογραφία

* Κλασικά πέρμια στρώματα στα όρη Γκλας της Πέρμιας Λεκάνης

* Γεωλογικός χρόνος

Γεωλογική χρονολογική κλίμακα