Ο Χάρι Μπερτόια (Harry Bertoia, 10 Μαρτίου 1915- 6 Νοεμβρίου 1978) θεωρείται ένας από τους πιο εφευρετικούς βιομηχανικούς σχεδιαστές αλλά και επινοητικούς γλύπτες του 20ού αιώνα.
Βιογραφία
O Χάρι Μπερτόια γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου του 1915 και σε ηλικία δεκαπέντε ετων ταξίδεψε με τον πατέρα του στο Ντιτρόιτ όπου και αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί μόνιμα. Στο τεχνικό γυμνάσιο που γράφτηκε έμαθε την τέχνη του χειροποίητου κοσμήματος. Στη συνέχεια σπούδασε στο Detroit Society of Arts and Crafts. To 1930 σπουδάζει επίσης στο Cranbrook Academy of Art ιδρύοντας παράλληλα το δικό του μεταλλουργικό στούντιο εκεί. Στη συνέχεια διδάσκει εκεί από το 1939 σταματώντας το 1943 διότι υπήρχε περιορισμός υλικών λόγω πολέμου. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Μπερτόια εργάστηκε με τους Τσαρλς και Ρέι Ιμς στην Evans Products Company αναπτύσσοντας νέες τεχνικές για το κόντρα πλακέ και κινήθηκε προς τη Βενετία και την Καλιφόρνια. Το 1940 γνωρίζει την Brigitta Valentiner και παντρεύονται το 1943 στο Λος Άντζελες. Το 1946 ήταν ένα σημαντικό έτος για τον Μπερτόια αφού έγινε αμερικανικός πολίτης. Τότε εγκαταστάθηκε στο Μπέλλι της Πενσυλβάνιας κοντά στο Knoll factory και δημιούργησε το δικό του εργαστήριο γλυπτικής και σχεδίου. Εκεί παρήγαγε όλα τα επιτυχή σχέδιά του για την Knoll. Συγκεκριμένα τη δεκαετία του ΄50 με παράκληση του Hans και της Florence Knoll o Μπερτόια σχεδίασε μια σειρά από καρέκλες και γι αυτές έγινε διάσημος. Μιλάμε φυσικά για την Diamond Chair και την Bird lounge chair and ottoman η οποία είναι εξέλιξη της πρώτης και είναι κατασκευασμένες από ράβδους χάλυβα. Για την πρώτη δε, πήρε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας αφού είναι σχεδόν χειροποίητη. Η Diamond Chair έμοιαζε σε μεγάλο βαθμό με μια καρέκλα κατασκευασμένη από τους Τσάρλς και Ρέι Ίμς γι’ αυτό και ο διανομέας τους Χέρμαν Μίλλερ, μήνυσε τον Μπερτόια νικώντας και στο δικαστήριο. Τελικά όμως, εκδόθηκε άδεια για την παραγωγή της καρέκλας του Μπερτόια αφού γνώριζαν όλοι το μεγάλο διάστημα όπου οι Ίμς και ο Μπερτόια συνεργάζονταν άρα κάτι τέτοιο θα ήταν επακόλουθο. Άλλα σημαντικά έργα του ήταν η side chair και τo bench τα οποία συνέβαλαν και αυτά στην επιτυχία του Μπερτόια ως βιομηχανικός σχεδιαστής. Οι καρέκλες του Μπερτόια, ήταν μια επέκταση των γλυπτών του αφού σύμφωνα με τον ίδιο “Οι καρέκλες αποτελούνταν κυρίως από αέρα όπως και το γλυπτό”. Ο Μπερτόια πέθανε στις 6 Νοεμβρίου του 1978 στην Πενσυλβάνια. Ως τότε ήταν ενεργός γλύπτης και από το 1953 ως το 1978 παρήγαγε περισσότερα από 50 δημόσια γλυπτά.
Ο Μπερτόια ως Γλύπτης
Η καριέρα του ως γλύπτης ξεκίνησε το 1940 δημιουργώντας μικρά γλυπτά εμπνευσμένα από τη φύση και κυρίως από το πεύκο. Κύριο xαρακτηριστικό αυτών των γλυπτών ήταν η γεωμετρία ,ο ρυθμός και η επανάληψη. Η πρώτη έκθεση γλυπτών του έγινε το 1951 στο Knoll Associates Showroom στη Νέα Υόρκη. Το 1970 ο Χάρι Μπερτόια μαζί με το γιό του Βάλ, δημιούργησαν αφηρημένα, σχεδόν αιωρούμενα μεταλλικά έργα διαφορετικών μορφών, μήκους και πάχους προκειμένου να επιτευχθεί μια σειρά ήχων. Ειδικότερα, τα γλυπτά αυτά, παρήγαγαν καθαρούς και ιδιαίτερους τόνους με το άγγιγμα ή τον αέρα. Ο Μπερτόια ονόμασε το τονικό αυτό περιβάλλον που δημιουργούσαν τα γλυπτά του Sonambient και πλέον υπάρχουν οι ήχοι αυτοί καταγεγραμμένοι σε CD. Επίσης, ασχολήθηκε και με το χειροποίητο κόσμημα φτιάχνοντας καρφίτσες, δαχτυλίδια κτλ και χρησιμοποιώντας ασήμι και κράματα άλλων μετάλλων.
Φιλοσοφία
Ο Χάρι Μπερτόια δεν υπέγραφε ούτε κατονόμαζε τα έργα του. Πίστευε πως ένα έργο από μόνο του είναι μια υπογραφή και έχει την ικανότητα να εκφράσει την αξία του. Έτσι, επικεντρώνεται κανείς στον καλλιτέχνη και όχι στο έργο. Ο ίδιος ήθελε να αποφύγει αυτά τα όρια της κατηγοριοποίησης του αντικειμένου αλλά και να μην επηρεάσει τη φαντασία ενός παρατηρητή.
Βραβεία
* 1955, Fine Arts Medal from the Pennsylvania Association of the American Institute of Architects
* 1956, Craftmanship award from AIA
* 1968, Critic’s award
* 1973, Gold medal from the Architectural League of New York
* 1976, Honorary doctorate from Lehigh University in Bethlehem, Pennsylvania
Έργα
* diamond chair - κάθισμα 1952
* bird chair and ottoman - πολυθρόνα και στήριγμα για τα πόδια 1952
* side chair - καρέκλα 1952
* bertoia bench - πάγκος 1950
* sounding sculptures - γλυπτό από τη σειρά sonambient 1970
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
<@=@=@>