Με τον όρο Αναγεννησιακή τέχνη αναφερόμαστε στην καλλιτεχνική παραγωγή κατά την ιστορική περίοδο της Αναγέννησης. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ήταν η ανανέωση των θεμάτων και της αισθητικής στην Ευρώπη. Η καλλιτεχνική παραγωγή την περίοδο αυτή είναι δύσκολο να οριοθετηθεί χρονικά, ωστόσο θεωρούμε πως ξεκίνησε στην Ιταλία τον 15ο αιώνα και διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, με διαφορετικούς όμως ρυθμούς και σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή. Τον 16ο αιώνα έφθασε σε πολλές χώρες στο απόγειό της.
Η Αναγεννησιακή τέχνη δεν χαρακτηρίστηκε από μια επιστροφή στο παρελθόν, αντίθετα, οι νέες τεχνικές σε συνδυασμό με το νέο πολιτικό, κοινωνικό και επιστημονικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε εκείνη την εποχή, επέτρεψαν στους καλλιτέχνες να καινοτομήσουν. Επιπλέον, για πρώτη φορά, η τέχνη έγινε ιδιωτική, με την έννοια πως δεν διαμορφωνόταν από τη θρησκευτική ή πολιτική εξουσία, αλλά αποτελούσε προϊόν αποκλειστικά των ίδιων των καλλιτεχνών.
Θέματα της Αναγέννησης
Ο άνθρωπος του Βιτρούβιου, σχέδιο του Λεονάρντο ντα Βίντσι, μελέτη της ανθρώπινης ανατομίας.
Ανθρωπισμός και καλλιτεχνική παραγωγή
Σε αντίθεση με την περίοδο του Μεσαίωνα, κατά την οποία η καλλιτεχνική δημιουργία ήταν πρωτίστως στραμμένη σε θρησκευτικά θέματα, η αναγέννηση χρησιμοποίησε ανθρωπιστικά και μυθολογικά θέματα. Η ανανέωση της φιλοσοφικής σκέψης παρέχει στους καλλιτέχνες νέες ιδέες και ειδικότερα ο νεοπλατωνισμός θέτει τον άνθρωπο στο κέντρο του κόσμου. Η μελέτη των αρχαίων κειμένων και η αναγέννηση της φιλολογίας επέτρεψε ακόμα στους αρχιτέκτονες να εγκαταλείψουν τις γοτθικού τύπου φόρμες.
Αρχαιότητα
Τα μεγάλα επιτεύγματα στην τυπογραφία δημιούργησαν τις συνθήκες για μια αναβίωση της αρχαιότητας μέσω των ελληνικών κειμένων και η αναγέννηση χαρακτηρίστηκε από έντονη πολιτισμική συνάφεια με τον Αρχαίο κόσμο. Στο χώρο της τέχνης επιχειρήθηκε η ανάδειξη των αρχαίων μύθων, οι οποίοι με τη σειρά τους εμπλούτισαν σημαντικά τη θεματολογία της αναγεννησιακής τέχνης. Παράλληλα, αρχαιολογικές ανακαλύψεις ενέπνευσαν τους αρχιτέκτονες και γλύπτες της εποχής.
Νέες τεχνικές
Η αναγεννησιακή τέχνη ωφελήθηκε σημαντικά από την ανάπτυξη των επιστημών. Η εμφάνιση νέων τεχνικών, όπως για παράδειγμα η χρήση του λαδιού στην ζωγραφική, διευρύνει τις δυνατότητες των καλλιτεχνών. Η περίφημη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι αποτέλεσμα της τεχνικής του sfumato. Επιπλέον η τυπογραφία στα μέσα του 15ου αιώνα καθώς επίσης και οι νέες τεχνικές χάραξης (ξυλογραφία) επιτρέπουν την αναπαραγωγή και εξάπλωση των καλλιτεχνικών έργων σε όλη την Ευρώπη.
Επιστήμες και τέχνες
Οι επιστήμονες και οι γιατροί διεύρυναν σημαντικά τη γνώση γύρω από την ανθρώπινη ανατομία. Η γνώση αυτή μεταφέρθηκε και στο σχέδιο, τη ζωγραφική και τη γλυπτική, όπως πιστοποιούν με τον καλύτερο τρόπο ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου του Λεονάρντο ντα Βίντσι ή τα περίφημα χαρακτικά του Άλμπρεχτ Ντύρερ. Καθορίζεται ένα σύστημα ιδανικών αναλογιών και έχουμε πιστές αναπαραστάσεις του ανθρώπινου σώματος.
[Επεξεργασία] Αρχιτεκτονική
Η αρχιτεκτονική της αναγέννησης χαρακτηρίζεται από μια αναβίωση των Ρωμαϊκών προτύπων με κύρια στοιχεία τις μαθηματικές αναλογίες και την "καθαρότητα" στις γεωμετρικές μορφές. Οι σημαντικές αλλαγές στο αρχιτεκτονικό σχέδιο σημειώθηκαν αρχικά στη Φλωρεντία και γενικότερα στην κεντρική Ιταλία, στα μέσα του 15ου αιώνα. Σημαντικές μορφές στην αρχιτεκτονική της εποχής αποτελούν οι Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι, Ντονάτο Άντζελο Μπραμάντε, Φίλιππο Μπρουνελέσκι, Λεονάρντο ντα Βίντσι και Αντρέα Παλλάντιο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι αρχιτέκτονες της αναγέννησης συνδέονται με τις δημιουργίες τους, σε αντίθεση με την μεσαιωνική περίοδο όπου οι αρχιτέκτονες είναι τις περισσότερες φορές άγνωστοι.
Η αρχιτεκτονική γοτθικού ρυθμού του μεσαίωνα ευνοούσε περισσότερο κάθετες γραμμές και αυστηρές κατασκευές. Στην Αναγέννηση, η αρχιτεκτονική δίνει έμφαση στις οριζόντιες γραμμές και επιδιώκει την αρμονία στην τελική σύνθεση. Επιπλέον υπάρχει έντονο το στοιχείο της διακόσμησης, με θέματα δανεισμένα από την αρχαιότητα, τα οποία διανθίζουν τις προσόψεις και το εσωτερικό. Ίσως η πιο αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική πρακτική είναι οι θόλοι των κτιρίων, εμπνευσμένοι πιθανά από το ρωμαϊκό Πάνθεον. Σημαντικά δείγματα αρχιτεκτονικής - κυρίως θρησκευτικών ναών - εντοπίζονται ως επί το πλείστον στην Ιταλία (για παράδειγμα ο Άγιος Πέτρος στη Ρώμη) και λιγότερο στο υπόλοιπο της Ευρώπης.
Σημαντικοί αρχιτέκτονες
* Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι (1404-1472)
* Galeazzo Alessi
* Bartolomeo Ammanati (1511-1592)
* Ντονάτο Μπραμάντε (1444-1514)
* Φιλίππο Μπρουνελέσκι (1377-1446)
* Philibert Delorme
* Pierre Lescot
* Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564)
* Michelozzo (1396-1472)
* Αντρέα Παλλάντιο (1508-1580)
* Ραφαήλ (1483-1520)
* Antonio da Sangallo (1483-1546)
* Giuliano da Sangallo(1445-1516)
* Jacopo Sansovino (1486-1570)
* Mimar Sinan
* Τζόρτζιο Βαζάρι (1511-1574)
* Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
Ζωγραφική
Βελτίωση των τεχνικών της ζωγραφικής
Η ζωγραφική γνώρισε έναν μεγάλο αριθμό τεχνικών καινοτομιών κατά τη διάρκεια της αναγέννησης, όπως η τεχνική του sfumato που στηρίζεται στην υπέρθεση διαδοχικών στρωμάτων χρώματος, η προοπτική στην οπτική γωνία, η διακόσμηση και ζωγραφική των θόλων των κτιρίων. Παράλληλα έγινε για πρώτη φορά εφικτή η ζωγραφική με λάδι, μέσω της ανάμειξης του λαδιού με κάποια χρωστική ουσία, η οποία επέτρεψε μια λαμπρότητα και ένα μεγαλύτερο βάθος στην απεικόνιση, ειδικότερα στην δημιουργία σκιών. Επιπλέον, κυρίως χάρη στις έρευνες του ντα Βίντσι, η ζωγραφική σε καμβά αντικατέστησε τη ζωγραφική στο ξύλο.
Σημαντικοί ζωγράφοι
* Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
* Άλμπρεχτ Άλντορφερ (1480-1538)
* Christoph Amberger (~1505-1562)
* Ulrich Apt (~1460-1522)
* Giuseppe Arcimboldo (1527-1593)
* Amico Aspertini (1474-1552)
* Hans Baldung (1484-1545)
* Φρα Μπαρτολομέο (1474-1517)
* Jean Bellegambe (~1470-1524)
* Τζιοβάνι Μπελίνι (~1430-1516)
* Ιερώνυμος Μπος (1450-1516)
* Σάντρο Μποτιτσέλι (1445-1510)
* Dierick Bouts (~1415-1475)
* Pieter Bruegel l'Ancien (~1525-1569)
* Jan Bruegel le jeune (~1564-1638)
* Duccio di Buoninsegna (~1260-1318)
* Carpaccio (~1455- ~1526) - πραγματικό όνομα Vittore Scarpazza
* Αντρέα Ντελ Καστάνιο (~1421-1457) - πραγματικό όνομα Andréa de Bartolo de Bargilla
* Τσιμαμπούε (~1240-1302) - πραγματικό όνομα Cennini di Pepo
* Andrea di Cione (1320-1368)
* Jacopo di Cione (1325-1399)
* Nardo di Cione (1320-1365)
* Αντρέα Μαντένια (1431-1506)
* Jean Clouet (1480-1541)
* François Clouet
* Πιέρο ντι Κόζιμο (1462-1521)
* Antonio Allegri (1489-1534)
* Άλμπρεχτ Ντύρερ (1471-1528)
* Φρα Αντζέλικο (1400-1455)
* Piero della Francesca (1416-1492)
* Τζορτζόνε (~1478-1510) - πραγματικό όνομα Zorzo da Castelfranco
* Μιχαήλ Άγγελος(1475-1564)
* Ραφαήλ (1483-1520)
* Πάολο Ουτσέλλο (1397-1475) - πραγματικό όνομα Paolo di Dono
* Τζόρτζιο Βαζάρι (1511-1574)
* Βερονέζε (1528-1588)
Γλυπτική
Δαβίδ, γλυπτό του Michelangelo.
Ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η γλυπτική περιορίστηκε στα θρησκευτικά θέματα, η περίοδος της Αναγέννησης παρουσίασε μια ανανέωση των θεμάτων και σε αυτή την τέχνη. Κύριως στόχος είναι πλέον ο ρεαλισμός και η πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Τα ανάγλυφα υιοθετούν τα θέματα της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας. Τα αγάλματα αποδίδονται τις περισσότερες φορές με πραγματικές ανθρώπινες αναλογίες ή και με μεγαλύτερα μεγέθη, όπως το περίφημο έργο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου. Οι καλλιτέχνες προσπαθούν να μιμηθούν τα αρχαία πρότυπα, κυρίως σε ότι αφορά την αναπαράσταση της κίνησης. Επιπλέον τα χάλκινα γλυπτά γνωρίζουν άνθηση. Τα γλυπτά έργα της εποχής δεν εξυπηρετούν αποκλειστικά διακοσμητικούς σκοπούς αλλά αποκτούν τα ίδια καλλιτεχνική οντότητα. Τέλος, οι αναπαραστάσεις του γυμνού ανθρώπινου σώματος δεν αποτελούν πλέον ταμπού όπως γινόταν στο Μεσαίωνα.
Σημαντικοί γλύπτες
* Λορέντζο Γκιμπέρτι (1380-1455)
* Μιχαήλ Άγγελος
* Λούκα ντέλα Ρόμπια (1400-1482)
* Ντονατέλο (1386-1466)
* Μπενβενούτο Τσελίνι
* Άντριεν ντε Βρις
Βιβλιογραφία
* Jacob Burckhardt (1878), The Civilization of the Renaissance in Italy (επανέκδοση 1990: ISBN 0-14-044534-X)
* Ergang, Robert (1967), The Renaissance(ISBN 0-442-02319-7)
* Ferguson, Wallace K. (1962), Europe in Transition, 1300-1500 (ISBN 0-04-940008-8)
* Haskins, Charles Homer (1972), The Renaissance of the Twelfth Century (ISBN 0-674-76075-1)
* Jensen, De Lamar (1992), Renaissance Europe (ISBN 0-395-88947-2)
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
<@=@=@>