Διώρυγα Σουέζ (Suez Canal) Η μεγαλύτερη διώρυγα του κόσμου, συνολικού μήκους 168 χλμ. που προστιθέμενα τα σημεία αγκυροβολίων και το μήκος της ενδιάμεσης λίμνης φθάνει τα 190 χλμ. με μέγιστο πλάτος σε ορισμένα σημεία 160-200 μ. και βάθος 11,60 μ. η οποία και διατρέχει κατά διεύθυνση Βορά - Νότο τον ισθμό του Σουέζ ενώνοντας την Μεσόγειο θάλασσα με την Ερυθρά θάλασσα . Αρχίζει από το Πορτ Σάιντ, λιμένα εισόδου στη Μεσόγειο και καταλήγει στον λιμένα Σουέζ που βρίσκεται στο μυχό του ομώνυμου κόλπου της Ερυθράς.

* Υπ΄ όψη ότι η Μεσόγειος και η Ερυθρά θάλασσα δεν παρουσιάζουν μεταξύ τους υψομετρική διαφορά. Επίσης κατά το μεγαλύτερο μέρος της, η διώρυγα είναι πλεύσιμη κατά μία κατεύθυνση.

Ιστορία διάνοιξης

Η πρωταρχική σκέψη διάνοιξης διώρυγας στη περιοχή ήταν εκείνη που φέρεται να σχεδιάστηκε επί Φαραώ Σέτη Α΄ ή Ραμσή Β΄ (σύμφωνα με κάποιο αρχαίο κείμενο) περί τον 13 αιώνα π.Χ. που θα ένωνε το δέλτα του ποταμού Νείλου με την Ερυθρά. Έπρεπε όμως να περάσουν1000 ακόμη χρόνια για να επανέλθει το θέμα περί τον 8ο αιώνα αλλά και πάλι το ενδιαφέρον αυτό ανακόπηκε. Έτσι το 1854 ο Γάλλος διπλωμάτης και μηχανικός Κόμης "Φερδινάνδος Λεσσέπς" που κέντρισε το ενδιαφέρον του Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Σαΐντ Πασά παίρνει την εντολή της κατασκευής (διάνοιξης) και ξεκινάει το έργο. Το 1858 η συσταθείσα κατασκευαστική εταιρεία καταφέρνει την συνυπογραφή συμβολαίου για 99 χρόνια εκμετάλλευσης και στη συνέχεια την παραχώρησή της στην Αίγυπτο. Και έτσι φθάνουμε στις 25 Απριλίου του 1869 όπου και ολοκληρώνεται η διάνοιξη και στις 17 Νοεμβρίου 1869 δίνεται ελεύθερη στην ναυσιπλοΐα όπου και πραγματοποιούνται τελικά τα επίσημα εγκαίνια. Το συνολικό κόστος της κατασκευής της έφθασε τα τότε 100 εκατομμύρια δολλάρια. Στην κατασκευή της συμμετείχαν και Έλληνες Δωδεκανήσιοι απο την Κάσο και το Καστελόριζο κάποιοι απο τους οποίους εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή.

Η σημασία της στη Παγκόσμια Ναυσιπλοΐα είναι τεράστια. Ενώνοντας τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα δημιουργεί μια πραγματικά εμπορική αρτηρία Ευρώπης - ΝΔ, Νότιας και ΝΑ Ασίας μέχρι Άπω Ανατολής.

Νεότερη ιστορία

Όπως όμως ήταν φυσικό η ιστορία της διώρυγας ταυτίσθηκε με εκείνη της Χώρας. Το 1956 ο Νάσερ κρατικοποίησε τη διώρυγα θέτοντας τέρμα στη βρεταννική κυριαρχία με συνέπεια ένα αγγλογαλλικό εγχείρημα κατά της Αιγύπτου το οποίο απέτυχε μεν, αλλά κράτησε κλειστή τη διώρυγα μέχρι το 1957. Ένας μεγάλος αριθμός πλοηγών και κατωτέρων υπαλλήλων της εταιρείας ήταν Έλληνες με πολύ μεγάλες αποδοχές.

Αργότερα στο Πόλεμο των έξι Ημερών τον Ιούνιο του 1967, κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο, η διώρυγα έπαθε σοβαρές ζημιές που τη κράτησαν κλειστή επί επτά χρόνια μεσολαβούσα και η νεώτερη Ισραηλινο-αιγυπτιακή σύγκρουση τον Οκτώβριο του 1973. Τελικά μετά και από αφιλοκερδή διάθεση κάποιων βυθοκόρων από τον Ι. Λάτση και άλλους Έλληνες εφοπλιστές η διώρυγα καθαρίστηκε από τα ναυάγια και δόθηκε στην εξυπηρέτηση των θαλασσίων μεταφορών τον Μάιο το 1975.

Τα πλοία που διέρχονται τη διώρυγα καταβάλουν στο αιγυπτιακό δημόσιο τέλη διέλευσης (διόδια) κατά κόρο καθαράς χωρητικότητας που υπολογίζεται με βάση της "χωρητικότητας διώρυγας Ζουέζ" (Suez Canal Tonnage) περίπου 23% παραπάνω των βρεταννικών υπολογισμών. Επίσης τα πλοία υποβάλλονται σε υποχρεωτική πλοήγηση από την είσοδο μέχρι την έξοδό τους. Τα πλοία που διέρχονται σήμερα τη διώρυγα είναι μέχρι 150.000 dwt φορτωμένα, αλλά και μεγαλύτερα εφόσον είναι κενά φορτίου, με επιτρεπτό έτσι βύθισμα. Ευνόητο είναι ότι τα Δεξαμενόπλοια άνω των 150.000 dwt έμφορτα καθώς και εκείνα των 200, 300 και 400 χιλ.τον. παραπλέουν το Ακρωτήριο της Κ. Ελπίδος (Cap Route) επιβαρυνόμενα σημαντικά τη μεγάλη διαφορά απόστασης.

Πόλεις της διώρυγας

* Πορτ Σάιντ: Είναι η βόρεια είσοδος έξοδος της διώρυγας στη Μεσόγειο θάλασσα. Τελευταία η σημασία της έχει αυξηθεί μετά από τον προσδιορισμό της σε ζώνη αφορολόγητων αγαθών.

* Ισμαηλία: Βρίσκεται σχεδόν στο μέσον της διώρυγας στη σχηματιζόμενη λίμνη Τσιμάχ όπου και αντιπαρέρχονται οι νηοπομπές (κομβόια των πλοίων - ανόδου και καθόδου). Η Ισμαηλία είναι μια ήσυχη πόλη με πολλούς κήπους και ήρεμες λεωφόρους (συγκριτικά με του Καΐρου).

* Σουέζ: Είναι η νότια είσοδος έξοδος της διώρυγας στον ομώνυμο κόλπο της Ερυθράς. Το Σουέζ έχει όμορφες παραλίες που εκτείνονται νότια της ακτογραμμής.

Διάφορα χαρακτηριστικά

Για την πληρέστερη κατανόηση της σημασίας της Διώρυγας Σουέζ κρίνεται αναγκαία η παράθεση των ακόλουθων στοιχείων:

* Πριν το κλείσιμο της διώρυγας το 1966, το μέσο βάθος κυμαίνοταν στα 38 πόδια και μέσο πλάτος αυτής στα 90 μέτρα. Μετά τον καθαρισμό, την εκβάθυνση, διαπλάτυνση και την επαναλειτουργία της, σήμερα έχει μέσο βάθος 63 πόδια και μέσο πλάτος τα 160 μέτρα που επιτρέπουν έτσι τη διέλευση έμφορτων πλοίων των 150.000 τόν.d.w.

* Γενικά η χρήση της διώρυγας του Σουέζ επιφέρει τις ακόλουθες μειώσεις αποστάσεων:

1. Η απόσταση Περσικού ή Αραβικού Κ. - Μεσογείου (μέσω Ακρωτηρίου Αφρικής) είναι 10.800 μίλια και Ευρώπης 11.100 μίλια. Μέσω Σουέζ η πρώτη είναι 4.700 μίλια και η δεύτερη 6.400 μίλια.

2. Η απόσταση Μεσογείου - Δυτ. ακτών Αμερικής είναι 12.000 μίλια, ενώ με χρήση της διώρυγας Σουέζ μειώνονται στα 8.300 μίλια.

Επίσης με το κλείσιμο της διώρυγας το 1966 επήλθε μια περιορισμένη ναυτιλιακή κρίση κυρίως στους λιμένες της Μεσογείου. Συγκεκριμένα από ναυτιλιακά στοιχεία της εποχής η κίνηση στον λιμένα της Τεργέστης από την Μέση Ανατολή μειώθηκε κατά 30%, αλλά και στην Ελλάδα τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Περάματος αντιμετώπισαν μείωση επισκευαστικών εργασιών τους κατά 60-75%. Επίσης ενώ το 1965 μόνο 5 εκατομμύρια τόννοι πετρελαίου που προορίζονταν για Χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ακολουθούσαν την από Ακρωτηρίου θαλάσσια οδό, το 1966 τετραπλασιάσθηκαν οι μεταφορές απ΄ αυτή την όδό για να φθάσουν το 1972 τα διερχόμενα φορτία από το Ακρωτήριο της Αφρικής το 85% του συνόλου του έξαγωγών ακαθάρτου πετρελαίου από τις Αραβικές Χώρες προς τη Βόρεια Αφρική, Μεσόγειο, και Β. Ευρώπη. Από το τοννάζ αυτό το 45% μετέφεραν πλέον δεξαμενόπλοια άνω των 200.000 τόν.d.w. Ήταν η εποχή που ξεκίναγε ο γιγαντισμός των πλοίων.

Διέλευση ελληνικών πλοίων

Μία εικόνα για την σύγχρονη χρήση της διώρυγας αυτής (διελεύσεις) από ελληνικά πλοία είναι δυνατή από την παράθεση των ακόλουθων στατιστικών στοιχείων έτους 1997:

Α. Διελεύσεις από Β. προς Ν. (από Μεσόγειο προς Ερυθρά)

Α΄ τρίμηνο: 53, Β΄ τρίμηνο: 61, Γ΄ τρίμηνο: 72, και Δ΄ τρίμηνο 63. Σύνολο έτους: 249. Εξ αυτών 174 ήταν φορτηγά, 69 Δεξαμενόπλοια, 2 Επιβατηγά και 4 διάφορα άλλα. Το προηγούμενο έτος (1996) είχαν διέλθει κατά ίδια διεύθυνση συνολικά 263 ελληνικά πλοία.

Β. Διελεύσεις από Ν. προς Β. (από Ερυθρά προς Μεσόγειο)

A΄ τρίμηνο: 51, Β΄ τρίμηνο: 39, Γ΄ τρίμηνο: 52, και Δ΄ τρίμηνο: 56. Σύνολο έτους: 198. Εξ αυτών 112 ήταν φορτηγά, 70 Δεξαμενόπλοια, 7 Επιβατηγά και 9 διάφορα άλλα. Το προηγούμενο έτος (1996) είχαν διέλθει κατά ίδια διεύθυνση συνολικά 184 ελληνικά πλοία.